Thursday, 02 May 2024
Η ολοένα και κλιμακούμενη ένταση και η πικρία στην Ευρώπη μπορεί να φαίνεται, σε όσους παρακολουθούν από εξωτερική θέση τις εξελίξεις, ως ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα του πικρού φινάλε της αντιπαράθεσης μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών. Στην πραγματικότητα, οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ήδη ξεκινήσει να αποκαλύπτουν την πραγματική φύση της συνεχιζόμενης διαμάχης σχετικά με το χρέος, και η απάντηση δεν είναι ευχάριστη: το διακύβευμα είναι τελικά η ισχύς και η δημοκρατία πολύ περισσότερο από τα χρήμα και την οικονομία.
Οπωσδήποτε, τα οικονομικά μέτρα που κρύβονται πίσω από το πρόγραμμα της Τρόικα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) και τα οποία επιβλήθηκαν στην Ελλάδα πέντε χρόνια πριν υπήρξαν ακραία, οδηγώντας σε μια ύφεση της τάξης του 25% στο ΑΕΠ της χώρας. Δε μπορώ να σκεφτώ μια παρόμοια περίπτωση λιτότητας που να έχει οδηγήσει σε τέτοιες καταστροφικές συνέπειες: Για παράδειγμα, το ποσοστό της νεανικής ανεργίας στην Ελλάδα ξεπερνά σήμερα το 60%.
Είναι εντυπωσιακό ότι η Τρόικα έχει αρνηθεί να αποδεχτεί την ευθύνη για ο,τιδήποτε από αυτά ή να παραδεχτεί το πόσο εσφαλμένες υπήρξαν οι προβλέψεις της και πόσο εσφαλμένα αυτά τα μοντέλα. Αλλά αυτό που είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό, είναι ότι οι ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμη μάθει κάτι σχετικά. Η Τρόικα ακόμη απαιτεί η Ελλάδα να πετύχει ένα πρωτογενές πλεόνασμα (εξαιρουμένων των πληρωμών τόκων) της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2018.
Οι οικονομολόγοι σε όλο τον κόσμο έχουν καταδικάσει αυτόν τον σκοπό ως τιμωρητικό, γιατί η εξυπηρέτησή του θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περαιτέρω εμβάθυνση της ύφεσης. Πράγματι, ακόμη κι εάν το χρέος της Ελλάδας αναδιαρθρωθεί πέρα από οποιοδήποτε σημείο μπορούμε να φανταστούμε, η χώρα θα παραμείνει σε ύφεση αν οι ψηφοφόροι δεσμευτούν να υπηρετήσουν το στόχο που έχει θέσει η Τρόικα στο δημοψήφισμα που θα λάβει χώρα την Κυριακή.
Με όρους μετασχηματισμού ενός μεγάλου πρωτογενούς ελλείμματος σε πλεόνασμα, λίγες χώρες έχουν πετύχει, αυτό που πέτυχαν οι έλληνες μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια. Αν και με όρους ανθρώπινου κόστους και πτώσης του επιπέδου της ποιότητας της ζωής το ποσοστό παραμένει δραματικά υψηλό, οι πρόσφατες προτάσεις της κυβέρνησης φαίνεται να είχαν διανύσει ένα μακρύ δρόμο με στόχο να προσεγγίσουν τις απαιτήσεις των δανειστών.
Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: σχεδόν κανένα μέρος του υψηλού χρηματικού ποσού που δόθηκαν ως δάνειο στην Ελλάδα δεν πήγε στην πραγματικότητα εκεί. Προορίστηκε για την αποπληρωμή δανειστών του ιδιωτικού τομέα -συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών. Η Ελλάδα πήρε μία εξευτελιστική αμοιβή, αλλά πλήρωσε, την ίδια στιγμή, μεγάλο τίμημα για να την επιβίωση αυτών των τραπεζικών συστημάτων. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλοι «επίσημοι» πιστωτές δε χρειάζονται τα χρήματα που ζητιούνται. Μέσα σε ένα σενάριο «κάνοντας τη δουλειά ως συνήθως» τα χρήματα που εισπράχθηκαν κατά το πιθανότερο θα καταλήξουν να δανειστούν εκ νέου στην Ελλάδα.
Αλλά και πάλι το θέμα δεν είναι τα χρήματα. Είναι για την χρήση «προθεσμιών» που θα αναγκάσουν την Ελλάδα να γονατίσει, να δεχτεί αυτό που είναι απαράδεκτο -όχι μόνο μέτρα λιτότητας, αλλά και άλλες τιμωρητικές πολιτικές.
Γιατί, όμως, η Ευρώπη να κάνει κάτι τέτοιο; Γιατί οι ηγέτες της Ευρωπαικής Ένωσης αντιστέκονται στο δημοψήφισμα και αρνούνται να δώσουν μία ολιγοήμερη παράταση στην προθεσμία της 30ης Ιουνίου για την αποπληρωμή της επόμενης δόσης προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο; Δεν γίνονται όλα στην Ευρώπη για την δημοκρατία;
Το Γενάρη οι έλληνες πολίτες ψήφισαν για μια κυβέρνηση που είχε δεσμευτεί για τον τερματισμό της λιτότητας. Εάν η κυβέρνηση είχε εκπληρώσει τις προεκλογικές δεσμεύσεις της, θα είχε ήδη απορρίψει την πρόταση. Αλλά ήθελε να δώσει την ευκαιρία στον ελληνικό λαό να τοποθετηθεί πάνω σε αυτό το τόσο σημαντικό για την μελλοντική ευημερία της χώρας τους ζήτημα. Αυτή η ανησυχία για τη λαϊκή νομιμοποίηση είναι ασυμβίβαστη με τις πολιτικές της ευρωζώνης, που ποτέ δεν ήταν και τόσο δημοκρατικές. Τα περισσότερα μέλη-κυβερνήσεις της δεν επιδίωκαν την έγκριση των λαών τους για την παράδοση της νομισματικής κυριαρχίας τους στην ΕΚΤ. Όταν η Σουηδία το έπραξε, οι σουηδοί είπαν όχι. Αντιλαμβάνονταν ότι η ανεργία θα αυξανόταν εάν η νομισματική πολιτική της χώρας καθοριζόταν από μια κεντρική τράπεζα που μεριμνούσε μονόπλευρα για τον πληθωρισμό (και επίσης ότι δεν θα υπήρχε επαρκής μέριμνα για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα). Η οικονομία θα υπέφερε, γιατί το οικονομικό μοντέλο στο οποίο στηρίζεται η ευρωζώνη είχε ως βασική προϋπόθεση τις σχέσεις εξουσίας εις βάρος των εργαζομένων. Και, ασφαλώς, αυτό που βλέπουμε σήμερα, 16 χρόνια μετά την θεσμοθέτηση αυτών των σχέσεων στην ευρωζώνη, βρίσκεται στον αντίποδα της δημοκρατίας: Πολλοί ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να δουν το τέλος του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και της αριστερής του κυβέρνησης. Εξάλλου, είναι εξαιρετικά ενοχλητικό να υπάρχει στην Ελλάδα μια κυβέρνηση που αντιτίθεται με τέτοιο τρόπο σε αυτές τις πολιτικές που έχουν κάνει τόσα πολλά, ώστε να αυξηθεί η ανισότητα σε τόσες πολλές προηγμένες χώρες και η οποία είναι τόσο αφοσιωμένη στον περιορισμό της ανεξέλεγκτης εξουσίας του πλούτου. Φαίνεται ότι είναι πεπεισμένοι ότι μπορούν να ρίξουν την ελληνική κυβέρνηση με το να την εκβιάζουν να αποδεχτεί μια συμφωνία που έρχεται σε αντίθεση με την εντολή την οποία έχει λάβει.
Είναι δύσκολο να συμβουλεύσουμε τους έλληνες για το πώς θα ψηφίσουν στις 5 Ιούλη. Ούτε η εναλλακτική λύση -έγκριση ή απόρριψη των όρων της τρόικας- θα είναι εύκολη, ενώ και τα δυο ενέχουν υπερβολικό ρίσκο. Ένα ΝΑΙ θα σήμαινε μια χωρίς τέλος ύφεση. Ίσως μια χώρα στα πρόθυρα της εξάντλησης -μια χώρα που έχει ξεπουλήσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία της και της οποίας η νεολαία έχει μεταναστεύσει- θα μπορούσε τελικά να καταφέρει διαγραφή του χρέους της. Ίσως, έχοντας συρρικνωθεί σε μια μεσαίου εισοδήματος οικονομία, η Ελλάδα μπορεί τελικά να καταφέρει να λάβει βοήθεια από την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτά όλα είναι πιθανό να συμβούν την επόμενη ή μεθεπόμενη δεκαετία.
Αντίθετα, το ΟΧΙ θα δώσει τουλάχιστον τη δυνατότητα στην Ελλάδα, μια χώρα με ισχυρή δημοκρατική παράδοση, να πάρει την τύχη της στα δικά της χέρια. Ο ελληνικός λαός μπορεί να έχει την ευκαιρία να σχεδιάσει ένα μέλλον, το οποίο, ίσως, χωρίς την ευημερία του παρελθόντος είναι πολύ πιο αισιόδοξο από το σημερινό ασυνείδητο βασανιστήριο.
Εγώ ξέρω πως θα ψήφιζα.
* Αμερικανός Oικονομολόγος και Kαθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών.
Δημοσιεύτηκε στην στην Εφημερίδα των Συντακτών και στο tvxs.gr στις 29/6/2015
"Ασκώ τα Δικαιώματα μου, στην Ευρώπη του Αύριο"-30.01.2015/ Γ. Πλειός by Koinoniapoliton on Mixcloud
"Ασκώ τα Δικαιώματα μου, στην Ευρώπη του Αύριο"-06.02.2015/ Π. Λινάρδος-Ρυλμόν, Γ. Παγουλάτος by Koinoniapoliton on Mixcloud
"Ασκώ τα Δικαιώματα μου, στην Ευρώπη του Αύριο"-20.02.2015/ Γ. Δουράκης, Γ. Παπαγεωργίου, Θ. Γκόγκας by Koinoniapoliton on Mixcloud
"Ασκώ τα Δικαιώματα μου, στην Ευρώπη του Αύριο"- 13.03.2015/ Ιωάννης Θεοδοσίου, Ελένη Μπούρα by Koinoniapoliton on Mixcloud
Ένας φίλος μού έγραψε ότι βαραίνει πιο πολύ στη ζυγαριά η ««δυστυχία» του να είσαι Έλληνας...στην Ελλάδα» από τη ««δυστυχία» του να είσαι Έλληνας...στην Ευρώπη». Στα χρόνια της καταραμένης αυτής κρίσης, φυσικά. Το κατανοώ.
Οι Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα υφίστανται πρώτοι τις συνέπειες της κρίσης. Σε αυτήν την κατηγορία, όμως, ανήκουν και πολλοί από τους «βολεμένους» 'Έλληνες του εξωτερικού. Είτε πληρώνοντας φόρους στην Ελλάδα είτε έχοντας γονείς, αδέλφια, συγγενείς και φίλους που είναι άνεργοι ή υποαμειβόμενοι ή, ακόμη χειρότερα, απελπισμένοι και σε κατάθλιψη.
Μπορεί να «βλέπουν από το παράθυρο», αλλά ουσιαστικά είναι και αυτοί μέσα...Με τις ίδιες αγωνίες, παρόμοιους φόβους, αλλά και την κοινή λαχτάρα: Να περάσουμε και αυτόν τον κάβο – έως τον επόμενο... Όλοι μαζί, χωρίς εξαιρέσεις: καπετάνιοι και πλήρωμα στο ίδιο καράβι.
Αυτοί οι «βολεμένοι» μπορεί, όμως, να κρατούν μέσα τους πιο ζωντανή τη δάδα της Ελλάδας. Χωρίς να τους το αναθέσει, τυπικώς, κανείς. Μόνοι ενώπιον της συνείδησής τους. Και του καθήκοντός τους. Μάρτυς τους είναι οι άλλοι. Όσοι τους ακούν να παθιάζονται «περί Ελλάδας».
Η περιρρέουσα απαξία εναντίον της πατρίδας και του λαού μας δεν τους πτοεί. Αντίθετα, τους χαλυβδώνει. Μπορεί να νιώθουν ότι έχουν να αποδείξουν περισσότερα από ό,τι άλλοι. Υποσυνειδήτως. Μάλλον δεν είναι ο κανόνας, γιατί απλώς νιώθουν άνετα στη ζυγαριά της ζωής...
Αυτοί οι «βολεμένοι» Έλληνες του εξωτερικού φαίνεται να έχουν ξεπεράσει προ πολλού μια ιδιότυπη δυσανεξία που κατατρύχει τους Έλληνες, εξ απαλών ονύχων σχεδόν, είτε απέναντι στους προγόνους μας είτε, σήμερα, απέναντι στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο.
Ίσως γιατί δεν χρειάζονται να αποδείξουν τίποτε και σε κανέναν. Είναι απολύτως συμφιλιωμένοι με την ταυτότητά τους. Έμαθαν να κοιτάζονται στον καθρέφτη χωρίς ενοχές και αναστολές για το πραγματικό τους πρόσωπο.
Γνήσιοι κοσμοπολίτες. Και «ανατολίτες» και «δυτικοί». Όπως βολεύει κάθε φορά...Σε ένα διαρκές σλάλομ, το οποίο λίγοι θα άντεχαν χωρίς να εκτροχιαστούν...Μια πραγματική προστιθέμενη αξία, ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα.
Αυτοί οι «βολεμένοι» Έλληνες του εξωτερικού δεν τα βρήκαν έτοιμα – η συντριπτική πλειονότητά τους. Βρέθηκαν στα βαθιά από επιλογή τους. Μέσα σε απαιτητικά περιβάλλοντα, δεν φοβήθηκαν τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό. Σήκωσαν μανίκια, δούλεψαν, πρόκοψαν. Στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Χωρίς μπάρμπα στην Κορώνη...
Η πατρίδα πάντα «φλέρταρε» μαζί τους. Η «Ομογένειά μας», με όμικρον κεφαλαίο! Οι «Απόδημοι Έλληνες»! Έως και Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού είχαμε – έχουμε;-, με μαζώξεις στη Θεσσαλονίκη και αλλού, με βυζαντινές σχεδόν μεγαλοπρέπειες και ταρατατζούμ... Από τις οποίες, άραγε, τι μένει;.. Ίσως μόνον κενοί τίτλοι σε επαγγελματικές κάρτες ή ξεχασμένοι τόμοι πρακτικών συνεδρίων...
Πότε απευθύνθηκε η συντεταγμένη Ελληνική πολιτεία σε αυτούς τους «βολεμένους» Έλληνες του εξωτερικού, που έχουν πετυχημένη επαγγελματική καριέρα σε διεθνείς οργανισμούς, εταιρείες, πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς, για να της πουν απλώς τη γνώμη τους και, ίσως, να τη συμβουλεύσουν;
Δεν θα άξιζε να κλείσουν για μια ώρα τα κινητά τους και τις περισπούδαστες κουβέντες τους οι κάθε λογής υψηλά ιστάμενοι και να καθίσουν να τους ακούσουν – χωρίς απλώς να κάθονται;..
Η Ελλάδα, ως παλιό κράτος – μέλος της Ε.Ε. – πόσοι το θυμούνται αυτό, άραγε;..- διαθέτει εκατοντάδες στελέχη στα κοινοτικά όργανα. Πολλοί από αυτούς διαπρέπουν σε επιτελικές θέσεις. Στην καλύτερη και πληρέστερη γραφειοκρατία της Ευρώπης, αν όχι του Κόσμου – ασχέτως του τι λένε για αυτήν... κάποιοι άσχετοι...
Ποιος σκέφτηκε να αξιοποιήσει αυτά τα στελέχη; Δεν θα μπορούσε να βρεθεί ένας τρόπος τόσο από την ελληνική όσο και την κοινοτική πλευρά, για να αποσπαστούν ορισμένα από τα στελέχη αυτά στην πολύπαθη και βαριά ασθενή δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα; Όχι, φυσικά, με μισθούς τριψήφιους ή, σε κάθε περίπτωση, σημαντικά υπολειπόμενων αυτών που λαμβάνουν ήδη.
Γιατί, έτσι, σε τελευταία ανάλυση, όσο πατριώτης και αν είναι κανείς, δεν θα πάει να δουλέψει για «τρεις κι εξήντα», ριψοκινδυνεύοντας την καριέρα του, αναστατώνοντας την οικογένειά του και, καμιά φορά, ευρισκόμενος αντιμέτωπος – αδίκως, φυσικά – με την αμφισβήτηση την ίδιας της ηθικής του υπόληψης...
Αντ'αυτού, αρεσκόμαστε σε «αδάπανα μοιρολόγια» για «τα καλύτερα μυαλά μας που φεύγουν ή βρίσκονται στο εξωτερικό» και όλα αυτά τα πομπώδη, κλαψιάρικα και μίζερα. Τι λαϊκισμός! Λες και υπάρχει κάποια ζυγαριά που μέτρησε τα «μυαλά», εντός ή εκτός Ελλάδας. Και αντί να κοπτόμεθα και να λυπούμαστε τόσο πολύ για την αιμορραγία μυαλών, τι κάνουμε για να την αναχαιτίσουμε;
Ποια είναι η πολιτική και το σχέδιο της χώρας για να φέρει πίσω «μυαλά»; Ούτε καν ένα σχέδιο νόμου της προκοπής για να μπορούν να ψηφίζουν τα «μυαλά» αυτά δεν μπόρεσε να συνταχθεί/ψηφιστεί. Άμυαλα...
Αυτοί οι «βολεμένοι» Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να αποτελέσουν σήμερα μια ακόμη κινητοποιό δύναμη για την πατρίδα μας. Διψούν να βοηθήσουν. Δεν είναι ήρωες, ούτε πατριώτες. Ούτε απαραιτήτως καλύτερα «μυαλά» από τα εν Ελλάδι. Είναι απλώς Έλληνες. «Δραπέτες» ορισμένοι από γεννησιμιού τους, γιατί αυτό τους ασκεί μαγεία και έλξη.
Πολίτες του κόσμου, οι οποίοι κλείνουν, όμως, στην καρδιά τους την Ελλάδα, αυτή την απάνθρωπη ερωμένη όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Νίκος Δήμου, χωρίς να παθαίνουν έμφραγμα! Κοιτάζουν από το παράθυρο την Ελλάδα που δοκιμάζεται, τους δικούς τους ανθρώπους που υποφέρουν και... «θέλουν να σπάσουν το τζάμι και να μπουν μέσα»!
Στις 11 Ιουνίου 2013, πραγματοποιήθηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά ένα πρωτάκουστο παγκοσμίως έγκλημα κατά της δημοκρατίας στη χώρα μας. Έκλεισε εν μια νυκτί μια δημόσια υπηρεσία και μάλιστα η δημόσια ραδιοτηλεόραση.
Αν προσπαθήσουμε να μιλήσουμε για τις πολιτικές που χρειαζόμαστε σε μια υφεσιακή παγκόσμια οικονομία, είναι βέβαιο ότι κάποιοι θα απαντήσουν παραπέμποντας στη Βαϊμάρη, που υποτίθεται ότι αποτελεί μάθημα για τους κινδύνους των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της νομισματικής επέκτασης.
Τρία από δώδεκα υπηψήφια έργα επικοινωνίας για την Κοινή Αγροτική Πολιτική βραβεύτηκαν από την ΕΕ, στις Βρυξέλλες στις 30 Ιανουαρίου 2015.
2 Φεβρουαρίου 2015,
Η λαϊκή ετυμηγορία είναι σαφής και οφείλουμε όλοι να τη σεβαστούμε. Η νέα κυβέρνηση, αν και δημιούργησε σε όλη τη Ευρώπη σκεπτικισμό για την ετερόκλητη σύνθεσή της με έναν εταίρο που αφίσταται βασικών ευρωπαϊκών αξιών, έχει να φέρει εις πέρας μια σύνθετη λαϊκή εντολή.
