Wednesday, 09 October 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Τελικά δεν είναι ασφαλής η ιστορική αναγωγή – άλλοι την πηγαίνουν στον Ξενοφώντα Ζολώτα, άλλοι στον Παναγή Παπαληγούρα, άλλοι στον ίδιο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή της πρώτης 8ετίας – πλην η λογική του «η οικονομία είναι 80% (ή όσο επιθυμεί ο καθείς) ψυχολογία» σταθερά επανέρχεται στην Ελληνική πολιτική ζωή – κυρίως όταν επικρατούν κραδασμοί, και μάλιστα όταν επανέρχεται η λησμονημένη πλέον σ' εμάς (λόγω ευρώ, ύστερα λόγω υφεσιακών Μνημονίων) πληθωριστική μνήμη. Εδώ που τα λέμε, αυτή η εκδοχή επιστημονικοφανούς λαϊκής σοφίας των πολιτικών, που κατά βάθος υποδηλώνει ότι η πολιτική διαχείριση της οικονομίας υπόσχεται σταθερότητα ή/και αναπτυξιακή αντοχή, δεν είναι Ελληνική αποκλειστικότητα – μέχρι και Νομπελικούς τίτλους τιμής με τα συμπεριφορικά Οικονομικά έχει διεκδικήσει (Κάνεμαν, Τάλερ).
Επιστρέφοντας όμως στην χαμηλή πτήση της εδώ πολιτικής διαχείρισης, το «η οικονομία είναι ψυχολογία» προσλαμβάνει δυο όψεις: αφενός εκείνην που λέει ότι πρέπει η κοινή γνώμη/τα οικονομούντα άτομα/οι συντελεστές της οικονομίας να προσεγγίζονται με κατάλληλα εργαλεία επηρεασμού (λαμπρό δείγμα η προ ημερών έκκληση Μαξίμου προς το οικονομικό ρεπορτάζ – πολυσυζητήθηκε, δεν διαψεύσθηκε πάντως – να μην «ανεβάζει τα θέματα ακρίβειας» ώστε να αποφευχθεί αυτεπιβεβαιούμενη προφητεία...). αφετέρου η ίδια η διαχείριση δια της οικονομικής πολιτικής ενσωματώνει φόβους και/ή προσδοκίες των υπεύθυνων πολιτικής, ψυχολογικής φύσεως.
Ο καημένος ο Προϋπολογισμός 2022 ως βάση συζήτησης για την διαχείριση της μετά-την πανδημία εποχής, που καταλήγει να είναι διαχείριση στο μέσο της νέας κρίσης (τουλάχιστον της ανατιμητικής κούρσας της ενέργειας, μάλλον και συνολικής επανεμφάνισης του πληθωρισμού) δίνει χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τελευταίο αυτό.
Ενσωματώνει την υποχρεωτική αισιοδοξία, με τον στόχο ρυθμού ανάπτυξης για το 2021/έτος βάσης – από 3,6% που ήταν αρχικά στο (πρόσφατο) Μεσοπρόθεσμο , ήδη στο 5,9% στην ΔΕΘ από χειλέων Πρωθυπουργού – να αναθεωρείται πλέον στο 6,1%. Ταυτόχρονα, η προσδοκώμενη σωρευτική ανάπτυξη για το 2021-22 τοποθετείται στο 10,8%, δηλαδή σε αισθητή υπέρβαση (κατά 1,7%) του επιπέδου του 2019, προ-πανδημίας. Αυτή η αισιόδοξη προβολή, ακριβώς ψυχολογικές αντοχές πάει να κινητοποιήσει. και τούτο την στιγμή που το κύμα ακρίβειας (κατά την λαϊκή/δημοσιογραφική διατύπωση), η επανεμφάνιση του πληθωρισμού (κατά ευγενέστερη διατύπωση, που πάντως σε κάθε στροφή μπορεί να φέρει σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής) μπορεί να αποθερμάνει την ζήτηση και να προσγειώσει την οικονομία.
Βέβαια, φρόντισε και ο ΥΠΟΙΚ Χρ. Σταϊκούρας, και ο αναπληρωτής Θ. Σκυλακάκης να κρατήσουν κάποιες επιφυλάξεις. Για «συντηρητικές εκτιμήσεις, ρεαλιστικές προβλέψεις, φιλόδοξους στόχους» μίλησε ο πρώτος. Ο δεύτερος, που απηύθυνε έκκληση «να διατηρούμε [στην Βουλή] επαφή με τους αριθμούς, ασχέτως των απόψεών μας», προειδοποίησε για επιφυλακτική στάση τους μήνες που θα ακολουθήσουν ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας που επιτείνεται στο μέτωπο των τιμών – και μάλιστα στα ενεργειακά.
Την διάσταση της αβεβαιότητας που – σε βάση ανησυχίας για την πανδημία – επιτείνει ήδη το εντεινόμενο φαινόμενο της ακρίβειας («με τεράστια πολιτική, κοινωνική και πολιτική επίπτωση») προσέγγισε, αναμενόμενα η Εφη Αχτσιόγλου από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, θέτοντας όμως την έμφαση στην εμβάθυνση των ανισοτήτων και προβλέποντας ότι «εφεξής οι κρίσεις θα πυκνώνουν». (Διόλου τυχαία, τα κυβερνητικά έδρανα έφεραν στην θέση εισηγητή τον Θοδωρή Ρουσόπουλο, πρώην κυβερνητικό εκπρόσωπο της εποχής Κ. Καραμανλή/Γ. Αλογοσκούφη).
Θα δούμε πώς θα πάει η ψήφιση του Προϋπολογισμού στα διαδοχικά βήματα της διαδικασίας, τώρα: δηλαδή αν θα ακολουθηθεί η παλιά πρακτική της επιλεκτικής επιψήφισης δαπανών όπως της Άμυνας ή των καταστροφών ή της αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Όμως, οι αναφορές στα ψυχολογικά – στοιχηματίζουμε – θα εγκατασταθούν για τα καλά στο μέσον της σκηνής.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 16/10/2021.
Στα δυο επίπεδα οργάνωσης της ασφάλειας/της αμυντικής στάσης της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο υπό το πλέγμα συμφωνιών με την Γαλλία που προχώρησε με την χθεσινή κύρωση στην Βουλή της «Συμφωνίας για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης για την συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια» – πρώτο επίπεδο η ενίσχυση της αναβαθμισμένης οπλικής παρουσίας με τις φρεγάτες Belh@rra, παραδοτέες από το 2025, μετά και τα μαχητικά Rafale, που η παράδοσή τους θα εκτείνεται μέχρι το 2023 (τα πρώτα καινούργια το 2022, τα μεταχειρισμένα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2021). δεύτερο επίπεδο η ήδη προωθούμενη Συμφωνία με ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής – δεν αντιστοιχούν απλώς διαφορετικές χρονικές προοπτικές, αλλά και βαθμοί βεβαιότητας.
Φυσικά, όλα θα κριθούν επί του πεδίου, δηλαδή θα εξαρτηθούν από το ποια (νέα, πρόσθετη) αποτρεπτική λειτουργία θα έχουν τα δυο παραπάνω επίπεδα διευθετήσεως. Δηλαδή εν τέλει τι θα πράξει – ή: τι θα παραλείψει – εφεξής η Τουρκία και πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα (και με ποια συμπαράταξη της Γαλλίας εφόσον υπάρξει αναβαθμισμένη απειλή). Στους μήνες ακραίες έντασης του καλοκαιριού του 2020 που αφορούσαν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο – έρευνες/βόλτες Τουρκικών σκαφών σε περιοχές Ελληνικής υφαλοκρηπίδας/μη-οριοθετημένης ΑΟΖ – η μεν επί του πεδίου εμπλοκή δυνάμεων έφθασε μέχρι και στην «επακούμβηση» της σεβάσμιας φρεγάτας «Λήμνος» (Ολλανδικής, κλάσης Standard – 1979) επί της αντίστοιχης «Κεμάλ Ρέις» (Γερμανικής, κλάσης ΜΕΚΟ – 1998), η δε συμμετοχή ξένων προσπαθειών αποτροπής ήταν οι Γερμανικές (και Αμερικανικές...) εκκλήσεις για εκτόνωση μέσω συνομιλιών των δυο πλευρών και η αυξημένη πλην διακριτική παρουσία Γαλλικών ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή. (Συν, πολλές και ποικίλης γεωμετρίας ασκήσεις). Από τότε έως τώρα, αν κάτι έχει αλλάξει – πάλιν επί του πεδίου – είναι η πιο χαμηλής έντασης Τουρκική προβολή διεκδικητικότητας, αλλά και η βαθμιαία Ελληνική υποχώρηση των ενεργειακών σχεδιασμών με προκάλυμμα την προσχώρηση σε μια «πράσινη» λογική (όπου το φυσικό αέριο ανήκει στο παρελθόν, άρα και οι έρευνες για αυτό παγώνουν).
Μια τέτοια ψύχραιμη/ψυχρή ματιά στο τι ισχύει, που ασφαλώς και μπορεί να ανατραπεί αν η Τουρκική πρακτική περάσει σε νέα εποχή – άλλο πράγμα η ρητορική, εντελώς άλλο η πρακτική - , με κύριο για την ώρα σημείο ανασφάλειας την Τουρκική αναβάθμιση της υπόθεσης αποστρατικοποίησης των νησιών, κάνει τους υψηλούς τόνους που επεκράτησαν στην Βουλή κατά την συζήτηση της Ελληνο-Γαλλικής συμφωνίας να φαίνονται αρκετά παράξενοι. Η πολιτική ουσία υπήρξε η ευθυγράμμιση στην υπερψήφιση με την Κυβερνητική πλειοψηφία της ελάσσονος Αντιπολίτευσης (κυρίως ΚΙΝΑΛ, αλλά και Ελληνική Λύση) παρά τις διόλου αμελητέες επιφυλάξεις από πλευράς ΚΙΝΑΛ. Συν, η καταψήφιση της Συμφωνίας από τον ΣΥΡΙΖΑ (ως Αξιωματική Αντιπολίτευση), μαζί με ΚΚΕ και ΜέΡΑ 25, και τούτο παρά την αντιμετώπιση ενδεχομένου «παρών»: κεντρικό επιχείρημα το ότι η Συμφωνία δεν καλύπτει τίποτε πέραν της «επικράτειας» /territoire, επικουρικό δε ότι ... θα κληθούν Έλληνες να πολεμήσουν παρά το πλευρό της Γαλλίας στο Σαχέλ/υποΣαχάρια Αφρική (με πρόσθετη γραμμή αντίθεσης το κόστος των εξοπλισμών και την αδιαφάνεια διαπραγμάτευσης).
Οι τυπικές για την εποχή μας αναφορές/λογοπαίγνια για το «όχι σε γραβάτες, όχι σε φρεγάτες», «τα χρήματα του λαού, περιουσία της οικογένειας που ξοδεύονται όπως αγοράζονται γραβάτες», «στα πόσα φέρετρα από το Σαχέλ», ή ακόμη και η αναφορά στην προστασία της «μόνης πυρηνικής δύναμης στην ΕΕ» (που έφεραν στον Τουρκικό Τύπο τίτλους όπως «με πυρηνικά απειλεί η Ελλάδα την Τουρκία»...απώθησαν από την συζήτηση κεντρικά ερωτήματα. Όπως το αν η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής καλύπτει την ενδεχόμενη επέκταση από τα 6 στα 12 μίλια των Ελληνικών χωρικών υδάτων, ή πάλι τον εναέριο χώρο των 10 μιλίων στο Αιγαίο (αυτά ΕΙΝΑΙ επικράτεια/teritoire), καθώς και το πώς θα καθορίζεται ενδεχόμενη επιθετική κίνηση στην περιοχή (αυτό, επειδή επί 25 χρόνια από το 1996 η Ελλάδα ζει υπό καθεστώς casus belli της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης).
Ασφαλώς δε η συζήτηση αυτή έχει λιγότερη χρησιμότητα από την κυρίως πολιτική διερώτηση, τι θα εξασφαλίσει κάποια σταθερότητα/μια συνέχεια εκτόνωσης στην περιοχή. Γιατί όλα τα χρόνια της Μεταπολίτευσης ζήσαμε – ας είμαστε ειλικρινείς, δηλαδή αν οι πολιτικοί μας ήταν ειλικρινείς! – υπό το καθεστώς της Αμερικανικής επιστολής Κίσσινγκερ προς Μπίτσιο (1976) που διαβεβαίωνε ότι οι ΗΠΑ θα αντιτάσσονταν «ενεργώς και ανεπιφυλάκτως σε κάθε επιδίωξη στρατιωτικής επίλυσης διαφορών μεταξύ Τουρκίας-Ελλάδας» στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου και του Αιγαίου: «φρεσκάρισμα» εκείνης της στάσης, η διαβεβαίωση Πομπέο ότι οι ΗΠΑ «στηρίζουν την ασφάλεια και την δημοκρατία (!)» στην Ελλάδα (2020). Ενώ στα πρώτα βήματα της μεταδικτατορικής Ελλάδας, ο μόλις επανελθών Κωνσταντίνος Καραμανλής μαζί με την προμήθεια Μirage, είχε στην βαλίτσα του μυστικές Γαλλικές αμυντικές δεσμεύσεις: άλλες εποχές τότε...
Ας τα έχουμε αυτά κατά νουν, αν τελικά σε λίγες μέρες προκύψει και η οριστικοποιημένη νέα Συμφωνία για τις Αμερικανικές Βάσεις/MDCA. Γιατί νέα αντιπαράθεση με διαφορετική αναζήτηση οξύτητας, αλλά την ουσία σταθερά στην σκιά.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 8/10/2021.
Θα μάθουμε – μαθαίνουμε ήδη, με τον καταιγισμό πληροφόρησης – όλα τα χαρακτηριστικά των φρεγατών Belh@rra/FDI HN, από το τονάζ 4.460 τόνων, λίγο ανώτερο της αρχικής εκδοχής μέχρι την ψηφιακή τους τεχνολογία CCIS-SETIS, από τους αντιαεροπορικούς MBDA Aster 30 και τους επιφανείας-επιφανείας Exocet MM40, με βάση τα ραντάρ Thales SeaFire και τα σόναρ CAPTAS-4 (για ανθυποβρυχιακή άμυνα με τορπίλες EuroTorp MU90, συν αντίστοιχα ελικόπτερα). Όπως είχαμε μάθει για τα Rafale την ταχύτητα Mach 1.4., τον εξοπλισμό με Magic-II ή ΜΒDΑ Metor (αέρος+αέρος) αλλά και MBDA Apache (αέρος-εδάφους) ή ΑΜ 39-Exocet (αέρος-επιφανείας) όλα αυτά βάσει ραντάρ Thales AESA και SPECTRA.
Όποιος διάβασε όλα αυτά τα εντυπωσιακά – τα αλιεύσαμε σε διάφορες πηγές, που αρκετά θυμίζουν ενημερωτικά φυλλάδια – περιορισμένα κατάλαβε. Καθώς δε με τις δεκαετίες έχουμε γίνει σοφότεροι, συνεπώς «γνωρίζουμε» ότι και τα πλοία και τα μαχητικά είναι – κυρίως – πλατφόρμες οπλικών συστημάτων, μαθαίνουμε ότι το κόστος αυτού του συνολικού-συνολικού πακέτου (με τις κορβέτες Gowind, που είχαν ξεκινήσει ως ακόμη μικρότερα σκάφη παράκτιας επιτήρησης, άρα ενδιαφέροντος για καταστάσεις Αιγαίου, να) παίζουν επιπρόσθετο ρόλο μπαλαντέρ καθώς οι Belh@rra είναι τελείως καινούργια παραγωγή – ενώ π.χ. τα Rafale έχουν δυο δεκαετίες πίσω τους...) εκτιμάται στην γειτονιά των 9 δις ευρώ. Υποτίθεται ότι τα 5,5 δις που είχαν ακουστεί για τις Belh@rra – και είχαν μπει στο περιθώριο, εκ πρωθυπουργικών χειλέων, ως υπερβολικά – έχουν συμπιεσθεί.
Πάντως, με την δυνατότητα της Ελλάδας να δανείζεται αυτόν τον καιρό, δυσάρεστα ερωτήματα του τύπου «πώς θα πληρωθεί ένα 5% του ΑΕΠ», που όταν είχε προταθεί η παλιότερη λύση των FREMM είχε «κολλήσει» σε άρνηση/απαγόρευση των Θεσμών να χρησιμοποιηθούν π.χ. προς τούτο οι επιστροφές κερδών ANFAs/SMPs, δεν έχουν πλέον αντικείμενο.
Όλα όμως τα παραπάνω έχουν – τελικά – περιορισμένο ενδιαφέρον. Καθώς από τρία πράγματα θα κριθεί η έκβαση της – σημαντικής: ανακοινώθηκε, προβλήθηκε, εισπράχθηκε, αξιολογήθηκε – κίνησης/συμφωνίας Μακρόν-Μητσοτάκη για «στρατηγική εταιρική σχέση σε άμυνα και ασφάλεια», ενόψει και «στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης». Συμφωνίας που αρθρώνεται πάνω στις εξοπλιστικές προμήθειες.
Από τρία πολύ συγκεκριμένα πράγματα, όσον αφορά τουλάχιστον την Ελλάδα. (Γιατί την Ελλάδα; Γιατί η Ελλάδα είναι που προμηθεύθηκε/αγόρασε 18+6 μαχητικά Rafale, προχωράει τώρα σε 3+1 φρεγάτες Belh@rra και 3+1 κορβέτες Gowind. Και η Ελλάδα θα προσδοκά παροχή συνδρομής από την Γαλλία σε περίπτωση Τουρκικής προσβολής ή άμεσης απειλής σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο στα πλαίσια της «αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής». όχι βέβαια η Γαλλία από την Ελλάδα π.χ. στα πλαίσια της παρουσίας της στην υποσαχάρια Αφρική).
Πρώτον, από το αν κάποιος (ο Γάλλος Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ας πούμε) θα σηκώσει το τηλέφωνο σε περίπτωση επεισοδίου «τύπου Ιμίων». κι αν και ποιός ( ο διάδοχος της Τανσού Τσιλλέρ) θα αντισηκώσει το τηλέφωνο για τερματισμό της κλιμάκωσης (θα χρειαστεί βέβαια και ο διάδοχος του Θόδωρου Πάγκαλου απ' εδώ, για ένα "plus d' effectifs, plus de vaisseaux, plus de drapeaux").
Δεύτερον, από το αν κάποιοι στην Ελληνική στρατιωτική ιεραρχία – βέβαια, με την ουσιώδη στήριξη της τότε πολιτικής ηγεσίας – θα αξιοποιήσουν την δύναμη πυρός ή/και την απειλή εμβέλειας που παρέχουν τα νέα οπλικά συστήματα, τα Rafale και οι Belh@rra, μέχρι να υπάρξει ανοιχτή κρίση. τις ώρες της εμπλοκής. την επόμενη μέρα: όχι θεωρητικά, ούτε σε σχέδια τακτικής, αλλ' επί του πεδίου.
Τρίτον, από το τι (και πώς) θα κάνουν στην αντίπερα όχθη – το καθεστώς Ερντογάν σήμερα (δεν διέλαθε, υποθέτει κανείς, της προσοχής η σημερινή συνάντηση Ερντογάν-Πούτιν με Συρία-Λιβύη-Ν. Καύκασο-(μετα)Αφγανιστάν στην ημερήσια διάταξη, συν S-400 νέας συγκομιδής, συν πυρηνικά μη-στρατιωτικής λογικής), ο,τιδήποτε προκύψει ως διάδοχη κατάσταση εν συνεχεία.
Εδώ, μια χρήσιμη (θαρρούμε) παρατήρηση: τα Rafale θα παραδίδονται μέχρι το 2023, οι Belh@rra το 2025-26.
Όσο για την «στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης», θέλει χωριστή συζήτηση. Επί του διεθνοπολιτικού/διπλωματικού πεδίου.
Πάντως, η Αξιωματική Αντιπολίτευση ΠΟΛΥ προσεκτική στην τοποθέτησή της επί των «στρατηγικά ορθών επιλογών», με επιφυλάξεις βασικά για το κόστος και επιφύλαξη ελέγχου «μέχρι το τελευταίο ευρώ δημόσιων πόρων.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 29/9/2021.
Στην παρουσίαση των δυνατοτήτων του «Ελλάδα 2.0», με την στήριξη/χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, για να «μετατραπεί η κρίση σε ευκαιρία», όπως παρουσιάστηκε σε διημερίδα που οργάνωσε το ΙΟΒΕ μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο ήταν εκείνο που παρουσίασε την διάσταση των μέτρων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής τα οποία κρίθηκε αναγκαίο να συνοδεύουν την κυρίως προσέγγιση του Ταμείου Ανάκαμψης. Στον σχεδιασμό της διημερίδας, το τμήμα αυτό βρέθηκε τοποθετημένο ανάμεσα στην ανάλυση του «πράσινου» μετασχηματισμού της οικονομίας και της ενότητας η οποία προσέγγιζε τους διαθέσιμους πόρους που μπορεί να κινητοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης για την χρηματοδότηση δράσεων του «Ελλάδα 2.0», σε άμεση συνάφεια και με την ενότητα περί επενδύσεων/εξωστρέφειας.
Η τοποθέτηση αυτή ήταν περισσότερο από συμβολική: όποιος παρακολούθησε την ροή των συζητήσεων, θα έβλεπα ευθέως πώς λειτουργούν οι προτεραιότητες. Τα 5 δις των πόρων του Ταμείου (που θα κινητοποιήσουν συνολικά πάνω από 11 δις σε ιδιωτικούς και δημόσιους πόρους για την «πράσινη» μετάβαση, με σωρευτικό μάλιστα μέγεθος επενδύσεων στα 44 δις μέχρι το 2030!), έτσι μάλιστα όπως συνδέθηκε με το σχέδιο «Fit for 55» της ΕΕ, ήταν φανερό ότι αποτελεί σαφή/ «σκληρή» δέσμευση του «Ελλάδα 2.0». Η από πλευράς εκπροσώπων των εναλλακτικών μορφών ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ αλλά και WWF Ελλάς) καθώς και εκπροσώπων διεθνών θεσμών (Πράσινοι της Γερμανίας, Παγκόσμια Τράπεζα) συνηγορία υπήρξε ισχυρή για επιτάχυνση αυτής της κατηγορίας παρεμβάσεων, με επιδαψίλευση επαίνων για την επιτάχυνση της απολιγνητοποίησης.
Στο άλλο άκρο της συζήτησης, δηλαδή στην επισήμανση/αναζήτηση των αναγκαίων πόρων για μια μείζονα παρέμβαση, προβλήθηκε – με παράλληλες παρεμβάσεις από πλευράς Μαξίμου, Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και ΣΕΒ – το στοιχείο της διαθεσιμότητας χρηματοδότησης με φθηνό κόστος (grants και δανεισμός Ταμείου Ανάκαμψης συν επανακινητοποίηση του τραπεζικού συστήματος) ως στοιχείο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει πραγματική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου και μάλιστα με ένα στοιχείο «βιώσιμης ανάπτυξης» στηριζόμενο προπάντων στην εξωστρέφεια. Οι επισημάνσεις/φιλοδοξίες αυτές – που συνοδεύθηκαν βέβαια από αναφορές στις δεσμεύσεις/αιερεσιμότητες του Ταμείου Ανάκαμψης και στον βραχύ χρονικό ορίζοντά του: υπενθύμιση της ανάγκης ταχύτατης ωρίμανσης των έργων και τήρησης κανόνων και δεσμεύσεων για αποτέλεσμα – έδεσαν εν συνεχεία με τις τοποθετήσεις σχετικά με τομείς επενδύσεων στο άμεσο μέλλον. Και η μεν έμφαση σε εξωστρεφείς κλάδους και βιομηχανία, με αιχμή π.χ. την φαρμακοβιομηχανία, θα θεωρούσε κανείς ότι ήταν αναμενόμενη, ομοίως η προβολή των δυνατοτήτων του venture capital για επιτάχυνση της στροφής στο παραγωγικό μοντέλο. Ωστόσο, η ένταξη στην συζήτηση Ταμείου Ανάκαμψης μιας – αξιόλογης – περιγραφής δυνατοτήτων και προκλήσεων του τουριστικού προϊόντος παραξένεψε κάπως, με χρήσιμες ειν' αλήθεια επισημάνσεις όσον αφορά τις απαιτήσεις σε υποδομές (από λιμάνια μέχρις ανακυκλώσεις ή βιολογικούς καθαρισμούς) αν είναι να αναβαθμιστεί πειστικά το τουριστικό προϊόν. ..
Σφηνωμένα, λοιπόν, ανάμεσα σε αυτής της λογικής προσεγγίσεις, βρέθηκε η αναφορά στα μέτρα ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Η ανάπτυξη των σχετικών προτεραιοτήτων από την αρμόδια διευθύντρια Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων της Επιτροπής Barbara Kaufmann, μάλιστα σε αντιπαραβολή με τα ελλείμματα της Ελληνικής πραγματικότητας ήταν προσγειωτική: οι βασικοί στόχοι της ΕΕ για συγκρατημένη προσέγγιση της κοινωνικής συνοχής, είναι η βελτίωση της εικόνας της απασχόλησης, η στήριξη των δεξιοτήτων και η μείωση της φτώχειας. η εικόνα στην Ελλάδα «δίνει» υψηλή ανεργία (ιδίως των νέων), υστέρηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας των γυναικών ή των ανθρώπων με αναπηρία κυρίως δε συνεχιζόμενη κακή εικόνα από πλευράς δεξιοτήτων. Ακόμη σαφέστερα, δε, προβλήματα φτώχειας και πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας.
Απέναντι σ' αυτό το τείχος προβλημάτων, το δίδυμο πολιτικών εκπροσώπων – η νυν υφυπουργός Εργασίας/Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου και η προκάτοχος της και νυν τομεάρχης ΣΥΡΙΖΑ για θέματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου – μίλησαν για μια εικόνα περιορισμένων παρεμβάσεων. Αφήνοντας κατά μέρος την διάσταση (ήπιας) πολιτικής αντιπαράθεσης, εκείνο που προέκυψε είναι ότι είτε δεχθεί κανείς ότι η συνολική χρηματοδότηση του «Ελλάδα 2.0» για την κοινωνική συνοχή είναι ανεπαρκής, είτε σημειώσει ότι η επιλεξιμότητα δράσεων με μόνιμη δαπάνη (μακροχρόνια φροντίδα, αναμόρφωση καθεστώτος αναπηρίας) είναι περιορισμένη, πάντως η διάσταση της κοινωνικής συνοχής στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι περιορισμένη/φιλοξενούμενη/συνοδευτική.
Η ανάπτυξη του γενικού φάσματος αναγκών στην Ελληνική πραγματικότητα με την ματιά του μελετητή των κοινωνικών Μάνου Ματσαγγάνη, με την αναφορά σε «ελέφαντες στο δωμάτιο» όπως η εξαιρετικά περιορισμένη κάλυψη της ανεργίας με επιδόματα, η περιορισμένη πρόσβαση (με εφικτούς όρους) στο σύστημα υγείας, ή η αληθινή αναβάθμιση των δεξιοτήτων έδειξε το ίδιο – με την ακαδημαϊκή πειστικότητα. Άμα δε κανείς πρόσεχε τον τρόπο με τον οποίο ο Μ. Ματσαγγάνης αναφέρθηκε στο πόσο – τα τελευταία χρόνια... – η έμφαση δίνεται και πάλι στο συνταξιοδοτικό, θα νομιμοποιούνταν να φύγει από την διημερίδα με στοιχεία ανησυχίας.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr την 1/10/2021.
Έχει σβήσει – για τους περισσότερους πάντως – από την μνήμη η εποχή που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διέγνωσε (με αφορμή τα γεγονότα της εποχής φθοράς/σκανδάλου Κοσκωτά, το 1989) ότι «η χώρα έχει μεταβληθεί σε απέραντο φρενοκομείο». Άμα οι λέξεις είχαν το σωστό τους βάρος, τότε η αίσθηση φρενοκομείου – απέραντου, αληθινά – ανήκει στην σημερινή ατμόσφαιρα στην Ελλάδα. Την ατμόσφαιρα που πάει να δημιουργηθεί στην υγειονομική πραγματικότητα, τις ημέρες του τέταρτου κύματος του Covid-19 (της μετάλλαξης «Δέλτα»), της συνεχιζόμενης υστέρησης στην εμβολιαστική εκστρατεία (όπου από πρότυπο την περασμένη άνοιξη, καταλήγουμε στις τελευταίες θέσεις στην ΕΕ, - μαζί με την Βουλγαρία - σε κρούσματα, αλλά και θανάτους).
Από τη μια, το έως τώρα περιθωριακό (σε αριθμούς αλλά και σε επιθετικότητα, σε σύγκριση με χώρες όπως η Γαλλία ή και η Γερμανία) αντιεμβολιαστικό κίνημα στην Ελλάδα αίφνης ισχυροποιήθηκε – μέχρι σημείου αντεμβολιαστές γονείς να επιτίθενται νομικά έναντι δασκάλων, ή οικείοι ασθενών εναντίον γιατρών οι οποίοι, εκ της θέσεως και της λειτουργίας τους, στηρίζουν την εμβολιαστική ή την θεραπεuτική για Covid-19 λογική. Δηλαδή δασκάλων που απαιτούν την χρήση μάσκας στα παιδιά, ή την προσκόμιση σελφ τεστ για να μπουν στις τάξεις. Δηλαδή γιατρών που διαγιγνώσκουν Covid-19 και δίνουν την ανάλογη θεραπεία.
Μπορεί οι προηγηθείσες εικόνες αντιεμβολιαστικών συλλαλητηρίων, με Ελληνικές σημαίες, εικόνες και σταυρούς δίπλα σε Χρυσαυγιτικά σύμβολα να τραντάζουν περισσότερο σε επίπεδο εντυπώσεων, όμως η δηλητηριαστική επίδραση των νομικά οργανωμένων αντιεμβολιαστών, που φθάνουν μέχρις άρνησης της νοσηλείας σε θαλάμους ή εντατικές νοσοκομείων, μέχρις εκταφών προκειμένου να αποδειχθεί η μη-νόσηση από Covid-19, ή πάλι μέχρι συμπλοκών στις εισόδους σχολείων, είναι πολύ μεγαλύτερη. Και, προσοχή!, δικαστικές αποφάσεις νομιμοποίησαν κινήσεις εναντίον γιατρών, ή πάλι υπήρξαν προσαγωγές δασκάλων και διευθυντών σχολείων σε αστυνομικά τμήματα.
Δυστυχώς, στην άλλη όχθη των πραγμάτων – που την θεωρεί/υποθέτει κανείς λογοκρατούμενη και οδηγούμενη από την επιστημονική γνώση – ο εκνευρισμός χαλάει την εικόνα και, κοντά στην εικόνα, την συνοχή του μηνύματος. Παράδειγμα, η διαχείριση της τρίτης δόσης εμβολίων (ειρήσθω εν παρόδω, μόνον με mRNA εμβόλια: δυσάρεστη ανάκληση στην μνήμη της αγωνιώδους εκείνης προσπάθειας, την περασμένη άνοιξη, να θεωρηθεί περίπου εθνική υπόθεση η προώθηση του εμβολίου της Astra Zeneca, καμπάνια που με το ύφος της έσπειρε την αμφιβολία) έσπευσαν οι εδώ επιτροπές εμβολιασμών να προχωρήσουν στην απόφαση για την τρίτη δόση. Όταν όντως χώρες όπως το Ισραήλ είχαν προχωρήσει σ' αυτή, αλλά προτού οι Ευρωπαϊκοί και Αμερικανικοί οργανισμοί δώσουν την επίσημη έγκριση. Ύστερα – κι αυτό λειτουργεί χειρότερα – διευκρινίστηκε επισήμως ότι «η τρίτη δόση δεν θα είναι υποχρεωτική»! Τώρα... αυτό τι κάνει στην εμπιστοσύνη; (Εν τω μεταξύ, η πλειοψηφία των ήδη εμβολιασμένων είχε ήδη την τάση να επιλέξει την τρίτη δόση, όταν φθάσει η σειρά τους). Α, ναι, και φωτογραφίζεται εντωμεταξύ το κλείσιμο των μεγάλων εμβολιαστικών κέντρων της «Επιχείρησης Ελευθερία» , λόγω ελλείψεως ενδιαφέροντος και εξαιρετικά μειωμένης προσέλευσης.
Και είναι ζήτημα χρόνου να δημιουργηθεί ατμόσφαιρα ανησυχίας με τον καίριας σημασία εμβολιασμό των παιδιών, όπου οι ανακοινώσεις-ακορντεόν για τις ηλικίες που μπαίνουν στην σειρά, αλλά και η καθυστέρηση να έρθουν στο προσκήνιο οι παιδίατροι – οι κατ' εξοχήν γιατροί της εμπιστοσύνης στον εμβολιασμό – λειτουργούν αυτοϋπονομευτικά. Μαζί, βέβαια, με την ανακοίνωση της αρχής «50%+1» για την διατήρηση σε λειτουργία τάξεων σχολείων, όπου ας πούμε με 6 παιδάκια διαγνωσμένα με Covid-19 περιμένουμε ότι οι μανάδες των υπολοίπων 20 (δεν είναι, δε, άγνωστες οι τάξεις των 26 παιδιών!) θα αφήνουν τα δικά τους παιδιά να φοιτούν – η φοίτηση υποχρεωτική, εν τω μεταξύ.
Σ' αυτήν την ατμόσφαιρα, η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας – Θάνος Πλεύρης-Μίνα Γκάγκα – σπεύδει στην Θεσσαλονίκη που περιέρχεται στο κόκκινο, περίπου ένα χρόνο μετά την περσινή εμπειρία του Αγίου Δημητρίου. Και... μας λείπει και ο θυμώδης Νίκος Χαρδαλιάς, να κουνάει το δάχτυλο και να επιτιμά τους πολίτες, ώστε να ολοκληρωθεί η εικόνα.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 22/9/2021.
1. Η συμφωνία AUKUS μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου, ΗΠΑ και Αυστραλίας για την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων σε υποβρύχια της τελευταίας, είναι μια κίνηση εξαιρετικά επικίνδυνη. Μπορεί να αλλάξει καθοριστικά την ισορροπία δυνάμεων στον σύγχρονο κόσμο. Σίγουρα θα αλλάξει την σχέση Κίνας και ΗΠΑ. Η Κίνα αντέδρασε με αίτηση να ενταχθεί στη Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία στον Ειρηνικό Ωκεανό. Από την παραπάνω Συμφωνία είχε αποκλειστεί από τον πρόεδρο Τραμπ. Η Κίνα σήμερα απαίτησε ξανά την ένταξή της σε μια συμφωνία που κεντρικό ρόλο έπαιξε η Αυστραλία με στόχο την στενή συνεργασία μεταξύ αυτής και της Κίνας. Λόγω του AUKUS, είναι πολύ πιθανόν αυτή η πρόταση να απορριφθεί για μια ακόμα φορά από τις ΗΠΑ – πράγμα που θα επιβαρύνει περαιτέρω την σχέση Κίνας-ΗΠΑ. Αυτές οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν τον Κινέζο πρόεδρο να εντάξει την Ταϊβάν στη χώρα του με το σλόγκαν «μία χώρα, δύο συστήματα» όπως από καιρό θέλει. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι ΗΠΑ θα βρεθούνε μπροστά σε ένα δίλημμα. Τυπικά δεν υποχρεώνονται να υπερασπιστούν στρατιωτικά την Ταϊβάν. Αλλά δεν αποκλείεται να εμποδίσουν δυναμικά την κινεζική παρέμβαση. Όπως έγραψε ο Economist, η Ταϊβάν μπορεί να εξελιχθεί στην πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο.
Όσο για την σχέση ΗΠΑ-Ευρώπης, η Γαλλία αντέδρασε δυναμικά στην Βρετανοαμερικανική συμφωνία. Γιατί είχε προηγουμένως έρθει σε συμφωνία με την Αυστραλία για τον εκσυγχρονισμό των υποβρυχίων της, αρχικά χωρίς εγκατάσταση πυρηνικών όπλων. Ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών θεώρησε την AUKUS «μια πισώπλατη μαχαιριά». Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η γαλλική κυβέρνηση ανακάλεσε τους δύο πρέσβεις της από τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Επιπλέον, η Ευρωζώνη μέσω της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια συζήτηση για την ασφάλεια της Ένωσης, κάλεσε την Ευρώπη να επιταχύνει την στρατηγική αυτονομία της ΕΕ από ΗΠΑ και Κίνα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Μπάιντεν ουσιαστικά ενέτεινε την απομάκρυνση των ΗΠΑ από την Ευρώπη που ξεκίνησε ο Τραμπ.
2. Πώς εξηγούνται οι παραπάνω κινήσεις του Αμερικανού προέδρου; Νομίζω πως ο Μπάιντεν δεν αντιλαμβάνεται πως η άνοδος της Κίνας τα τελευταία 20 χρόνια έχει αλλάξει τη δομή του παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Βέβαια οι ΗΠΑ, επειδή στην πρώιμη μεταπολεμική περίοδο επέβαλαν τους κανόνες λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας και επειδή έχουν τα πρωτεία στην έρευνα, θεωρητική και εφαρμοσμένη, θα εξακολουθήσουν να παίζουν τον ηγεμονικό ρόλο. Αλλά δεν μπορούν πλέον να αλλάξουν την τεκτονική αλλαγή που η άνοδος της κινεζικής υπερδύναμης επέφερε. Δηλαδή την εξάπλωση της κινεζικής επιρροής μέσω του «δρόμου του μεταξιού» που οδήγησε σε μαζικές επενδύσεις σε όλον σχεδόν τον πλανήτη – καθώς και μέσω της επίδρασης του κινεζικού μοντέλου ανάπτυξης σε φτωχές χώρες που ενδιαφέρονται λιγότερο για την ψήφο και περισσότερο για το ψωμί (η Κίνα μείωσε την απόλυτη φτώχεια σημαντικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες).
Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να ηγεμονεύουν, αλλά δεν μπορούν πια να αλλάξουν τον καθοριστικό μετασχηματισμό που η άνοδος του κινεζικού γίγαντα επέφερε. Γιατί δημιούργησε έναν μη αναστρέψιμο διαχωρισμό μεταξύ Δύσης και μη Δύσης – είτε η τελευταία είναι φιλική, αντιθετική ή ουδέτερη προς τις ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει αντιληφθεί ακόμα πως οι παραπάνω εξελίξεις δεν μπορούν να ανακοπούν. Επιμένει σε μια αυταπάτη πως τα πράγματα μπορεί να επιστρέψουν στο παρελθόν όπου η αμερικανική κυριαρχία ήταν ολοκληρωτική. Όμως η συνεχώς αυξανόμενη επιρροή της Κίνας είναι ένα ποτάμι που δεν γυρίζει πίσω.
3. Όσο εξακολουθεί ο Αμερικανός πρόεδρος την ιδεολογική σταυροφορία εναντίον της Κίνας, αυτό θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη μη συνεργασία μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Άρα, οι παγκόσμιοι κίνδυνοι όπως η κλιμακούμενη οικολογική καταστροφή, η συνεχιζόμενη πανδημία και ένας δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος που μπορεί να οδηγήσει σε ολική πυρηνική καταστροφή δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Για την αντιμετώπισή τους δεν αρκεί ο πολυπολισμός (multipolarity) που πολλοί προτείνουν. Απαιτείται επιπρόσθετα η συνεργασία των υπερδυνάμεων. Αν αυτό δεν συμβεί, σε περίπτωση σύγκρουσης, δεν θα υπάρχουν νικητές και νικημένοι όπως στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Θα υπάρχουν μόνο ηττημένοι.
Ας ελπίσουμε πως κάποια στιγμή ο Αμερικανός πρόεδρος θα το αντιληφθεί αυτό και θα έρθει ξανά σε επαφή με τη σημερινή πραγματικότητα. Αν γίνει αυτό, σίγουρα θα επιλέξει τη συνεργασία και όχι τον πόλεμο με την Κίνα. Θα επιλέξει τον ανταγωνισμό μέσω του εμπορίου και όχι μέσω των όπλων.
*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 25/9/2021.
Tην στιγμή που άτυπο EcoFin/Eurogroup έδινε στην Σλοβενία το εναρκτήριο λάκτισμα στην μείζονα συζήτηση για το δημοσιονομικό αύριο της Ευρώπης, οι λεγόμενοι «φειδωλοί» της Ευρώπης ξαναχτύπησαν: με (άτυπη) τοποθέτηση των Οκτώ ζητήθηκε επίσπευση της άρσης της ρήτρας διαφυγής που χαλάρωσε τους δημοσιονομικούς περιορισμούς/το δημοσιονομικό straightjacket – «ζουρλομανδύα» κατά τους Αγγλοσάξονες παρατηρητές της Ευρωζώνης – πάντως όχι παράταση μετά το τέλος του 2022. Η χαλάρωση των δημοσιονομικών περιορισμών είχε αποφασισθεί ώστε να αποφευχθεί ένα φαινόμενα κατάρρευσης των ΑΕΠ αλλά και επικίνδυνης διεύρυνσης των ανισοτήτων εντός της Ευρωζώνης λόγω της πανδημίας. είχε, δε, αποφασισθεί αστραπιαία (για τα Ευρωπαϊκά μέτρα).
Μολονότι, δε, η αρμοδιότητα για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας (και Ανάπτυξης: αυτό το τελευταίο σταθερά «λησμονείται») ανήκει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την προσοχή κανενός δεν διαφεύγει ότι – σε θέμα τέτοιας βαρύτητας, υπό συνθήκες δε κρίσεως σαν εκείνες των επιπτώσεων της πανδημίας – οι αποφάσεις έχουν βαρύ πίσω τους το χέρι των πρωτευουσών. αυτό θύμισαν οι Οκτώ.
Πλην όμως... στην τοποθέτησή τους, Αυστρία (με ηγετικό ρόλο), Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, Λεττονία δεν είδαν τον νυν ΥΠΟΙΚ της Γερμανίας και πιθανό αυριανό Καγκελάριο της Γερμανίας Ολαφ Σόλτς να συνυπογράφει μαζί τους. Το οποίο παραπέμπει στο αυτονόητο: στην στάση της Γερμανίας. Ποιας Γερμανίας; Της μετεκλογικής.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Αλέκος Κρητικός στο (όλο και πιο καίρια ενημερωτικό/σχολιαστικό) KReport, ο μέχρι το 2018 επικεφαλής του SPD και πρώην αντικαγκελάριος και ΥΠΕΞ της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ – όχι πλέον στην πρώτη γραμμή των πραγμάτων στην χώρα του, αλλ' ακόμη με απήχηση στην κοινή γνώμη και με Ευρωπαϊκή παρουσία – τοποθετήθηκε τον τελευταίο καιρό και αρθρογραφώντας και σε συνέντευξή του (στο Project Syndicate) με τρόπο που δείχνει ότι στην Γερμανία υπάρχουν καταστάσεις που ωριμάζουν.
Αποτολμά ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να αναφερθεί σε Transferunion, σε Ένωση Μεταβιβαστικών Πληρωμών, μια που αποτελούσε έννοια απαγορευμένη/Interdictum για την Γερμανική δημόσια συζήτηση επί δεκαετίες. Το αποτολμά δε αυτό κυριολεκτικώς παραμονή των εκλογών της 26ης Σεπτεμβρίου, η οποία γίνεται φανερό – όσο περνούν οι μέρες – ότι θα φέρει αξιόλογες ανακατατάξεις όχι απλώς στην σειρά των Γερμανικών κομμάτων, αλλά και στις νοοτροπίες. Και μάλιστα στο επιχείρημα του ο Ζ. Γκάμπριελ εντάσσει – και αυτό το τονίζει ιδιαίτερα ο Αλ. Κρητικός, ο οποίος κουβαλάει την εμπειρία δεκαετίας του ΄80 και του΄90, όταν η επιδίωξη της σύγκλισης και της διόρθωσης των ανισοτήτων οδηγούσε τα βήματα της ΕΕ, με ειλικρινή Γερμανική συμμετοχή – την ουσιαστική πολιτική βάση της συζήτησης. Η αποδοχή της Transferunion, τόσο ως χρηματοδότηση δημοσιονομικών παρεμβάσεων, όσο και ως κατεύθυνση επενδύσεων/ Investitionslenkung, είναι προς το συμφέρον της ίδιας της Γερμανίας. Που δεν – ΔΕΝ – είναι καθαρός πληρωτής στην ΕΕ, άμα σοβαρά λάβει κανείς υπόψη του τις εμπορικές ροές της χώρας αυτής (40% προς άλλες χώρες της ΕΕ, τετραπλάσιες από εκείνες προς ΗΠΑ ή Κίνα) και ό,τι σημαίνουν οι επενδύσεις, ΑΕΠ, «καλή» απασχόληση. Μήπως ο Ζ. Γκαμπριελ λέει όσα δεν μπορεί προεκλογικά να πει, ή να υπαινιχθεί ο Ολαφ Σόλτς; [Μικρή παρέκβαση: ακόμη κι αν η άλλοτε κυρίαρχη CDU/CSU δεν βουλιάξει όπως δείχνουν κάποιες δημοσκοπήσεις, πάλιν η πρωτοπορία της SPD και η ισχυρή παρουσία των Πρασίνων θα στερήσει την Προεδρία της Βουλής/Bundestag από τον ... φίλο Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε. Δεν ήταν τόσο ο εκεί πολιτικός του ρόλος, ρόλος ήδη ευγενούς ψυγείου, όσο η συμβολική συνέχεια των απόψεών του που θα πάει κι άλλο πίσω].
Κάτι τέτοια, μάλλον είχε κατά νουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην ΔΕΘ, όταν – διακριτικά – στοιχημάτισε ότι η δημοσιονομική χαλάρωση στην Ευρωζώνη θα συνεχιστεί και το 2023, μαζί με νομισματική πολιτική accommodating για την επεκτατική πολιτική μιας Ελλάδας με δημόσιο χρέος στο +/- 210% του ΑΕΠ.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 15/9/2021.
Ασφαλώς όλα τα μάτια σήμερα είναι στραμμένα – και θα παραμείνουν, για μέρες – στην ΔΕΘ και στις (εν πολλοίς προαναγγελμένες/προεξοφλημένες) τοποθετήσεις Κυριάκου Μητσοτάκη, Πρωθυπουργού, σχετικά με την οικονομική πολιτική της επομένης περιόδου, κυρίως δε των μέτρων αντιστάθμισης του κύματος ανατιμήσεων που απειλεί να ανατρέψει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Αντίστοιχο σασπένς παρατηρείται και στο μέτωπο της πανδημίας του κορωνοϊού – που, μην αυταπατώμεθα, ούτως ή άλλως «οδηγεί» ακόμη της κυρίως οικονομική πολιτική και τις αποφάσεις στο μέσον (τυπικά) της κυβερνητικής θητείας: μιαν ανάσα πριν το άνοιγμα των σχολείων, με την «Δέλτα» να σαρώνει με τον δικό της τρόπο, οι καθησυχαστικές προσπάθειες των επιδημιολόγων και των πολιτικών κάνουν ό,τι αντέχουν – αλλά... αρκούν;
Ωστόσο, την ίδια στιγμή η φετεινή σαιζόν ανοίγει μ' έναν τρόπο που αξίζει την προσοχή – κάπως πιο μακριά από μας, αλλά μας αφορά άμεσα. Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας μετέχουν στις άτυπες συνόδους του Eco Fin/Eurogroup και των Διοικητών του Ευρωσυστήματος στην Σλοβενία (έχει την Προεδρία της ΕΕ αυτό το 6μηνο). Εκεί, στο δυσπρόφερτο Μπριντό πρι Κράνιου – στο κάστρο του Brdo, λίγο έξω από την μικρή πόλη Κraniju, σε ειδυλλιακή ΜεσοΕυρωπαϊκή εξοχή (οι Σλοβένοι δεν δέχονται το Βαλκανικό τους ανήκειν, και μάλλον δίκιο έχουν) λίγο έξω από την Λιουμπλιάνα – θα τεθούν στο τραπέζι οι μεσοπρόθεσμοι σχεδιασμοί της ΕΕ/της Ευρωζώνης για το (συνεχώς μετακινούμενο...) «μετά». Το μετά την κρίση της πανδημίας, το μετά το ξεπάγωμα του Συμφώνου Σταθερότητας (και, θυμίζουμε, Ανάπτυξης), το μετά την σωστική παρέμβαση του Ταμείου Ανάκαμψης (και Ανθεκτικότητας), το μετά την βαθμιαία απόσυρση της στήριξης/ειδικής ποσοτικής χαλάρωσης ΡΕΡΡ της ΕΚΤ.
Περιττό, βέβαια, να εθελοτυφλούμε: τίποτε απ' όλα αυτά- μα τίποτε! – δεν θα αρχίσει να συζητιέται στα σοβαρά πριν γίνουν σε δυο βδομάδες από τώρα οι Γερμανικές εκλογές και πριν συμφωνηθεί ο μετεκλογικός κυβερνητικός συνασπισμός στο Βερολίνο και πριν διαβάσουμε προσεκτικά την Koalitionvertrag του. Ωστόσο, στις άτυπες συναντήσεις της Σλοβενίας δίνεται επισήμως η εκκίνηση για εκείνο που θα οδηγήσει την ΕΕ και την Ευρωζώνη σε νέες ισορροπίες. Ας μας επιτραπεί να καταγράψουμε τέσσερα μη-κεντρικά (υπό την συνήθη προσέγγιση των Ευρωπαϊκών πραγμάτων) σημάδια με υπόσχεση/ενδιαφέρον. Το πρώτο, Γερμανικό: η απερχόμενη με διόλου διακριτικό τρόπο Καγκελάριος Μέρκελ, σε μια από τις εξομολογήσεις της έκρινε επάναγκες να δηλώσει ότι η πιο δύσκολη στιγμή των τεσσάρων θητειών της ήταν όταν πίεσε υπερβολικά τους Έλληνες: ασφαλώς και ελάχιστα χρησιμεύει σ' εμάς, ex post, αυτή η αναγνώριση (όπως π.χ. και η αντίστοιχη της Κριστίν Λαγκάρντ ότι η κύρια λογική της «Ελληνικής διάσωσης» ήταν η εξουδετέρωση των κινδύνων στους ισολογισμούς των Ευρωπαϊκών τραπεζών), όμως ανάβει ένα φωτάκι που λέει στην αυριανή Ευρώπη πόσο εύκολα οι υπεραντιδράσεις και οι Σωϋμπλικές εμμονές αφήνουν πίσω ζημιά διαρκείας.
Το δεύτερο σημάδι έγκειται στο ότι όσοι Διοικητές Κεντρικών Τραπεζών βρίσκονται στο Brdo κατέφθασαν μεν με απαρχή μείωσης των αγορών κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ από τα 80 στα 70 δις ευρώ τον μήνα, αλλά και με την διαβεβαίωση Λαγκάρντ ότι δεν πρόκειται για συνολικό tapering/σβήσιμο της στήριξης. Οι αγορές, ψύχραιμες! Και η μεν Ελλάδα θα χρειαστεί να παραμείνει κάποιους μήνες ακόμη για να σιγουρευτεί ότι η ίδια θα συνεχίσει να καλύπτεται από την ΕΚΤ άμα θα έχει λήξει το έκτακτο πρόγραμμα ΡΕΡΡ για την πανδημία. ωστόσο συνολικά δίνεται το σήμα όσο γίνεται προσεκτικής προσγείωσης των οικονομιών.
Το τρίτο σημάδι που αξίζει να προσεχθεί, είναι η – επικοινωνιακά τονισμένη, μάλιστα – συμμετοχή στις εργασίας του Eurogroup της Andrea Ammon, επικεφαλής του ECDC ώστε οι οικονομικοί υπεύθυνοι της Ευρώπης να ακούσουν από πρώτο χέρι τι έχει να πει η επιστημονική κοινότητα για τις αληθινές προοπτικές της πανδημίας. Το γεγονός και μόνον ότι οι αποφάσεις για την οικονομική συνέχεια ρητώς γίνεται παραδεκτό ότι θα ενσωματώσουν τα της υγειονομικής συνέχειας, είναι εξαιρετικά θετικό.
Το τέταρτο – και πιο παραδοσιακά «Ευρωπαϊκό» – σημάδι, έγκειται στο ότι η ατζέντα του Brdo το ζήτημα του «αύριο» των οικονομιών έχει διατυπωθεί ευρύτατα: ενώ δε ευθέως βρίσκεται ήδη υπό συζήτηση το μέλλον (δηλαδή το ενδεχόμενο χαλάρωσης) του Συμφώνου Σταθερότητας, π.χ. με την εξαίρεση των πράσινων επενδύσεων, πέρα από τις υγειονομικές, από τον «κόφτη» των ελλειμμάτων, ενώ ήδη καταγράφηκε η απόφαση της ΕΚΤ να χαλαρώσει την οροφή του 2% ως απαράβατου στόχου πληθωρισμού στην νομισματική πολιτική, τώρα βλέπουμε στις συζητήσεις να εντάσσεται και το θέμα των ανισοτήτων μεταξύ περιοχών της ΕΕ, μάλιστα δε με λογική αποφυγής των εντονότερων αποκλίσεων μετά την ανάκαμψη.
Ποτέ δεν ξέρει κανείς την συνέχεια των Ευρωσυζητήσεων – δείτε για παράδειγμα πόσο γρήγορα εκφυλίζεται η με τυμπανοκρουσίες συζήτηση, με συμμετοχή δε και της κοινωνίας πολιτών! «Για το Μέλλον της Ευρώπης» - όμως στο Brdo pri Kraniju τα πρόδρομα σημάδια έχουν την σημασία τους.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 10/9/2021.
Εκείνο που ξεκίνησε ως ο (τρίτος, κάπως ουσιαστικός) ανασχηματισμός επαναδιεκδίκησης της πρωτοβουλίας από την Κυβέρνηση μετά τις πυρκαγιές και ενόψει του φθινοπωρινού κύματος της πανδημίας, κατέληξε: σε αυτοτραυματισμό του κύρους του Πρωθυπουργού. σε αποδόμηση της έννοιας της συναίνεσης (έστω και σε φάσεις μεγάλης κρίσης/απειλής) . σε μια νέα ανάδυση του συθλιπτικού λόγου («αποστάτης», «εξαγορά», «ηχηρή απαξίωση», «κατώτερος των περιστάσεων», «δείλιασε μπροστά στις απειλές») . και σε ό,τι αρνητικότερο θα μπορούσε να σχεδιάσει/φαντασθεί κανείς.
Ο λόγος για τον ανασχηματισμό της Κυβέρνησης Μητσοτάκη που χαρακτηρίσθηκε ήδη προτού συντελεσθεί «μικρομεσαίος» (από φίλια έδρανα προήλθε το σχόλιο...). Τελικά μεσαίος μας προέκυψε, σίγουρα όχι δομικός ή ανατρεπτικός, αλλά με πυρήνα/σύνθημα ένα: «Προχωράμε». Μέχρις ότου... προέκυψε μείζων ανατροπή με την μη-υπουργοποίηση του αναγγελθέντος Βαγγέλη Αποστολάκη σε αυτοτελές υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, αναγγελία η οποία διαψεύσθηκε προτού ολοκληρωθεί. Κατά τα άλλα, ολική επαναφορά Τάκη Θεοδωρικάκου στο υπουργείο ΠροΠο, υπουργοποίηση Θανάση Πλεύρη στο Υγείας (με τεχνογνωσία στο χαρτοφυλάκιο από την αναπληρώτρια Μίνα Γκάγκα – τώρα πλέον ευθέως γιατροί θα μιλούν πολιτικά). Καραμπόλα υπήρξε η διάσωση δια πλευρικής μετακίνησης στο Αμύνης του Νίκου Χαρδαλιά, δημοφιλέστερου παρά ποτέ μετά την περιπέτεια υγείας του, ενώ επιλογή ουσίας η απομάκρυνση Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, λιγότερο Χάρη Θεοχάρη ή Γιώργου Ζαββού. «Φυσικά» τις εντυπώσεις μονοπώλησε το επεισόδιο υπουργοποίησης/απο-υπουργοποίησης Βαγγέλη Αποστολάκη, που πήγε να φέρει στον ανασχηματισμό οσμή συναίνεσης αλλά κατέληξε στο ακριβώς αντίθετο.
Πάντως, μερικές κάπως ευρύτερες παρατηρήσεις.
Πρώτον: όταν δημιουργείται ένα νέο υπουργείο (όπως θα ήταν, ας πούμε, ένα Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής), ή όταν μετακινούνται ή συγχωνεύονται αρμοδιότητες (ας πούμε για να λειτουργήσει μια αναβαθμισμένη Πολιτική Προστασία με πρόσθετη την αρμοδιότητα της Πυροσβεστικής), μέχρι να «κατακαθίσουν» οι αρμοδιότητες και να λειτουργήσουν οι νέες διαδικασίες και να επαναπροσδιοριστούν οι συναρμοδιότητες, χρειάζονται μήνες. Αρκετοί μήνες. Αν, τώρα, όντως προκύψει τέτοιο αυτοτελές υπουργείο, αυτό ας το θυμηθεί κάποιος... Δεύτερον: όταν επιχειρείται ο κεντρικός συντονισμός – και τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, αποτελεί αυτό βασική επιλογή με το καημένο το «Επιτελικό Κράτος» - με παράλληλες γραμμές/διαδικασίες αποφάσεων, τότε η εκκρεμότητα της αναδιοργάνωσης επιτείνεται, ΔΕΝ αμβλύνεται. Το δείγμα γραφής που ζήσαμε με τα τηλεφωνήματα προς/από Αποστολάκη, και ύστερα με εκείνα για συναίνεση προς ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ το δείχνουν αυτό ανάγλυφα!
Τα δυο παραπάνω ίσως εξηγούν γιατί ευτυχώς απεφεύχθη ο ευρύτερος/δομικός/σαρωτικός/αναδιαρθρωτικός ανασχηματισμός που πολλοί διέβλεπαν.
Τρίτον: η κινητοποίηση ισχυρών ή/και εμβληματικών προσωπικοτήτων, ιδίως άμα πάνε να εκφράσουν νέες ισορροπίες, προσθέτουν κι αυτές σε πολυπλοκότητα: εδώ, ίσως ο στρατιωτικός χαρακτήρας του Βαγγέλη Αποστολάκη θα είχε βοηθήσει να συγκρατηθούν τα πράγματα, πλην όμως ο συνολικός εκτροχιασμός της κίνησης τα διέλυσε όλα. Τέταρτον: οι μετονομασίες, όταν μάλιστα θέλουν να αποτυπώσουν πολιτικό/ιδεολογικό περιεχόμενο όπως όταν το Δημοσίας Τάξεως έγινε ΠροΠο/Προστασίας του Πολίτη, ή όταν οι μετενσαρκώσεις του Περιβάλλοντος πήγαν να εκφράσουν περιβαλλοντικές ευαισθησίες/δεσμεύσεις δεν κάνουν και τόσο καλό: πάλι καλά, λοιπόν, που τώρα τα πιο συμβολικά αποφεύχθησαν.
Πέρα από τα κάπως τεχνικά ζητήματα αυτού του (μεσαίου, επαναλαμβάνουμε) ανασχηματισμού, υπάρχουν και κάποια πιο πολιτικά ερωτηματικά. Λιγότερες όμως απαντήσεις:
Συνεχίζει ή όχι να κυριαρχεί πολιτικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Είναι τελικά τρικομματική Κυβέρνηση ισορροπιών – Καραμανλικός πυρήνας, σημαντική Σαμαρική πτέρυγα, Μητσοτακική διαχείριση – αυτό που βλέπουμε; Πόσο μπορεί (πόσο νοείται) να επηρεάζεται η «προνομία» του Πρωθυπουργού στο πρωθυπουργοκεντρικό μας σύστημα ως προς το να ορίζει την σύνθεση της Κυβέρνησης από μπλοκ συμφερόντων (όποιος αρνηθεί ότι το φαινόμενο αυτό υπήρξε ακόμη και επί γενάρχου ΝΔ Κ. Καραμανλή ή ιδρυτή ΠΑΣΟΚ Α. Παπανδρέου, εθελοτυφλεί!), ήδη όμως και από ρομφαιοφόρους της κοινωνίας πολιτών, ακόμη και μέσω διαδικτύου; Τι ρόλο διαδραματίζει η πρόδηλη προσπάθεια του Κυριάκου να μπολιάσει ένα κόμμα της Δεξιάς με καταβολάδες του Κέντρου, προσπερνώντας την μονόδρομη αντι-ΣΥΡΙΖΑ στράτευση;
Εδώ ασφαλώς ο καθένας δίνει τις δικές του απαντήσεις. Πάντως, η μη-διατήρηση στο κυβερνητικό σχήμα του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη (μετά την πανστρατιά που είχε επιχειρηθεί προκειμένου να αποκλεισθεί έξοδός του...) δείχνει ότι ο Πρωθυπουργός αντελήφθη τι πήγαινε να διακυβευθεί για τον ίδιο. Ασφαλώς αυτό δεν σημαίνει τίποτε για το πολιτικό μέλλον του ίδιου του Μιχ. Χρυσοχοΐδη – ο οποίος θα κληθεί ούτως ή άλλως να δοκιμάσει την περαιτέρω πολιτική τύχη του σε ψηφοδέλτιο – όμως ίσως σημαίνει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτιμά να καθορίζει ο ίδιος το τι συμβολίζει η κάθε προσερχόμενη πολιτική προσωπικότητα (άνοιγμα στο Κέντρο κλπ.) για το δικό του (του Πρωθυπουργού) το πολιτικό σχέδιο.
Αυτά ακριβώς θα ίσχυαν πολύ περισσότερο αν είχε προχωρήσει η «επιστράτευση» ενός ανθρώπου της διαδρομής του Βαγγέλη Αποστολάκη – Α/ΓΕΕΘΑ σε στιγμές σοβαρών κρίσεων, Υπουργός Άμυνας στην Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, διαδεχόμενος δε Πάνο Καμμένο, σε ακόμη πιο κρίσιμη φάση των ΕλληνοΤουρκικών – να προσέρχεται σε πύρινο (κατά κυριολεξία!) χαρτοφυλάκιο. Αφενός γιατί θα έδινε ένα επιχείρημα διεύρυνσης και ταυτόχρονης ανάληψης κινδύνου (γιατί το τελευταίο; θυμηθείτε την περιπέτεια Τάκη Χηνοφώτη στην Κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή), αφετέρου γιατί θα συμμάζευε ίσως την αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρητορεία των Ηρακλέων της νυν Κυβέρνησης.
Όπως κατέληξε όμως το πράγμα, περισσότερο λειτουργεί ως προειδοποίηση προς οποιονδήποτε θεωρεί ότι εκφράζει «κάτι» το συναινετικό, να κρατηθεί με κάθε τρόπο μακράν εξουσίας.
Ασφαλώς, η τραγωδία των φετεινών πυρκαγιών – στην Αττική, λίγα χιλιόμετρα από την Πλατεία Συντάγματος όπου εδρεύει η Βουλή των Ελλήνων, στην κυριολεκτικά απανθρακωμένη Βόρεια Εύβοια και στην Ηλεία – απορρόφησε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σ' ένα καλοκαίρι όπου «εδικαιούτο» λίγη χαλάρωση. Ωστόσο τώρα που η επιστροφή από τις διακοπές προσγειώνει στα πιο μόνιμα προβλήματα, το μέτωπο του κορωνοϊού επανέρχεται πρώτο-πρώτο στο επίκεντρο.
Όσο κουρασμένη κι αν είναι η κοινωνία, όσο διαψευσμένες κι αν είναι οι προσδοκίες (ιδίως εκείνη περί ανοσίας της αγέλης στο μέσο – ή, έστω, στο τέλος – του καλοκαιριού), ένα είναι βέβαιο: η Covid-19 είναι εδώ. Τα ποσοστά εμβολιασμού μόλις ξεπέρασαν το 52% (με δυο δόσεις: τα ταχυδακτυλουργικά του να αθροίζονται στις ανακοινώσεις οι πρώτες δόσεις με τις δυο, ώστε να «βγαίνει» θετικότερη εικόνα, έχασαν πρόδηλα την όποια χρησιμότητά τους). Η όχι-και-τόσο-νέα μετάλλαξη «Δέλτα» αποδεικνύεται πολύ πιο μεταδοτική – λειτουργεί ως νέος ιός, κατά Γ. Παυλάκη – ενώ «ενδιαφέρεται» ιδιαίτερα για τις νεότερες ηλικίες. Όμως η εικόνα των κρουσμάτων που αυξάνονται ραγδαία εντυπωσιάζει πλέον λιγότερο – ιδίως επειδή οι νέες εισαγωγές σε νοσοκομεία δεν συνοδεύονται (ακόμη) από αντίστοιχες διασωληνώσεις, δηλαδή η νόσηση είναι ελαφρότερη. Αυτή, η αίσθηση, με την σειρά της, μαζί και με την αναγκαία/αναπόδραστη χαλάρωση των όποιων προφυλάξεων κατά την διάρκεια των διακοπών (των αληθινών προφυλάξεων, όχι των νομοθετημένων «υγειονομικών πρωτοκόλλων»!) έσπασε δυσοίωνα τον ρυθμό των εμβολιασμών.
Η εικόνα αυτή θα συνοδεύσει , τώρα, την επιστροφή από τις διακοπές και – οι εποχές έχουν βλέπετε τον δικό τους ρυθμό, δεν νομοθετούνται... - την επάνοδο στην καθημερινότητα με την τρίτη περίοδο της Covid (το τέταρτο κύμα της πανδημίας) . Υποτίθεται – έχει κατ' επανάληψιν διακηρυχθεί επισήμως, κυρίως όμως αποτελεί «βαρύ» κοινωνικό ζητούμενο – ότι περιθώριο για lock-down δεν υπάρχει πλέον: η μάλλον κωμική εμπειρία των «ήπιων lock-down» π.χ. τύπου Μυκόνου ή Ζακύνθου, τα οποία ξηλώθηκαν άδοξα μεσοκαλόκαιρα λόγω των πιέσεων των τουριστικών παραγόντων και των τοπικών κοινωνιών, κάτι διδάσκει...
Οπότε η συνολική διαχείριση υπόσχεται θα είναι ανηφορική. Μπορεί η επίδειξη αποφασιστικότητας στον de facto υποχρεωτικό εμβολιασμό του νοσηλευτικού προσωπικού να έχει προχωρήσει – αν και να δούμε τα πρακτικά αποτελέσματα με το ΕΣΥ υπό πίεση! Πάντως, στο άλλο μείζον μέτωπο – εκείνο των εκπαιδευτικών – η Κυβέρνηση δείχνει να συνειδητοποιεί το «δεινόν προς κέντρον λακτίζειν». Σε μη-βιβλικά Ελληνικά, αυτό μεταφράζεται ως «δεν προσπαθούμε να επιβάλουμε κάτι, που μάλλον δεν μας παίρνει να επιχειρήσουμε!».
Εδώ όμως ανακύπτει ένα βαρύτερο πρόβλημα: με δεδομένη, πλέον, την μεταδοτικότητα της «Δέλτα» στις μικρότερες ηλικίες, προκύπτει ζήτημα υγείας των παιδιών, των μαθητών. Κι αν η συζήτηση είχε επικεντρωθεί έως τώρα στους κινδύνους τα παιδιά να μεταδίδουν σε γονείς και παπουδογιαγιάδες («ενδο-οικογενειακή μετάδοση») , δεν θα αργήσει η γνήσια ανησυχία για την υγεία των ίδιων των παιδιών εφόσον – όλοι το ελπίζουν! – ισχύσει για την εκπαιδευτική περίοδο που ανοίγει σε λίγες ημέρες η δια ζώσης διδασκαλία. Και στις μεν μεγαλύτερες ηλικίες, στις εφηβικές, υπάρχει ήδη η δυνατότητα εμβολιασμού (φυσικά με επιλογή/άδεια των γονέων: οι φωνές για υποχρεωτικό εμβολιασμό ανηλίκων μένουν ακόμη περιορισμένες σε κάποιους ζηλωτές της επιβολής). Στις μικρότερες ηλικίες όμως; Στις ΗΠΑ, όπου η Τραμπική επικράτηση σε πολλές Πολιτείες έχει καταστήσει το ζήτημα απόλυτα (και βιτριολικά, σε κάποιες περιπτώσεις) πολιτικό, έχει ήδη επιστρατευθεί για την άσκηση πειθούς το τραγικό σύνθημα «Children are not supposed to die». Η μεταφορά ενός τέτοιου άγχους στις κοινωνίες μας, με την φθορά εμπιστοσύνης που έχουν ήδη υποστεί, θα είναι δύσκολα διαχειρίσιμη: ο περιορισμός της συζήτησης στο αν οι δάσκαλοι και καθηγητές θα πρέπει να επωμίζονται το κόστος των τεστ, άνευ των οποίων δεν θα μπορούν να προσέρχονται στις τάξεις, αποτελεί παρωνυχίδα σε σχέση με την ουσία. Που είναι η μη-διακινδύνευση της υγείας των ίδιων των παιδιών.
Γιατί να μην κατηγορηθούμε πάντως ότι μένουμε μονομερώς στα ζητήματα των νεότερων γενεών – στις ηλικίες των 18+ θα έχουμε ως φαίνεται τον εμβολιασμό στα Πανεπιστήμια. εκεί, θα υπάρξει η ιδιαίτερου συμβολισμού εικόνα των εμβολιαστικών κέντρων στα προαύλια, δίπλα στις εγκαταστάσεις των ΟΠΠΙ/ της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας εφόσον η αυριανή Κυβέρνηση βρει τις αντοχές να προχωρήσει!... – ας μην κλείσουμε προτού αναφερθούμε στην τρίτη δόση εμβολιασμού/booster shot. Αυτή, με το 9μηνο-12μηνο από τους πρώτους εμβολιασμούς να πλησιάζει, με την Pfizer δημοσίως να εξηγεί την ανάγκη τρίτης δόσης, με την κάλυψη έναντι της μετάλλαξης «Δέλτα» να έχει μειωθεί, δεν θα αργήσει να γίνει κεντρικό ζήτημα. Και δεν ενδιαφέρει τόσο – το ελπίζει κανείς, τουλάχιστον! – η μοίρα όσων εμβολιάσθηκαν πρώτα-πρώτα ως «επίσημοι» και ως «απαραίτητοι για την λειτουργία του Κράτους», αν και η νόσηση του δισ-εμβολιασμένου Αδώνιδος σίγουρα λειτούργησε για την επίλεκτη αυτή ομάδα αφυπνιστικά. Όχι, το αληθινά σημαντικό είναι αν θα βρίσκονται καλυμμένοι όσοι, πιο ηλικιωμένοι ή/και ευάλωτοι, εμβολιάσθηκαν νωρίς το 2020.
Μην την παραβλέπετε, αυτήν την διάσταση. ούτε βέβαια το κατά πόσον θα είναι πειστικά τα «πράσινα πιστοποιητικά» της πρώτης εποχής, όσο ο καιρός θα περνάει. Και ενώ η διχοτομία εμβολιασμένων/ανεμβολίαστων θα οδηγεί την κοινωνική ζωή: ποιος και για πόσο θα θεωρείται «εμβολιασμένος»; Δεν αρκεί η εκάστοτε ΠΝΠ εδώ.
Αυτό λοιπόν είναι το γενικότερο φόντο, μπροστά στο οποίο αναμένεται η ανακοίνωση μέτρων για το φθινόπωρο. Μέτρων γενικής ισχύος. Φαίνεται ότι η Κυβέρνηση, έχοντας οριστικά χάσει το στοίχημα της ανοσίας της αγέλης, πάντως της πειθούς, θα χτίσει την πολιτικής της με βάση τις απαγορεύσεις προς ανεμβολίαστους. Και αυτή όμως η πρακτική, στο αποτέλεσμα θα κριθεί, όπως κρίθηκε και η καμπάνια του εμβολιασμού με στόχο την (χαμένη) ανοσία της αγέλης. Τουλάχιστον αν μπορούσε το ύφος να είναι λίγο πιο συγκρατημένο...
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 23/8/2021.
