Wednesday, 09 October 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Στην σημερινή Κυβέρνηση, που κλείνει σε λίγες μέρες δυο χρόνια παραμονής στην εξουσία χωρίς (δημοσκοπικά τουλάχιστον) να έχει καταβάλλει έστω και επ' ελάχιστον το τίμημα της άσκησης της εν λόγω εξουσίας – κι ας γνώρισε βίαιες αναταράξεις: πανδημία του κορωνοϊού με τα lock-down της, προσφυγικό/μεταναστευτικό, σχεδόν ανάφλεξη στην Ανατ. Μεσόγειο και πάντως επιδείνωση των Ελληνοτουρκικών – είναι παράξενο, αλλ' οι περισσότεροι που συμμετέχουν δεν δείχνουν να έχουν χωνέψει ότι... είναι η εξουσία. Αυτό φαίνεται, ιδίως, με την σταθερά συνεχιζόμενη πρακτική της αντιπολίτευσης προς την (Αξιωματική) Αντιπολίτευση. την άσκηση πολιτικής ως εκφώνηση αντί-ΣΥΡΙΖΑ λόγου. περισσότερο απ' ο,τιδήποτε άλλο, καταδείχθηκε αυτό με την επιλογή του ίδιου του Πρωθυπουργού να συμβάλει στον εορτασμό των 40 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ όχι απλώς αγνοώντας Ανδρέα Παπανδρέου (λίγο αναμενόμενο, καίτοι ρηχό) και Κώστα Σημίτη (προφανώς η Ευρωζώνη κρίθηκε δευτερεύουσα υπόθεση!) αλλά και να ξεχωρίσει για καταγγελία το «σκοτεινό διάλειμμα» του 2015, συν να μιλήσει για συντριβή της δημιουργίας εξισώνοντας «αριστερό προσωπείο» και «ακροδεξιά πρόσωπο του φασισμού και των μέσων».
Ε, λοιπόν, ένας από την σημερινή Κυβέρνηση – από την σημερινή κατάσταση θα λέγαμε, καθώς στην πάντοτε όχι-και-τόσο-θεσμική Ελλάδα μας η εξουσία δεν ασκείται μόνο, ούτε καν κυρίως από τις Κυβερνήσεις – δείχνει να έχει συνειδητοποιήσει ότι ΕΧΕΙ την εξουσία. Όχι δε κάποιος προσγειωμένος ή χαμηλότονος ή (της μωρίας άπαγε!) συναινετικός, αλλά ο Άδωνις Γεωργιάδης. Ο οποίος, συνειδητοποιώντας ότι την έχει και την ασκεί την εξουσία, ενώ ανέκαθεν είχε (και την διατηρεί) την τάση να ασκεί την πιο θορυβώδη και οξεία αντιπολίτευση, έχει ξεκινήσει με σταθερά βήματα να καταδεικνύει ότι ... κυβερνά. ότι κάνει επιλογές ουσίας, ότι προχωράει. Οπότε η κατεδαφιστικότητα του παρελθόντος (η βαθιά ανασφάλεια των πολιτικών της Μεταπολίτευσης, του «παρέλαβα καμένη γη») δεν έχει πλέον κάτι να του προσφέρει.
Φάνηκε ήδη αυτό όταν ο Άδωνις αγκάλιασε δημόσια την παρουσία και τις επιλογές του Νίκου Καρανίκα, ως εμπνευστή και υποστηρικτή της εισαγωγής της φαρμακευτικής κάνναβης στην καλλιέργεια και επεξεργασία στην Ελλάδα. (Το τι, εν συνεχεία, έκανε ο δύστυχος Καρανίκας με αυτό το πολιτικό δώρο, άλλη υπόθεση...). Ήδη όμως, με την Γεωργιάδεια αναγνώριση ότι ο Λευτέρης Κρέτσος, «δεξί χέρι του Νίκου Παππά», με την μείζονα αντιπαράθεση για τις τηλεοπτικές άδειες ανοιχτή και με την (χλωμή, σιγά-σιγά) υπόθεση της Προανακριτικής εν εξελίξει, πιστώνεται τις διαδικασίες για προσέλκυση των διεθνών κινηματογραφικών παραγωγών στην Ελλάδα, γίνεται ένα βήμα παρακάτω. Δεν θα αποκλείαμε – τελείως – άμα (ξανα)σκαλώσει κάποια στιγμή υπόθεση της ανάπτυξης του Ελληνικού με το εκεί Καζίνο κλπ., να ακούγαμε από τα χείλη Αδώνιδος την αναγνώριση του ότι τελικά δεν ήταν και τόσο εύκολη η υπόθεση αυτή, που την πάλεψαν (και) οι προηγούμενοι και οι προ-προηγούμενοι...
Αυτές, όμως, είναι πρακτικές εντέλει πλευρές της πολιτικής. Υπάρχουν ωστόσο και βαρύτερες/ουσιωδέστερες. Η διόρθωση πορείας στο Μακεδονικό – δεν θα χρησιμοποιήσουμε ποτέ τον υποτιμητικό όρο «κωλοτούμπα» για σοβαρά ζητήματα – με το εύρημα ότι, αν δεν προχωρήσει τώρα η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών (=κύρωση των Μνημονίων συνεργασίας με Βόρεια Μακεδονία) θα έχουμε «δωρίσει το όνομα Μακεδονία στα Σκόπια», χρειαζόταν περισσό θάρρος για να εκφωνηθεί από κάποιον που συμπαρατάχθηκε δυναμικά στις τάξεις των Μακεδονομάχων.
Πλην, ακόμη βαρύτερη η ευθεία και απολογητική αναγνώριση «λαθών του παρελθόντος» για την τοποθέτησή του – εποχής ΛΑ.Ο.Σ. κλπ. – στο φρικτό ζήτημα του Ολοκαυτώματος. Με την διατύπωση «ήταν απαράδεκτη η τότε συμπεριφορά μου», ο Α. Γεωργιάδης ασφαλώς και δεν καθάρισε την βαριά σκιά του αντισημιτισμού που κουβάλησε παλιότερα. Ούτε και η επίκληση ότι «η προσωπική σχέση με τον Κώστα Πλεύρη επέτρεψε να θεωρήσουν πολλοί ότι ανεχόμουν, ή και συμμεριζόμουν αντισημιτικές απόψεις» θα πείσει εύκολα/οριστικά – πλην όμως τουλάχιστον η αποκήρυξη του παρελθόντος έγινε το 2017 πριν ακόμη ξεκινήσει η πορεία Γεωργιάδη στο κυρίως προσκήνιο της τωρινής εξουσίας. (Ενώ, π.χ. ο πλησιόχωρος Μαυρουδής Βορίδης χρειάστηκε την προειδοποίηση του Ισραήλ ότι «δεν θα συνεργαζόταν» με τον (τότε, 2019) υπουργό Γεωργίας «γνωστού για τις ρατσιστικές και αντισημιτικές απόψεις του» προκειμένου να περάσει στην αντίπερα όχθη.
Αξίζει να παρατηρεί κανείς την ιδιαίτερη περίπτωση Γεωργιάδη. Από κοντά. Το ότι επ' εσχάτων του χαρίζει μεγάλη έχθρα από τους έως χθες δυναμικούς υποστηρικτές του κάνει την παρατήρηση ακόμη πιο ενδιαφέρουσα.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 9/6/2021.
Είναι πολύ δύσκολο να μιλάς για τη μειονότητα στη Θράκη σε μια συγκυρία έντασης στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας. Είναι επίσης πολύ δύσκολη η συνθήκη της ίδιας της μειονότητας διότι «όταν παλεύουν τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια». Η ζωή των εδαφικών μειονοτήτων δεν είναι ποτέ εύκολη. Το ίδιο ισχύει και για τη μειονότητα της Θράκης, προϊόν προπατορικού αμαρτήματος της βάρβαρης εθνικής μηχανικής της ανταλλαγής/και μη ανταλλαγής των πληθυσμών τον 20ο αιώνα. Υπερπροσδιορίζεται έτσι η μειονότητα από την ιστορία και τη γεωγραφία, και βρίσκεται παγίως στριμωγμένη ανάμεσα σε εθνικιστικές επιδιώξεις της χώρας της οποίας είναι πολίτες και του συγγενικού κράτους με το οποίο οπωσδήποτε έχουν δεσμούς. Κυρίαρχη είναι η πολιτική διάσταση εκατέρωθεν των συνόρων, αδιαφορώντας για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που παλεύουν για ισότιμες σχέσεις στην ελληνική κοινωνία, παραγνωρίζοντας την τεράστια εξέλιξη που έχει επιτευχθεί μέσα στο χρόνο, και παραμένοντας προσκολλημένη σε παρωχημένα κλισέ και στερεότυπα.
Η πορεία της μειονότητας στα σχεδόν 100 χρόνια της θεσμικής ζωής της σημαδεύτηκε από πολλές δύσκολες στιγμές, όπως εξάλλου και η πορεία της ελληνικής μειονότητας στην Πόλη, η οποία μέσα από βάρβαρα μέτρα συρρικνώθηκε μέχρι εξαφάνισης. Το μέτρημα των πληγών και η ισοσκέλιση του πόνου δεν οδηγούν πουθενά. Απλώς ανακυκλώνουν τα δίκαια και τα άδικα του παρελθόντος. Σημασία έχει να σταθεί κανείς στα σημερινά διακυβεύματα. Καθώς η μοίρα της μιας ομάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με της άλλης, η επικέντρωση στα προβλήματα του παρόντος θα προάγει την ευζωΐα ολόκληρου του πληθυσμού της Θράκης, θα αποκαταστήσει αδικίες, και θα συμβάλει στην εμβάθυνση της δημοκρατίας.
Αυτή η αναγκαία διαδικασία παρεμποδίζεται από εθνικιστικές δυνάμεις που ανήκουν και στις δύο πλευρές και αλληλοτροφοδοτούνται. Εκπέμπουν δύο παράλληλες και μονομερείς ερμηνείες του συνόλου των προβλημάτων, παλιών και σύγχρονων, με μορφή μονολόγων που κατέχουν την αλήθεια και έτσι αποδίδουν όλα τα αυτονόητα δίκαια στη δική τους πλευρά και όλα τα αρνητικά στους άλλους. Όσο παραμένουν οι κοινωνικές ομάδες οχυρωμένες η κάθε μια στη δική της αλήθεια, ανακυκλώνουν ένα είδος σιωπής. Διότι στη Θράκη η σύγκρουση είναι σιωπηλή. Αυτές όμως οι μονομερείς αλήθειες, τυφλές και κουφές, σίγουρα δεν πείθουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που επιθυμεί ηρεμία, προκοπή και κοινωνική άνοδο.
Η παράμετρος που κάνει τη συνθήκη στη Θράκη ακόμη πιο πολύπλοκη είναι η ανομοιογενής εθνοτική σύνθεση του μειονοτικού πληθυσμού και η εργαλειακή χρήση αυτής της ανομοιογένειας. Η μεν Τουρκία, όσο και θεσμικοί παράγοντες της μειονότητας αρνούνται την πολλαπλότητα υποστηρίζοντας την ανύπαρκτη εθνοτική ομοιογένεια του μειονοτικού πληθυσμού, ενώ η ελληνική πολιτεία επιδίδεται σε έναν ασφυκτικό εναγκαλισμό των Πομάκων και των Ρομά, αρνούμενη την τουρκική ταυτότητα μεγάλου μέρους της μειονότητας. Έτσι φτιάχνονται στο εσωτερικό της μειονότητας ταξινομήσεις, ιεραρχήσεις και καταπίεση πανταχόθεν. Όλες οι παραπάνω διαστρεβλώσεις που καταργούν την κοινή λογική, δεν τίθενται ποτέ σε δημόσιο διάλογο και οι απολιθωμένες θέσεις δεν γίνονται αντικείμενο αντιπαράθεσης ιδεών.
Ωστόσο, στα πάνω από είκοσι χρόνια που έχω άμεση γνώση της περιοχής, έχω δει να συντελούνται τεράστιες αλλαγές που ακολουθούν μια δυναμική των πολιτών/μελών της μειονότητας. Έχω δει να βελτιώνονται εντυπωσιακά οι δείκτες της εκπαίδευσης: η διαρροή από το υποχρεωτικό σχολείο να μειώνεται κατά 300%, η πρόσβαση στο νηπιαγωγείο να αυξάνεται πάνω από 750%, στο λύκειο πάνω από 450%, και η φοίτηση των κοριτσιών να πλησιάζει τον εθνικό μέσο όρο. Έχω δει η εισαγωγή στα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μετά τη θέσπιση της ευνοϊκής ρύθμισης το 1997, να αυξάνεται κατά 600%. Νέοι και νέες της μειονότητας φοιτούν σε πανεπιστήμια όλης της χώρας, κάποιοι προχωρούν σε μεταπτυχιακές σπουδές και προσπαθούν να υπερβούν τις κοινωνικές ανισότητες που αντιμετωπίζουν, κατακτώντας μια ισότιμη σχέση στην εκπαίδευση. Έχω δει ο Σύλλογος Επιστημόνων Μειονότητας της Δυτικής Θράκης εκεί που μετρούσε μερικές δεκάδες μέλη, τώρα να στεγάζει πλήθος νέων επιστημόνων. Έχω δει τις κλειστές κοινότητες των απομονωμένων μειονοτικών χωριών να ανοίγουν, τον συμπαγή χαρακτήρα της ξεχωριστής διαβίωσης να αμβλύνεται, τους νέους και νέες της μειονότητας να μετακινούνται εκτός Θράκης υιοθετώντας χειραφετικές τακτικές, να μεταναστεύουν σε ευρωπαϊκές χώρες αναζητώντας δουλειά και να επιστρέφουν φέρνοντας πίσω νέες συνήθειες. Έχω δει να αυξάνονται τα μέλη της μειονότητας που γυρνάνε την πλάτη στην αναχρονιστική Σαρία επιλέγοντας τον αστικό κώδικα για να λύσουν τις οικογενειακές τους διαφορές. Έχω δει φωτισμένους πολιτικούς (η αλήθεια είναι λίγους) από τη μειονότητα και την πλειονότητα να πηγαίνουν αντίθετα στο ρεύμα.
Είναι αυτές οι πρακτικές αρκετές ώστε να εφησυχάσουμε ότι τα δικαιώματα αυτής της ομάδας Ελλήνων πολιτών διασφαλίζονται, ότι προωθείται με τρόπο υπεύθυνο η συμπερίληψη, ότι η μειονότητα έχει την ελευθερία να κατασκευάζει ταυτότητες όπου συντίθεται το διπλό ή και πολλαπλό ανήκειν, και ότι οι δημοκρατικές αρχές κυριαρχούν; Η απάντηση δεν μπορεί να είναι καταφατική όσο οι ομάδες που απαρτίζουν την θρακική κοινωνία δεν αναγνωρίζουν το δικό της η καθεμιά μερίδιο ευθύνης, όσο η διαβούλευση για τα θέματα που αφορούν τη μειονότητα δεν την περιλαμβάνει ισότιμα, όσο οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μένουν ανεκτέλεστες, είτε όταν εδώ και 24 χρόνια δεν έχει κυρωθεί η Σύμβαση-Πλαίσιο για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων.
*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 5/6/2021.
Όσοι προσεγγίζουν τις μεθόδους αστυνόμευσης – σε λίγο ευρύτερα από το δικό μας, επαρχιακό/δεμένο με το παρελθόν περιβάλλον – έχουν να διακρίνουν τις εκδοχές κοντά-στην-κοινωνία (κάποια στιγμή πήγαν να δοκιμασθούν και σ' εμάς, με τον αστυνομικό της γειτονιάς, ή τις πεζές περιπολίες), την αστυνόμευση που στηρίζεται στην αξιοποίηση πληροφοριών και την ανάλυσή τους (κι αυτή κάποια στιγμή πήγε να δοκιμασθεί, όχι με την παλιά μέθοδο του «καρφιού» αλλά λιγάκι πιο εξελιγμένα) . την προσέγγιση της μηδενικής ανοχής (κι αυτή σ' εμάς πολλές φορές συζητήθηκε, με πολιτικό/μηντιακό αίτημα προερχόμενο από την «εποχή Τζουλιάνι»/Νέας Υόρκης) που ωστόσο δεν αντέχεται κοινωνικά στα μέρη μας. ακόμη-ακόμη και την «έξυπνη αστυνόμευση»/smart policing, που μέχρι και τους Κύπριους συγκίνησε...
Τελικώς, αν ξεφύγει κανείς από την επικοινωνιακή προσέγγιση του μεγάλου, του όλου και πιο κεντρικού αιτήματος της ασφάλειας που εντείνεται στην κοινωνία – η οποία επικοινωνιακή διάσταση ξανάρχεται να κατάπιε την ουσία – βλέπει ότι η «δική μας», η Ελληνική μέθοδος (και) αστυνόμευσης είναι η αναμενόμενη: «Βλέποντας και κάνοντας». Σε πλήρη εξέλιξη, αυτό, με τις πιο πρόσφατες αναταράξεις που καταγράφηκαν με το μεγάλο/το οργανωμένο έγκλημα. Εξελίξεις οι οποίες εκτόπισαν και το ζήτημα της αστυνόμευσης στον δημόσιο χώρο, στον δρόμο, με δυσοίωνη αιχμή της αυτοαδρανοποίηση της Αστυνομίας στα κορωνοπάρτι ή/και τις απλούστερες περιπτώσεις συνωστισμού/συγχρωτισμού (η ευθύνη «μετατέθηκε» στην μηντιακή καταγγελτικότητα, ιδίως κατά των νέων) ιδίως μετά το αυτογκόλ αστυνομικής βίας στην Νέα Σμύρνη, όμως και την περιπέτεια των ΟΠΠΙ στα Πανεπιστήμια (όπου τελικά θα πραγματοποιηθούν οι προσλήψεις, με μονιμότητα, 400 Ειδικών Φρουρών χωρίς προαπαιτούμενο – όπως είχε ανακοινωθεί – πτυχίο, αλλά την σοφία του «μη βιαζόμαστε» για ενεργοποίηση του πολυδιαφημισμένου σχήματος.
Οι όλο και πυκνότερες περιπτώσεις εκκαθάρισης λογαριασμών μεταξύ συμμοριών (κατά την ενημέρωση της Αστυνομίας, αυτό), μετά και την προ 2 ήδη μηνών δολοφονία Καραϊβάζ και πιο πρόσφατα την φρικτή/ «άσκοπη» στα πλαίσια ληστείας δολοφονία στα Γλυκά Νερά, εγκατέστησαν νευρικότητα στις αρχές ασφαλείας. Και στον συνήθως οργανωμένο στις δημόσιες κινήσεις του Μιχάλη Χρυσοχοϊδη. Και τούτο ενώ δεν χρειάζονται πλέον δημοσκοπήσεις για να καταγραφεί η ανησυχία του κόσμου...
Οι πολύκροτες διαβεβαιώσεις για ταχύτατη διαλεύκανση της υπόθεσης Καραϊβαζ, η επικήρυξη 300.000 ευρώ για πληροφορίες στην υπόθεση Γλυκών Νερών, η κωμική (αν δεν αποτελούσε τραγικό δείγμα ελαφρότητας...) διακίνηση από αστυνομικές πηγές ότι «οι δράσεις ήταν απρόσεκτοι», τέλος η συνεχής ανάμειξη του Μεγάρου Μαξίμου «δι επίδειξιν ενδιαφέροντος», όλα αυτά επέτειναν την νευρικότητα.
Πρώτο αποτέλεσμα, η προ βδομάδων πρωτοβουλία Χρυσοχοΐδη να ανακοινώσει ότι παρέδωσε στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου «λίστα με 500 ονόματα και στοιχεία και διευθύνσεις» ανθρώπων του οργανωμένου εγκλήματος, υιοθετώντας έτσι de facto την άποψη των κύκλων της Αστυνομίας και των μονίμων τροφίμων των πρωϊνάδικων συνδικαλιστών της ότι «εμείς τους πιάνουμε, εκείνοι (η Δικαιοσύνη) τους αφήνει ελεύθερους». Δεύτερο αποτέλεσμα, συσκέψεις επί συσκέψεων και αναγγελία νέων οργανωτικών σχημάτων, task forces και όλων των σχετικών. Με τα τούτα και με τα εκείνα, το «Νόμος και Τάξη» που θεωρήθηκε βασικό ατού της σημερινής Κυβέρνησης γυρίζει ανάποδα. Και ο ευνοούμενος των δημοσκοπήσεων Μιχάλης Χρυσοχοϊδης βρίσκεται σε πτώση. Όμως, η συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη έχει μεγάλο βάθος. Δείτε:
Δυο τοποθετήσεις του Μιχάλη Χρυσοχοϊδη δεν προσέχθηκαν – δεν τους δόθηκε δηλαδή η σημασία που θα δικαιούνταν, πέρα από τον πολιτικό «θόρυβο» - ενώ προδιαγράφουν μέλλον. Είτε με τον ίδιο στο πηδάλιο, είτε με οποιονδήποτε άλλο. «Το οργανωμένο έγκλημα δεν έχει ιδεολογικές αναφορές αλλά έχει πολύ χρήμα που έχει αρχίσει εδώ και καιρό να το νομιμοποιεί με επιχειρηματικές δραστηριότητες». Δεν πρόκειται για κάποια ανακάλυψη, είναι το πρότυπο που λειτούργησε σε όλες τις προηγμένες χώρες (οικονομίες) κοινωνίες (φρίκη το «προσεγμένες» υπό αυτήν την έννοια, αλλά αυτή την λέξη διαθέτουμε, αυτήν χρησιμοποιούμε...), και δεν είναι ακριβώς βέβαιο ότι δεν ίσχυε και σ' εμάς εδώ και κάποιον καιρό όμως ο υπουργός ΠροΠο το τονίζει γιατί προφανώς κάτι βλέπει, κάτι του έχουν καταγράψει. Όχι μόνο για να πει το κλασικό «Δεν φταίω εγώ». Όμως η συνέχεια έχει μεγαλύτερο βάρος: «Εάν εισέλθει (το οργανωμένο έγκλημα) στους θεσμούς, τότε θα έχουμε ζήτημα κανονικής μαφίας». Και πάλι δεν είναι διόλου βέβαιο ότι αυτό που περιγράφεται εδώ και καιρό: θυμηθείτε το καθεστώς λειτουργίας των φυλακών, θυμηθείτε τον προσδιορισμό συνθέσεων σε δίκες με ενδιαφέρον περιεχόμενο (ή, πάλι, τις αυτοεξαιρέσεις από την έδρα όπου «καίει το θέμα».
Ακόμη και η φρουρά Φουρθιώτη, κορυφή του παγόβουνο του φαινομένου να πορεύεται το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (ο απόλυτος σαρκασμός!) με αλλότρια κριτήρια χρήση των θεσμών δεν είναι; Εκείνο πάντως που διαβλέπουμε ότι πήγε να πει ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, είναι κάτι πολύ βαθύτερο – μιλάει για την προοπτική (φοβούμεθα, δε, ότι μιλάει για διαπίστωση που κατ' αυτόν ήδη ισχύει...) να βρεθεί το οργανωμένο έγκλημα με τους κυρίως θεσμούς της δημόσιας ζωής. Με δεδομένη στην παγία αδυναμία του θεσμικού καμβά στην Ελληνική πραγματικότητα – θυμηθείτε το χρειάστηκε για να ξεπατωθεί η Χρυσή Αυγή... - , στο μέτρο που η τοποθέτηση Χρυσοχοΐδη έχει βάση, βρισκόμαστε συλλογικά στην αρχή (ή σε κάποια πρώιμη φάση) ταξιδιού στο σκοτάδι.
Το να αντιμετωπισθεί ΑΥΤΗ η πραγματικότητα με το κατεξοχήν επικοινωνιακό εργαλείο του ανασχηματισμού, όπως χτίζεται πίεση αυτές τις μέρες, θα ήταν δείγμα υπολογισμένης ανεμελιάς-προς-αδιαφορία-για-την-ουσία.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 4/6/2021.
Οι επίσημες τελετές για τον εορτασμό επετείων – όσην ιστορικότητα κι αν αυτές παρουσιάζουν – έχουν χρησιμότητα όταν προδιαγράφουν το. μέλλον. Η απόφαση να συντονισθεί η διοργάνωση από πλευράς ΥΠΕΞ (μαζί με την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Γραφείο του ΕυρωΚοινοβουλίου στην Ελλάδα) για τα 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ με την έναρξη της συζήτησης για «Το Μέλλον της Ευρώπης», δηλαδή της σειράς διαβουλεύσεων και δημόσιων συζητήσεων που θα καταλήξουν σε Διάσκεψη για το Ευρωπαϊκό αύριο και τις αλλαγές που χρειάζεται να δρομολογηθούν, έδειξε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η επιλογή του περιστυλίου του Ζαππείου όπου Καραμανλής και Ζισκάρ – στις 28 Μαΐου 1979 – πλαισίωσαν την υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης (που ίσχυσε από 1/1/81, όθεν τα 40 χρόνια), συν το δείπνο που προσφέρθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Προεδρικό (κατά το πρότυπο της δεξίωσης Κωνσταντίνου Καραμανλή στους κήπους του Προεδρικού, στους συντελεστές της ένταξης), θέλησε ακριβώς να συνδέσει το παρελθόν με την προοπτική μέλλοντος. Καθώς μάλιστα ως άμεση συνέχεια επιλέγεται να λειτουργήσει η σημερινή παρουσίαση του Πράσινου Πιστοποιητικού (θα προσέλθει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, σε αναγνώριση και της σημασίας του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού Covid που εμείς βλέπουμε ως τουριστική διευκόλυνση, η ΕΕ ως υπεράσπιση της ελεύθερης κυκλοφορίας, και μάλιστα του ρόλου της αρχικής Ελληνικής πρότασης σ' αυτό), ενώ «αναγκαστικά» σε κάδρο μπαίνει σε λίγα εικοσιτετράωρα η επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Ελλάδα με ό,τι σημαίνει η «θετική ατζέντα» της ΕΕ έναντι της Τουρκίας για τα Ελληνοτουρκικά.
Η συζήτηση για «Το Μέλλον της Ευρώπης» με την οποία επιχειρείται να ξεπεραστεί το φάσμα της αποτυχίας του ΕυρωΣυντάγματος, να αξιοποιηθεί η δυναμική της αμοιβαιοποίησης χρέους/του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, να διαμορφωθεί το νέο μείγμα σταθεροποίησης και στήριξης της ανάπτυξης (επαναδιατύπωση του Συμφώνου Σταθερότητας), να αφομοιωθεί η θεμελιακή μεταβολή των εργασιακών και της επιχειρηματικότητας που φέρνει η ψηφιακή μετάβαση, να προσεγγισθούν μείζονα μέτωπα όπως η κλιματική αλλαγή ή η αυριανή θέση της Ευρώπης στον κόσμο, όλη αυτή η συζήτηση είναι ασφαλώς απλοϊκό να πιστεύεται ότι θα γίνει ουσιαστικά με το άνοιγμα διαδικτυακού διαλόγου, ή πάλι με μια Συνδιάσκεψη επιλεγμένων εκπροσώπων. Όμως, για την Ευρώπη ζούμε μια ακόμη «στιγμή ποδηλάτου» κατά την διατύπωση Ζακ Ντελόρ: αν δεν κινηθεί, αν δεν επιταχύνει πέφτει.
Μπροστά σε αυτού του είδους λοιπόν τα διακυβεύματα, η διοργάνωση του Ζαππείου, με την προσέλευση από τις Ευρωπαϊκές ηγεσίες , πέραν του Σαρλ Μισέλ, του Προέδρου του ΕυρωΚοινοβουλίου Ντάβιντ Σασόλι, όχι όμως και της πρωταγωνίστριας του sofagate Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έστειλε βιντεοσκοπημένο μήνυμα, κατά τα άλλα αντιπροσωπεύθηκε η Επιτροπή από Μαργαρίτη Σχοινά), κατέβαλε μια φιλότιμη προσπάθεια να ανταποκριθεί. Βοήθησε και η ωραία Πανσέληνος στην Αθηναϊκή βραδιά – δανεικό το σχόλιο!
Όμως, από τον Ελληνικό πολιτικό κόσμο δεν γίνεται να μην καταγραφούν κάποιες απουσίες: παρέστη από τους πρώην πρωθυπουργούς ο Αντώνης Σαμαράς (που πριν μια δεκαετία, στο ίδιο περιστύλιο παρουσίασε το Ζάππειο-1 και το Ζάππειο-2, ως κριτική των Μνημονίων), επίσης ο Λουκάς Παπαδήμος. Όχι όμως, τελικά, ο Κώστας Σημίτης, με ό,τι εμβληματικό για τις Ευρωπαϊκές επιλογές της Ελλάδας αντιπροσωπεύει. ούτε ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος δεν φέρει απλώς συνωνυμία με τον πρωταγωνιστή της αρχικής τελετής του Ζαππείου. ούτε, τέλος, ο Αλέξης Τσίπρας. Η απουσία του τελευταίου ίσως κρίθηκε ενδεχομένως ότι θα άφηνε να «περάσει» πιο ανώδυνα η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να οξύνει την τοποθέτησή του – μίλησε κατά τα άλλα για την συναρπαστική διαδρομή Ελλάδας και ΕΕ, για πολύχρωμο ουράνιο τόξο της ενιαίας Ευρωπαϊκής κουλτούρας, για Ελλάδα του 2021 ως διαφορετική χώρα και για νέες Ευρωπαϊκές προοπτικές, με την αναφορά στην Ευρώπη ως κοινή αντίληψη για την ζωή, την οικονομία και την κοινωνία – πρώτα μεν με μιαν ενδιαφέρουσα αναφορά στον αντιΕυρωπαϊσμό, που στην Ελλάδα «έπαψε σχετικά γρήγορα να αποτελεί κεντρικό επιχείρημα στην Ελληνική πολιτική ζωή». Κυρίως όμως, με την επιλογή να κορυφώσει το επιχείρημά του, ακριβώς μετά την αναφορά σε «ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις», με παραπομπή στο σε «σκοτεινό διάλειμμα» του 2015, οπότε «επεκράτησε ο διχαστικός λαϊκισμός». Για να κλείσει, αναφερόμενος στις «προοδευτικές δυνάμεις που αντιστάθηκαν και διέλυσαν τα εύκολα συνθήματα και συνέτριψαν την δημαγωγία, μαζί με το διπλό αντιευρωπαϊκό και αντιδημοκρατικό ψέμα». Που, ως κατακλείδα, ταύτισε «τόσο με το αριστερό προσωπείο, όσο και με το ακροδεξιό πρόσωπο του φασισμού και του μίσους».
Αν βρισκόμασταν σε υπέρθερμη προεκλογική περίοδο – πράγμα που δεν συμβαίνει, σωστά; – ο συνδυασμός αυτός Ευρωπαϊκής ελεγείας με ταύτιση αριστερού προσωπείου και ακροδεξιού προσώπου φασισμού και μίσους θα ήταν ευεξήγητος, πάντως στο Ελληνικό ακροατήριο (καθώς μάλιστα εστερείτο Σημίτη-Καραμανλή-Τσίπρα). Οι πανηγυρικά συμμετέχοντες Ευρωπαίοι, ούτως ή άλλως, πλαισιώνονται από συμβούλους και αναλυτές που μπορούν να εξηγήσουν τις διαδικασίες διαμόρφωσης πολιτικού λόγου και συναίνεσης στην Ελλάδα του 2021. Ωστόσο, μια απορία μένει να αιωρείται – ειδικά ενόψει της προοπτικής μέλλοντος. Όχι μόνον του «Μέλλοντος της Ευρώπης», αλλά και εκείνου της Ελλάδας.
Ένα ερώτημα: μήπως έτσι, έτσι ακριβώς, για την απόλαυση μιας κορώνας, δούμε ξανά σε μια μελλοντική στροφή των πραγμάτων τον πειρασμό «ο αντιΕυρωπαϊσμός να αποτελέσει επιχείρημα στην Ελληνική πολιτική ζωή»;
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 28/5/2021.
Πώς θα είναι άραγε η Ελλάδα το 2030, όταν εορτασθούν τα 200 χρόνια από την αναγνώριση ανεξάρτητου κράτους; Θα έχουμε περάσει στη μετά-τη-μεταπολίτευση εποχή ή θα έχουμε ακόμη μείνει δέσμιοι στο κλέος αυτής της λαμπρής επιτυχίας του ελληνικού έθνους, της επί 46 ήδη χρόνια θεσμικής ομαλότητας, με τον ίδιο τρόπο που μας χαρίζει αυταρέσκεια η απρόσμενη επιτυχία της ελληνικής επανάστασης του 1821 και η παγκόσμιας εμβέλειας λάμψη της ελλαδικής αρχαιότητας;
Πράγματι, η πρωτόγνωρη ακώλυτη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών είναι η μεγάλη κατάκτηση της μεταπολίτευσης. Η επί επτά χρόνια σε «γύψο» ελληνική πολιτική κοινωνία, με τη μακρά εμπειρία εμφύλιων διχασμών και βασιλικών υπερβάσεων εξουσίας, ωρίμασε απότομα διασφαλίζοντας τις προϋποθέσεις μίας σύγχρονης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Η καταστατική πράξη της μεταπολίτευσης δεν είναι ίσως η ψήφιση του νέου Συντάγματος αλλά δύο θεσμικές επαναστάσεις: Πρώτον, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ και η ελεύθερη πλέον λειτουργία όλων των πολιτικών κομμάτων με το ν.δ. 59/1974 και, δεύτερον, το συντακτικό δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, υπέρ της προεδρευόμενης δημοκρατίας. Οι δύο απόλυτα θετικές αυτές εξελίξεις δεν στερούνταν αρνητικών αντηχήσεων. Η ελεύθερη λειτουργία κατέληξε εν πολλοίς σε κομματοκρατία, με επεκτατική κατάληψη από τα κόμματα και άλλων σφαιρών της δημόσιας (ακόμη ενίοτε και ιδιωτικής) ζωής που δεν τους ανήκαν. Και η απομείωση και των τελευταίων εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας στην αφαίρεση, στο πλαίσιο ενός δικομματισμού, κάθε αντιβάρου απέναντι σε έναν ολοένα και περισσότερο ενισχυόμενο Πρωθυπουργό.
Η υποχώρηση της μαζικότητας των κομμάτων, κατά το δεύτερο μισό της μεταπολίτευσης, που σηματοδοτείται από την τελευταία πρωθυπουργική θητεία του Ανδρέα Παπανδρέου, ακολούθησε, ίσως όχι τυχαία, την επανάσταση του ΑΣΕΠ, αφήνοντας πίσω της ένα πολιτικό τοπίο με λιγότερη συμμετοχή και λιγότερα πάθη. Ήταν όμως η εύτακτη χρεωκοπία του 2009-10. που μας εισήγαγε στο επίμετρο της μεταπολίτευσης, με τα πολιτικά πάθη να ξαναφουντώνουν και τον πολιτικό διχασμό να αναζωπυρώνεται. Η μακρά διαπάλη μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας, εμφανής ήδη στην Επανάσταση για την ανεξαρτησία της Ελλάδας στις αρχές του 19ου αιώνα, άσβεστη διαρκώς, και διαρρηγνύουσα τις κομματικές γραμμές, πήρε και πάλι απτά χαρακτηριστικά: οι «πατριώτες» εναντίον των «γερμανοτσολιάδων», οι δυτικότροποι, φιλοευρωπαίοι εναντίον της «καθ' ημάς Ανατολής». Η σύγκρουση του «αντιστασιακού» ΟΧΙ με το «μένουμε-ευρωπαϊκό» ΝΑΙ στο δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015 ήταν η κορωνίδα αυτού του πανταχού παρόντος κοινωνικο-πολιτικού ρήγματος.
Μια (άνω;) τελεία μπαίνει σε αυτούς τους επανερχόμενους μικρότερους ή μεγαλύτερους εμφυλίους με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου στις 13 Ιουλίου του 2015. Με την έμπρακτη αναγνώριση ότι η δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας, με ορόσημα την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2010 και την υπογραφή του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου, ήταν πράγματι εν τέλει μονόδρομος, όσο και αν αμφισβητήθηκε και λοιδορήθηκε τόσο από τη δεξιά, αρχικά, όσο και από την αριστερή παράταξη. Η διάρρηξη των διαχωριστικών γραμμών, εμφανής στις συμμαχικές κυβερνήσεις από το 2011, καθρεφτίστηκε στην υπογραφή της συμφωνίας των Πρεσπών και επιστεγάστηκε στις εκλογές του 2019, όταν, για πρώτη φορά μετά το 1974, η ΝΔ, το κόμμα της παραδοσιακής δεξιάς, έγινε ο κύριος πόλος έκφρασης ιδεών εκσυγχρονισμού, κινητοποιώντας αλλότριες πολιτικές δυνάμεις.
Χωρίς να εκλείψουν, βέβαια, οι πολιτικές διαμάχες και η σύγκρουση μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας, ενόψει και των τεχνολογικών εξελίξεων, με τις αφίσες, τις ντουντούκες και τις μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις να έχουν προ πολλού μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, η ενοποιητική λειτουργία των κομμάτων εξέλειψε εντελώς, η πολιτική σφαίρα κατέστη διαδικτυακή, η πολιτική κοινωνία πολυδιασπασμένη, όπως, εξάλλου, και πέραν των εθνικών συνόρων.
Αν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ από την εκτελεστική εξουσία είναι η συμβολική στιγμή για μετάβαση στο μεταπολιτευτικό πολιτικό γίγνεσθαι, ίσως η καταδίκη της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής ως μελών εγκληματικής οργάνωσης από τη δικαστική εξουσία, τον Οκτώβριο του 2020, να συμβολίζει την ωρίμανσή του, την άρση κάποιων ταμπού, όπως η συζήτηση για απαγόρευση πολιτικού κόμματος, ως εργαλείου υπεράσπισης της δημοκρατίας.
Η αλλαγή μοντέλου αντιμετώπισης κομματικών υπερβάσεων αφορά, εξάλλου, και τα, διαφορετικής έντασης και ποιότητας, βεβαίως, φαινόμενα άσκησης βίας, για παράδειγμα, στα πανεπιστήμια, διαρρηγνύοντας ένα άλλα ταμπού της μεταπολίτευσης, το πανεπιστημιακό άσυλο.
Αν όμως κάτι αναντικατάστατο ακόμη μας κληροδότησε η μεταπολίτευση, εκτός από τη θεσμική ομαλότητα, είναι η ένταξη στην Ευρώπη, η παραμονή στην Ένωση, και δη στον πυρήνα της, την ΟΝΕ. Είναι αυτή που εξασφαλίζει τα ελλείποντα αντίβαρα στον πρωθυπουργοκεντρισμό, στην ελλειμματική υλοποίηση της αρχής κράτους δικαίου και της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, στις άφρονες οικονομικές πολιτικές του παρελθόντος. Και αν κάτι αξίζει για το μέλλον είναι η προσπάθεια να μείνουμε στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (ότ)αν αρχίσει η διαδικασία της μετάλλαξής της σε μια ένωση ομόκεντρων κύκλων.
*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 22/5/2021.
1. Η σύγκρουση μεταξύ ισραηλινών και παλαιστινίων θα συνεχιστεί για πολύ καιρό. Μόνο αν ο Νετανιάχου χάσει τις επόμενες εκλογές θα ήταν δυνατόν να βρεθεί μια λογική και ανθρώπινη λύση. Με την παρέμβαση, δηλαδή, των ΗΠΑ να ξεκινήσουν συνομιλίες για τη δημιουργία δύο κρατών. Για την στιγμή, η αμερικανική στρατηγική δεν έχει καμιά πιθανότητα επιτυχίας. Αφού ο πρόεδρος Μπάιντεν πήρε αρχικά θέση υπέρ του Ισραήλ με το επιχείρημα πως οι ισραηλινοί έχουν κάθε δικαίωμα να υπερασπιστούν τη χώρα τους. Αργότερα αντιλήφθηκε τον μονομερή χαρακτήρα της στάσης του και άλλαξε την αρχική δήλωσή του.
2. Τρία είναι τα βασικά επιχειρήματα που το Ισραήλ αναπτύσσει για να δικαιολογήσει την εγκατάστασή του σε μια περιοχή όπου από χρόνια ζούσαν όχι εβραίοι αλλά μουσουλμάνοι.
- Κατά τους ισραηλινούς, η περιοχή τους ανήκει, αφού εδώ και πάνω από 2.000 χρόνια ο χώρος ήταν η «χώρα της Βίβλου». Άρα, η δική τους χώρα.
- Δεύτερον, το Ισραήλ υποστηρίζει πως η γενοκτονία των εβραίων από τους ναζί οδήγησε αναπόφευκτα στη δημιουργία του ισραηλινού κράτους. Το ότι δεν έφταιγαν οι παλαιστίνιοι κάτοικοι της περιοχής για τη ναζιστική θηριωδία, δεν τους αφορά. Απλώς δεν υπήρχε άλλη λύση από την εγκατάσταση και σταδιακή εκτόπιση όλων αυτών που ζούσαν στην περιοχή.
- Τέλος, η βίαιη αντίδραση των αραβικών κρατών στη δημιουργία του Ισραήλ οδήγησε στη συντριπτική τους ήττα. Συνεπώς, αυτό νομιμοποιεί ακόμα περισσότερο τη σημερινή κατάσταση.
3. Σε ό,τι αφορά την στάση των ΗΠΑ, τη μόνη χώρα που θα μπορούσε να επιβάλει μια εκεχειρία, όπως έχω τονίσει σε ένα προηγούμενο άρθρο μου (Τα Νέα, 23/3/2021), ο Μπάιντεν, παρ' όλη την προοδευτική πολιτική του στο εσωτερικό της χώρας, έχει ξεκινήσει έναν ιδεολογικό πόλεμο εναντίον της Κίνας και της Ρωσίας (χώρες οι οποίες όντως καταπιέζουν βάναυσα τους πολίτες τους και αγνοούν τα πολιτικά δικαιώματά τους). Εδώ όμως τίθεται το εξής ερώτημα. Γιατί ο αμερικανός πρόεδρος παραβλέπει τα δικαιώματα των παλαιστινίων που σταδιακά ο ισραηλινός επεκτατισμός κατάργησε; Γιατί παραβλέπει πως οι παλαιστίνιοι χάνουν συνεχώς τον περιορισμένο χώρο που ακόμα τους απομένει; Επιπλέον, γιατί ο Μπάιντεν δεν αναφέρεται στα δικαιώματα των παλαιστινίων που ζουν εντός της ισραηλινής επικράτειας; Γιατί αυτοί αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας; Μια κατάσταση που, ως γνωστόν, έχει οδηγήσει σε ένα ιδιότυπο Απαρτχάιντ νοτιοαφρικανικού τύπου. Με βάση τα παραπάνω, γιατί ο αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε τον Πούτιν εγκληματία (που όντως είναι), άλλα όχι και τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμά που έδωσε διαταγή να κατακρεουργηθεί ο Τζαμάλ Κασόγκι, ένας ήπιος ακτιβιστής; Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για τον πρίγκιπα διάδοχο που είναι φανατικός εχθρός των παλαιστινίων και, εκτός απροόπτου, θα γίνει ο επόμενος βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας.
Πιο γενικά, ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν ασκεί καμιά κριτική σε συμμαχικές χώρες (π.χ. τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που καταπατούν με τον πιο προφανή τρόπο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Βέβαια, η αμερικανική απάντηση είναι πως οι εν λόγω υποχωρήσεις γίνονται λόγω της ανάγκης άσκησης μιας ρεαλιστικής πολιτικής στον διπλωματικό χώρο. Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό είναι αναγκαίο. Αλλά αν είναι, προκειμένου να αποφύγει τις κραυγαλέες αντιφάσεις στον λόγο του, ο αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να ξεχάσει την ιδεολογική εκστρατεία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
4. Με την ισραηλινή-παλαιστινιακή σύγκρουση δεν κινδυνεύουν μόνο οι παλαιστίνιοι και οι ισραηλινοί. Κινδυνεύουν επίσης και οι γειτονικές χώρες. Μπορεί ακόμα να κινδυνεύσει η υφήλιος σε περίπτωση μιας πυρηνικής σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν (δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το Ισραήλ προσπάθησε να καταστρέψει τις ιρανικές εγκαταστάσεις που στοχεύουν στη δημιουργία πυρηνικών όπλων). Μια τέτοια σύγκρουση θα έπειθε τους ισραηλινούς πως η επ' άπειρον διατήρηση του σημερινού status quo δεν είναι δυνατή. Αλλά όταν το αντιληφθούν μπορεί να είναι πολύ αργά.
Συμπέρασμα. Αν ο αμερικανός πρόεδρος αποφασίσει να συνεχίσει την επιθετική ρητορική εναντίον της καταπάτησης των δικαιωμάτων στην Κίνα και αλλού, θα πρέπει να πράξει το ίδιο και για τις μη δημοκρατικές χώρες που είναι σύμμαχοί του. Επειδή δεν πρόκειται να το κάνει, πρέπει άμεσα να ξεχάσει την ιδεολογική σταυροφορία του. Πρέπει επιτέλους να αντιληφθεί πως μόνο με συνεργασία με την αυταρχική Κίνα μπορούν να αντιμετωπιστούν μεγάλα παγκόσμια προβλήματα όπως αυτά της πανδημίας, της εντεινόμενης οικολογικής καταστροφής, του περιθωριοποιημένου τρίτου κόσμου, καθώς και της πιθανότητας ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου.
*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 22/5/2021.
Όπου λοιπόν, απέναντι στο «ΕΛΛΑΔΑ 2.0» (που περισσότερο κυκλοφόρησε ως «GREECE 2.0»), το οποίο παρουσιάστηκε στα τέλη Απριλίου από την Κυβέρνηση ως Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ήδη πορεύθηκε τον δρόμο των Βρυξελλών για τελική έγκριση στα πλαίσια του RRF, αποκτήσαμε το «ΕΛΛΑΔΑ+» μετά την προχθεσινή παρουσίασή του από την Αξιωματική Αντιπολίτευση.
Όπως αναμενόταν – στην Ελλάδα του 2021 ζούμε! – πολύς λόγος έγινε για τα σημειολογικά: το «2.0» υποδηλώνει, λέει, την επόμενη/αναβαθμισμένη έκδοση ενός – ψηφιακού, εδώ ζούμε πλέον – προϊόντος, συνεπώς μελλοντοστραφές στοίχημα. Δίπλα σ' αυτό, η παρουσίαση Κυριάκου Μητσοτάκη μετά των τεχνοκρατών, σε φόντο Έκθεσης Πισσαρίδη, με σκούρο μπλε/συν γαλάζιο για την παρουσίαση πινάκων. Ενώ το «+» , δίπλα στο ΕΛΛΑΔΑ, θέλει να δείξει προστιθέμενη αξία, προσπέρασμα. Δίπλα σ' αυτό, σε φόντο προς το μωβ με πράσινα και κόκκινα «παράθυρα» για πίνακες, η παρουσία Αλέξη Τσίπρα στο νέο presentation zoom της Κουμουνδούρου (πλαισιωμένου, αυτή την φορά, και από Ευκλείδη Τσακαλώτο πλην Γιώργου Σταθάκη), μαζί με αυτοδιοικητικούς, πανεπιστημιακούς, ανθρώπους των ΜΚΟ...
Πάμε όμως λίγο πιο πέρα από τα σημειολογικά. Αν προσπεράσουμε τις τοποθετήσεις με πολιτικό ενδιαφέρον (διεκδίκηση αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας, συν αύξησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ή πάλι αναφορές στην κοινωνικά συμπεριληπτική/inclusive προσέγγιση Μπάιντεν), βλέπουμε τα κριτήρια του «ΕΛΛΑΔΑ+» να έχουν αφ' εαυτών ενδιαφέρον: διάχυση της οικονομικής στήριξης στην κοινωνία – αποφυγή φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού – αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας – περιφερειακή έμφαση στην ανάπτυξη (η «δυναμική μετασχηματισμού», που επίσης αναφέρεται ως κριτήριο θα χρειαστεί περαιτέρω επεξήγηση). Δεν θέλει ιδιαίτερη φαντασία για να αντιληφθεί κανείς ότι το πολιτικό ζητούμενο είναι να υπάρξει αντίθεση προς τις επιλογές, πιο φιλελεύθερες/πιο εστιασμένες στην αποτελεσματικότητα, του «ΕΛΛΑΔΑ 2.0».
Όμως, αν πάει κανείς αληθινά πιο κοντά στα πράγματα, θα δει – για παράδειγμα – ότι στον άξονα της πράσινης μετάβασης (διόλου τυχαίο, «επιστρατεύθηκαν» από WWF Ελλάς/Θεοδότα Νάντσιου μέχρι Columbia/Ν. Ρωμανού), η έμφαση μπαίνει στην δίκαιη μετάβαση/στην κοινωνική συμμετοχή (ενεργειακές κοινότητες, όπως πήγαν να δοκιμαστούν κάπου εκεί το 2018), ή ακόμη-ακόμη με υψηλή ποσόστωση των αδειών ΑΠΕ για μικρές μονάδες. Αντίστοιχα, η επιδίωξη της ανάπτυξης/της αλλαγής παραγωγικού μοντέλου επιχειρείται περισσότερο με την μετακίνηση σε «κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας», αλλά παράλληλα (;) με κινητοποίηση των μικρομεσαίων, ακόμη και των ελεύθερων επαγγελματιών, των οποίων οι επιδόσεις σε επίπεδο παραγωγικότητας ουδέποτε υπήρξαν ιδιαίτερα πειστικές.
Στην περιοχή της κοινωνικής συνοχής, οι επιλογές ενός προγράμματος ΣΥΡΙΖΑ είναι σχεδόν αυτόματα προσδιορισμένες, ενώ στο δίπολο Υγεία/Παιδεία το ίχνος που αφήνει πίσω η πανδημία και το αίτημα ανθεκτικότητας/resilience προκύπτει σχεδόν αυτόματα. Όσον αφορά το ΕΣΥ, δε , το «ΕΛΛΑΔΑ+» ήρθε απλώς να συναρμοσθεί με τις προτάσεις για «Νέο ΕΣΥ» που προηγήθηκαν λίγες ημέρες. Επόμενο σκαλοπάτι, η ανάπτυξη κοιταγμένη με χωρική διάσταση, όπου έχουμε μια στροφή/επαναφορά στην τοπική ανάπτυξη, την Αυτοδιοίκηση, την στροφή στο ενδογενές δυναμικό της περιφέρειας (εδώ, η παρουσία Σταύρου Αρναουτάκη, περιφερειάρχη Κρήτης, εμβληματική). Πάντως, και στον ορίζοντα της ψηφιακής μετάβασης, έμφαση δόθηκε στην αποφυγή των αποκλεισμών/του ψηφιακού χάσματος, μαζί και με την ψηφιακή διάσταση όλων των παραπάνω προσεγγίσεων – από υποδομές έως και Παιδεία/Υγεία (ας σημειωθεί η λογική re-branding από τον γενικό διευθυντή της Ένωσης Εταιρειών Κινητών τηλεφωνίας Γ. Στεφανόπουλο).
Ακόμη όμως κι αν ξεφυλλίσει κανείς με περιέργεια ή και με θετική προδιάθεση τις δεκάδες σελίδες και δει τις κάπου 12.000 λέξεις του «ΕΛΛΑΔΑ+», κι αν προσπεράσει την υπόρρητη αντιπαραβολή με τις επιλογές του «ΕΛΛΑΔΑ 2.0», μένει με μια απορία. Σχεδόν ανησυχία. Έτσι όπως η δημοσιοποίηση του πρώτου έρχεται μετά και την υποβολή του δεύτερου στις Βρυξέλλες (ως Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), ποια ακριβώς λειτουργία καλείται να επιτελέσει; Σίγουρα η Κυβέρνηση βαρύνεται με το ότι δεν μεθόδευσε αληθινή δημόσια συζήτηση – όχι μόνο με τα κόμματα (πλην του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν και άλλα, π.χ. το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ που θεωρεί ότι κάποιες από τις αιχμές του «ΕΛΛΑΔΑ+» είναι δανεικές από δικές του ιδέες...), αλλά και με τους κοινωνικούς εταίρους (σκέφτεται κανείς πάντως την ΓΣΕΕ, αλλά και τους μικρομεσαίους, εμπόρους κοκ) ή με τις ΜΚΟ, με μια ειλικρινή διάθεση να συμπεριλάβει δικές τους ιδέες/ευαισθησίες/προτάσεις στην τελική εκδοχή Εθνικού Σχεδίου.
Όμως... αφ' ης στιγμής το Εθνικό Σχέδιο ΕΧΕΙ υποβληθεί, αύριο δε θα έχει και εγκριθεί (έστω κι αν το «αύριο» πάει σε κάποιους μήνες αντί για βδομάδες) πώς θεωρείται ότι θα λειτουργήσει η αντιπρόταση του «ΕΛΛΑΔΑ+»; Εδώ, στην Ιταλία η ιδιότυπη Κυβέρνηση Ντράγκι δημιουργήθηκε ακριβώς ώστε το πρόγραμμα που θα εγκριθεί στην περίπτωση της Ιταλίας (200 δις ευρώ, εκείνο) να μην «κινδυνεύει» να αλλάξει στα 3+3 χρόνια υλοποίησής του, με τις συνήθεις κυβερνητικές αλλαγές στην γείτονα. Δείτε, δε, και την από κοινού υποβολή του Γερμανικού και Γαλλικού Εθνικού Σχεδίου με την (πολιτικά προβληματική...) διατύπωση του Γάλλου ΥΠΟΙΚ: «όταν Γαλλία και Γερμανία συμφωνούν, τα πράγματα προχωρούν». Είναι λοιπόν το «ΕΛΛΑΔΑ+» αντιπρόταση για ζύμωση; Για ενσωμάτωση στοιχείων κατά την εφαρμογή; Ή τι;
Πέρα δε απ' αυτό θα είχε εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον να είχε διευκρινισθεί – και μακάρι να γίνει αυτό έστω και εκ των υστέρων – κατά τι οι προσεγγίσεις αυτές του «ΕΛΛΑΔΑ+» «χωρούν» ή/και προσαρμόζονται καλύτερα στην λογική του Ταμείου Ανάκαμψης/του Next Generation EU.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr ατις 19/5/2021.
Αν κάπου στηρίζεται το άνοιγμα της αγοράς/η επανεκκίνηση της οικονομίας αυτό κατά μεγάλο μέρος είναι στις προσδοκίες, στις εκτιμήσεις των συντελεστών της παραγωγής, συν στην (επανα)κινητοποίηση της κατανάλωσης. διάχυτη είναι η άποψη ότι οι καταθέσεις των νοικοκυριών, που αυξήθηκαν στην διάρκεια του 2020 κατά τουλάχιστον 10 δις ευρώ (το μερίδιο των καταθέσεων φθάνει το 56% του ενεργητικού έναντι 51% πριν ένα χρόνο) θα στραφούν τώρα σε ετεροχρονισμένη δαπάνη.
Έχει λοιπόν ανανεωμένο ενδιαφέρον, να δει κανείς τι δείχνουν οι Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ, όπως αυτές καταρτίζονται (εδώ και 30 χρόνια) με βάση κοινό/εναρμονισμένο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εκείνο που προκύπτει στο διάστημα Οκτωβρίου 2020 - Απριλίου 2021 για την Ελλάδα είναι μια σαφής βελτίωση από τα επίπεδα όπου είχε βυθιστεί την άνοιξη του 2020 λόγω κορωνοϊού. Η επαναφορά στο κλίμα είναι αισθητή αν και ο δείκτης μένει κάτω από το 100 (μέσος όρος 2001-2020), το οποίο έχει σαφώς περάσει προς τα πάνω ο αντίστοιχος δείκτης στην Ευρωζώνη. Αξίζει εδώ να παρατηρηθεί ότι το σοκ του κορωνοϊού στην Ευρωζώνη είχε οδηγήσει αρχικά το οικονομικό κλίμα σαφώς βαθύτερα απ' ό,τι σε μας, όμως τώρα η αναπήδηση στην Ευρώπη είναι αντίστοιχα πιο ζωηρή.
Προσεγγίζοντας σε επίπεδο τομέων της οικονομίας, βλέπουμε στις κατασκευές οριακή βελτίωση – όμως η βελτίωση είναι εξαιρετικά μεγάλη άμα πάει κανείς ένα χρόνο πίσω, οπότε είχε καταγραφεί αληθινή καταβύθιση. Την βελτίωση οδήγησαν οι ιδιωτικές κατασκευές, ενώ τα δημόσια έργα ακόμη περιμένουν (το Ταμείο Ανάκαμψης;).
Στο λιανικό εμπόριο, η επαναφορά σε φυσική λειτουργία φέρνει σημαντική βελτίωση (εδώ φθάνουμε σε επίπεδα ανάλογα με της Ευρωζώνης), με κλάδους όπως της ενδυσης-υπόδησης ή και των πολυκαταστημάτων να προηγούνται. Αντιθέτως, στα τρόφιμα-ποτά υπάρχει υποχώρηση – πλην όμως από τα πολύ υψηλά επίπεδα όπου είχαν διαμορφωθεί νωρίτερα όταν... αυτή ήταν η μόνη ανοιχτή δραστηριότητα πλην φαρμακείων.
Σχετική βελτίωση των υπηρεσιών, πάντως σε υστέρηση έναντι της αντίστοιχης εξέλιξης στην Ευρωζώνη (όπου μέχρι τώρα η πτώση λόγω κορωνοϊού και οι διαδοχικές φάσεις ανάκαμψης Ελλάδας-Ευρωζώνης ήταν περίπου συντονισμένες), με αναμενόμενα έντονη ανοδική τάση στην ξενοδοχία-τουριστική δραστηριότητα. αλλά με υποχώρηση σε πληροφορική-λογισμικό, πάλι ως διόρθωση στην σχετικά υψηλή πτήση των μηνών της πανδημίας/των lock-down.
Στην βιομηχανία, ο δείκτης προσδοκιών πήγε λίγο πίσω – πιθανόν επειδή εκτιμήθηκε ότι έχει διαμορφωθεί επίπεδο αποθεμάτων που δεν αντιστοιχίζεται από παραγγελίες/τρέχουσα ζήτηση. Η χρησιμοποίηση του εγκατεστημένου παραγωγικού δυναμικού πήγε πίσω, όμως οι προβλέψεις για την μελλοντική απασχόληση καταγράφηκαν αισθητά βελτιωμένες.
Κι έτσι φθάνουμε στον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Το ΙΟΒΕ κάνει λόγο για «σημαντική ενίσχυση» έναντι της αμέσως προηγουμένης μέτρησης (αν και, ακόμη, παραμένει σε χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με την άνοιξη του 2020). Και δίνει την ερμηνεία ότι υπάρχουν καλύτερες προσδοκίες ακριβώς λόγω των ανοιγμάτων δραστηριοτήτων του Μαΐου και επιτάχυνσης των εμβολιασμών που δείχνει θετικά στοιχεία για την συνέχεια.
Αν όμως κανείς πάει απευθείας στο Διάγραμμα που καταγράφει την διαχρονική εξέλιξη, τι διαπιστώνει; ότι ναι μεν υπάρχει μια βελτίωση σήμερα από τον Οκτώβριο 2020, πλην όμως η καταναλωτική εμπιστοσύνη στην Ελλάδα παραμένει πολύ χαμηλότερα απ' ότι εκείνη στην Ευρωζώνη. Ενώ στο διάστημα Απριλίου-Οκτωβρίου είχαν σχεδόν ταυτισθεί.
Σημειωτέον ότι από το 2010 σχεδόν σταθερά η καμπύλη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στην Ελλάδα κινήθηκε πιο χαμηλά απ' ό,τι στην Ευρωζώνη. Αν τελικά, βασικό προϊόν της Ελλάδας είναι. η ... κατανάλωση, τι σημαίνει αυτό για το αύριο-μεθαύριο;
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 7/5/2021.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) έθεσε σε λειτουργία, στην αρχή της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς ένα προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Αρχαιολογίας, Αρχαίας Ιστορίας και Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας. Πρόγραμμα διάρκειας 4 ετών που είναι αγγλόφωνο και απευθύνεται σε αλλοδαπούς φοιτητές και φοιτήτριες. Είκοσι-οκτώ νέοι από 10 χώρες έχουν ήδη εγγραφεί στο πρόγραμμα. Πρόκειται ασφαλώς για μια σημαντική πράξη που θα συμβάλει στο άνοιγμα του πανεπιστημίου προς τα έξω.
Η γενέθλια επέτειος του σύγχρονου ελληνικού κράτους έδωσε την αφορμή να ξανακοιτάξουμε την Ιστορία και τη συμβολή και τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο. Είναι μια καλή ευκαιρία να τεθεί μια πρόταση για τη δημιουργία μιας μεταπτυχιακής σχολής κλασσικών σπουδών (Αρχαίας Γραμματείας, Φιλοσοφίας, Τέχνης κτλ.) η οποία δεν θα περιορίζεται σε αλλοδαπούς φοιτητές. Όπως και στο προπτυχιακό πρόγραμμα, όλα τα μαθήματα και σεμινάρια θα γίνονται στην αγγλική γλώσσα. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με τις ξένες Αρχαιολογικές Σχολές στην Ελλάδα να δημιουργήσει μια ανεξάρτητη Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών.
Με άλλα λόγια, η Σχολή θα έχει μεγάλη αυτονομία. Καθώς και μια παγκόσμια εμβέλεια. Εκτός από την προσφορά μαθημάτων στα συγκεκριμένα επιστημονικά αντικείμενα στόχος είναι η ανάπτυξη της έρευνας και της γνώσης σε ένα προνομιακό για την Ελλάδα πεδίο. Οι διδάσκοντες θα είναι στην πρωτοπορία των σχετικών κλάδων και θα μπορούν να διδάσκουν μόνιμα ή σε περιορισμένα χρονικά διαστήματα. Αυτού του είδους οι επιστήμονες είναι πολύ πιθανό να επιθυμούν την εμπλοκή τους σε ένα τέτοιο εγχείρημα που είναι επενδυμένο με μεγάλο κύρος στον κόσμο όλο.
Όπως η χώρα μας οργάνωσε τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια Σχολή Αρχαιοελληνικών Σπουδών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα κέντρο για την περαιτέρω εξέλιξη της γνώσης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Πρόκειται βέβαια για ένα πολύ φιλόδοξο όραμα που απαιτεί νομικό πλαίσιο, πόρους, άρτια οργάνωση και συσπείρωση δυνάμεων. Ένα όραμα όμως που μπορεί να γίνει πραγματικότητα και να αναπτυχθεί ουσιαστικά μέσα στο χρόνο. Τα δίδακτρα θα μπορούν να καλύψουν ένα μόνο μικρό μέρος των αναγκών δεδομένου ότι θα πρέπει να προσφέρονται υποτροφίες σε Έλληνες αλλά και σε αλλοδαπούς φοιτητές και φοιτήτριες που δεν θα έχουν τα μέσα. Υπάρχουν όμως δυνατότητες αναζήτησης πόρων από την ΕΕ, από οργανισμούς ελληνικούς και ξένους, καθώς και από εύπορους Έλληνες της διασποράς.
Τελειώνοντας, δεν υπάρχει αμφιβολία πως το παραπάνω εγχείρημα, αν υλοποιηθεί, θα αναπτύξει περαιτέρω το πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας – από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι την Κίνα και την Ρωσία.
*Δημοσιεύτηκε στο "Βήμα" στις 30/4/2021.
Η παράδοση του να θεσπίζεται ακαταδίωκτο στην Ελληνική δημόσια ζωή, όταν θεμελιακό της συστατικό είναι η βουλευτική ασυλία και η συνταγματικά θεσπισμένη μη-ευθύνη υπουργών, πηγαίνει τόσο βαθιά που δεν θάπρεπε πλέον να παραξενεύει. Όμως, αυτήν την φορά, το ακαταδίωκτο των μελών των διαφόρων Επιτροπών – κατά βάσιν στελεχωμένων από επιστημονικό προσωπικό, πλην όχι μόνο: συμπαρασύρεται από την ρύθμιση και η απαγόρευση κατάθεσης/μαρτυρίας («δεν εξετάζονται για γνώμη που διετύπωσαν ή ψήφο που έδωσαν») σε περιπτώσεις δικαστικής διερεύνησης του ρόλου διαφόρων στελεχών της Διοίκησης, Γενικών Γραμματέων, του ΕΟΔΥ, της Πολιτικής Προστασίας... - κατορθώνει να προσβάλλει πολύν κόσμο. Μένει ανοιχτό το ερώτημα... ποιους και τι προσβάλλει βαρύτερα.
Οι πρώτοι που προσβάλλονται – βαρύτατα – είναι όσοι επιστήμονες μετέχουν στην Επιτροπή Λοιμωξιολόγων «Αντιμετώπισης Έκτακτων Συμβάντων Δημόσιας υγείας» ανάγνωθι Covid-19) και στην Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Η ιδέα και μόνον ότι, προκειμένου να διατυπώσει κανείς επιστημονική γνώμη, και μάλιστα συμβουλευτικά (αυτός, μας έχουν πει και ξαναπεί, είναι ο ρόλος των λοιμωξιολόγων/επιδημιολόγων κλπ.) χρειάζεται εκ των προτέρων νομοθετημένη ασυλία, είναι σοκαριστική. Βέβαια, οι αναφορές μελών της Επιτροπής ότι ήδη έχουν δεχθεί απειλές από ομάδες που ξεκινούν από το περιθώριο παρεκκλησιαστικών οργανώσεων και φθάνουν μέχρι συλλόγους γονέων, ή και ότι υπάρχουν καταγγελίες εναντίον τους για την διατύπωση γνώμης σε διάφορα στάδια της πανδημίας, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όμως η νομοθέτηση ασυλίας και πάλι σοκάρει. Προς στιγμήν φάνηκε ότι κάτι τέτοιο ανακίνησε ο μετέχων – ex officio – στην Επιτροπή Λοιμωξιολόγων Θανάσης Εξαδάκτυλος (ως Πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου), δηλώνοντας ότι «αποποιείται των προνομίων» της τροπολογίας του ακαταδίωκτου. Πλησιέστερη όμως προσέγγιση δείχνει ότι το ζητούμενο ήταν άλλο, συνδικαλιστικό: να επεκταθεί η ασπίδα του ακαταδίωκτου/ασυλία «σε όλους τους γιατρούς και νοσηλευτές που εμπλέκονται με την πανδημία». Πιο ευθεία/ξεκάθαρη η τοποθέτηση άλλου μέλους της Επιτροπής, του καθηγητή Τάκη Παναγιωτόπουλου: «Δεν το καταλαβαίνω, αισθάνομαι ότι με θίγει κιόλας! Όχι , δεν θέλω ακαταδίωκτο».
Δίπλα σ' αυτό το επιστημονικό/ιατρικό προσωπικό, του οποίου θίγεται δια της χορήγησης ασυλίας το ίδιο το κύρος και η συνακόλουθη εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης στην επιστημοσύνη του, την ειλικρίνεια, την υπεράσπιση της γνώμης του, συμπαρασύρονται και οι ανώτατοι λειτουργοί και αντίστοιχοι της νομενκλατούρας – Γενικοί Γραμματείς, Διοικητές κοκ – για τους οποίους τείνει να διαμορφωθεί η εντύπωση ότι ΑΥΤΟΙ είναι κυρίως οι αποκτώντες (μήπως και απαιτούντες;) ασυλία, στην λογική του «ου μπλέξεις». Οι γιατροί και λοιποί επιστήμονες των Επιτροπών, απλώς «βοηθούν» στο στήσιμο ασπίδας.
Αν όμως σταθεί κανείς και το σκεφθεί λίγο πιο σοβαρά, οι κυρίως πληττόμενοι είναι οι άνθρωποι της Δικαιοσύνης. Για τους οποίους ΚΑΙ με αυτήν την ρύθμιση θεωρείται ότι δεν διαθέτουν την ικανότητα διάκρισης σε περίπτωση καταχρηστικών μηνύσεων κοκ να θέτουν στο αρχείο υποθέσεις, ή πάντως να τις κρίνουν σωστά. Άρα... βγάλτε τους τα επικίνδυνα ζητήματα από τα χέρια! Η αλήθεια βέβαια είναι ότι περιπτώσεις του παρελθόντος, από την υπόθεση των Greek Statistics του επί δεκαετία διωκόμενου Ανδρέα Γεωργίου της ΕΛΣΤΑΤ (που χρειάστηκε να μπει στα προαπαιτούμενα της Τρόικας η παύση της δίωξής του, ώστε να σταματήσει ο παραλογισμός) ή πάλι του ακαταδίωκτου των στελεχών του ΤΧΣ και των στελεχών των Τραπεζών (πάλι δάκτυλος Τρόικας, η νομοθέτηση επί ΣΥΡΙΖΑ), δείχνουν ότι η Δικαιοσύνη εμφορείται από το ντροπιαστικό αντανακλαστικό «στείλτο στο ακροατήριο, να καθαρίσει εκεί». Δηλαδή «ου μπλέξεις» και εδώ. Μένει να δούμε αν η Δικαιοσύνη θα αφήσει να σταθεί όρθιο – από πλευράς συνταγματικότητας! – το τερατούργημα της απαγόρευσης κατάθεσης/μαρτυρίας αν προκύψει μη-προσχηματικό ζήτημα ευθυνών από την διαχείριση της πανδημίας.
Εκείνο όμως που προσβάλλει βαρύτερα όλους απ' αυτό το χαρωπό γαϊτανάκι δεν είναι άλλο από την ίδια την έννοια της εμπιστοσύνης της κοινής γνώμης. Σε άλλη χώρα, θα λέγαμε «της εμπιστοσύνης των πολιτών»: εκεί όμως που το φθάσαμε στην Ελλάδα, η ίδια η έννοια του πολίτη σιγά-σιγά χάνεται. αντ' αυτής, όσιο δεν διαθέτουν ακαταδίωκτο λειτουργούν ως υπήκοοι...
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 27/4/2021.
