Τρίτη, 16 Απρίλιος 2024
Δεν είναι περίεργο που ο κόσμος έχει πλέον παραιτηθεί από την προσπάθεια να καταλάβει πού ακριβώς βρισκόμαστε με τις διαδικασίες για τη διαμόρφωση - έγκριση - ψήφιση του νέου μεσοπρόθεσμου. Με τη νέα ομοβροντία περικοπών και φόρων -και βλέπουμε.
Τα καημένα τα ΜΜΕ προσπαθούμε να βγάλουμε άκρια, αλλά ο καθένας από μας μάλλον κάνει προβολή των προκαταλήψεών του, παρά αναζητά κάποια πραγματικότητα. Οι κάθε τρεις και λίγο συσκέψεις των πολιτικών αρχηγών μας, με ηχητικό φόντο τις μελοδραματικές δηλώσεις τους, μεθοδικά συσκότισαν μάλλον παρά βοήθησαν την κατανόηση.
Η δική μας περιγραφή του σκηνικού που διαμορφώνεται: ήδη ένα πρώτο βήμα ήταν εκείνο που κατορθώθηκε, μετά από βδομάδες σούρσιμο, με τη συνάντηση των πολιτικών αρχηγών -το λένε οι άνθρωποί τους και γεμίζει το στόμα τους!- την Πέμπτη 28η Σεπτεμβρίου. Εκεί αποφασίστηκε να δοθεί πράσινο φως στον ιώβειας υπομονής πρόεδρο του ΣΟΕ, Πάνο Τσακλόγλου, να ανέβει στο EuroWorking Group και, μπροστά στους Thomsen - Mors - Masuch που κατέθεσαν τη δική τους ανάγνωση, να δώσει επίσημη ενημέρωση για ένα «κατ' αρχήν συμφωνημένο» ελληνικό πακέτο. Σε αυτό το επίπεδο, οι επιφυλάξεις για την αξιοπιστία των μέτρων του πακέτου ανέβηκαν στην επιφάνεια: σε απλά ελληνικά, οι διαβεβαιώσεις Μανιτάκη - Πάνου Παναγιωτόπουλου και Λυκουρέντζου για περικοπές 3 δισ. ευρώ αμφισβητήθηκαν. Περίεργο; Οχι τόσο. Η κυρία Μέρκελ εχει αποδώσει με σαφήνεια τη βαρύτητα του EuroWorkingGroup: όλοι αυτοί είναι πολιτικοί εντεταλμένοι των θεσμών που αντιπροσωπεύουν. Οπότε, ό,τι επιπλεύσει σε αυτό το επίπεδο «περνάει» ως λύση ή «κόβεται» ως αδιέξοδο στο Eurogroup: η Κορυφή, απλώς, «αγιάζει»... (Σε αυτό θα επανέλθουμε).
Το πακέτο αυτό, ο Γιάννης Στουρνάρας το παρουσιάζει σήμερα Δευτέρα στην τρόικα, όπου θα αρχίσει η ουσιαστική διαπραγμάτευση των σημείων εκείνων που -πιστέψτε μας- θα επιδιωχθεί να σώσουν την τιμή των όπλων της δικής μας τρόικας: κάτι από επιδόματα αναπήρων, κάτι από δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων των αγροτικών συντάξεων, συν η (μόνη) αληθινή κόκκινη γραμμή των μη απολύσεων στο Δημόσιο (ευθέως). Ταυτόχρονα, θα κατατεθεί ένα πικρά χιουμοριστικό κείμενο που θα τιτλοφορείται «Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013».
Όμως, προσοχή! Πρώτα θα πάνε τα τελικά τελικά συμφωνούμενα σε Eurogroup και Κορυφή (8/10 και 18/10), θα αλεσθούν εκεί με το ό,τι εν τω μεταξύ θα 'χει βγει ως συνολική ευρωπαϊκή προοπτική (αιματηρός προϋπολογισμός Γαλλίας, κλυδωνισμοί στην Ισπανία, θολούρα σε Ιταλία, λειτουργία ESM, κινήσεις ECB...) και ύστερα είτε θα υπάρξει «λύση» για την ελληνική περίπτωση με τη διαβόητη επιμήκυνση κοκ είτε θα αφεθεί να σαπίζει για λίγο (;) ακόμη η Ελλάδα «εν αναμονή». Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, τότε και αφού ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας θα υπάρξει η τελική εισαγωγή για ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων...
Ευλόγως θα δυσανασχετήσει ο αναγνώστης: «Μα, καλά, η Βουλή των Ελλήνων θα ψηφίσει τα ήδη "κλεισμένα και αποφασισμένα", και μάλιστα ως φαίνεται ως Αρθρον Μόνον;». Εδώ, η απάντηση προκύπτει κοφτή: Ναι! Αλλωστε και στα χρόνια του Μεσοπολέμου τα προτεκτοράτα διέθεταν Κοινοβούλια: κάπου εκεί βρισκόμαστε...
Τώρα, ποιο το πακέτο; Γιατί από τα 11,5 δισ. μέχρι προχθές, που μάλιστα κάποια στιγμή ακουγόταν ότι πήγαν να γίνουν 9,5 δισ. (συν 2 δις stand-by για περίπτωση αστοχίας) περάσαμε στα 13,5 δισ., αλλά με διαπραγμάτευση ενός «μείον» (για την υποθετική περίπτωση καλύτερων επιδόσεων). Αυτό εδώ το μεσοπρόθεσμο είχε συμφωνηθεί τις ημέρες δόξης/προετοιμασίας του PSI (επί Β. Βενιζέλου) ότι θα έκλεινε τον Ιούλιο. Πλην όμως τη ρίζα του αναζητήστε την ήδη στην εποχή του πρώτου μνημονίου (επί Γ. Παπακωνσταντίνου). Οσο, λοιπόν, έπεφτε έξω στην εφαρμογή το πρώτο μνημόνιο και το μεσοπρόθεσμό «του», τόσο στο δεύτερο μνημόνιο αποδεχόταν η Ελληνική Δημοκρατία (κυβέρνηση Παπαδήμου, δηλαδή συνευθύνης ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, με ΒΒ να «διαπραγματεύεται πολιτικά») ότι θα ενσωματωθεί μηχανισμός διόρθωσης των αποκλίσεων διά του νέου μεσοπρόθεσμου. Ε, αυτό οδήγησε τα 11,5 δισ. να έχουν «επιπλέον» 2 δισ. σε εικαζόμενα φορολογικά -και τώρα ο Γιάννης Στουρνάρας θα διαπραγματευθεί 2 δισ. «επί έλασσον», άμα τυχόν πιαστούν οι στόχοι μέχρι το 2014 (η αληθινή συνεισφορά της ΔΗΜ.ΑΡ. στη συζήτηση).
Αυτήν τη φορά δεν δείχνει να υπάρχει περιθώριο για «πολιτική έφεση»
Ολα αυτά, όμως, που επιχειρήσαμε να περιγράψουμε έως εδώ έχουν ενδιαφέρον, περιεχόμενο, νόημα εν τέλει, μόνον άμα οι ευρωπαϊκές ισορροπίες και οι διεθνείς συσχετισμοί (γιατί και οι ευρωπαϊκές ισορροπίες δεν διαμορφώνονται εν κενώ όπως θελήσαμε κάποτε να πιστεύουμε στην Ελλάδα της Σημιτικής Ευρωομφαλοσκοπίας...) δεχθούν να «κουβαλήσουν» την περίπτωση της Ελλάδας ως test case του μείζονος προβλήματος του ευρωπαϊκού χρέους.
Φίλος της στήλης που ασχολείται με τα πολιτικά δρώμενα της εποχής εξ αποστάσεως μας ανέθεσε να βγούμε έξω από το ελληνοελληνικό κουκούλι μας, να αφουγκρασθούμε τι τελικά ακούγεται στους διαδρόμους των Βρυξελλών και σε κάποιες καγκελαρίες της Ευρώπης για την κεντρικής σημασίας συνάντηση Μέρκελ - Λαγκάρντ στο Βερολίνο. Οπου το ελληνικό πειραματόζωο είχε την τιμητική του, όχι καθαυτό αλλά ακριβώς σαν απόληξη εκείνου που το ΔΝΤ το βλέπει σαν συνολικό ευρωπαϊκό αδιέξοδο, θεωρώντας το ευρωπαϊκό στρουθοκαμηλισμό. («Και τι είναι το ΔΝΤ, ώστε να έχει καθοριστική/κυριαρχική γνώμη για την Ευρώπη μας;», μαντεύουμε την Ευρωαγανάκτηση. Απλό: είναι οι ΗΠΑ που ανησυχούν, είναι η Ιαπωνία που γνωρίζει τι θα πει δύο δεκαετίες στασιμότητας, είναι η Κίνα που δανείζει την υφήλιο όλη, είναι η Ρωσία, είναι η Ινδία, είναι η Βραζιλία, είναι το Μεξικό -είναι ντουζίνες άλλες χώρες με κατά κεφαλήν εισόδημα κλάσμα των «φτωχών»/άτυχων χωρών της Ευρώπης, τις οποίες το ΔΝΤ καλείται να συνεχίσει να στηρίζει).
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η κυρία Μέρκελ κατέγραψε τις ανησυχίες της κυρίας Λαγκάρντ -βλέπετε, υιοθετούμε κι εμείς την Ευρωπαϊκή ευγένεια στα εκφραστικά μέσα μας!- και απεδέχθη ότι η διάσταση βιωσιμότητας του χρέους (εδώ μπαίνει στο επίκεντρο το συμπαθές πειραματόζωον «Ελλάς») δεν μπορεί άλλο να σκουπίζεται κάτω από το χαλί. Κάπως θα αντιμετωπιστεί.
Το «κάπως» αφορά μόνο τεχνικές μεθόδους: επιμήκυνση/αναβολή αποπληρωμής, παιχνίδι με τα επιτόκια, δανειακές διευκολύνσεις, επιτάχυνση/front-loading ενισχύσεων, αληθινή ενασχόληση με την επανεκκίνηση της ανάπτυξης; «Kάπως». Η αποδοχή αυτών από πλευράς Μέρκελ είχε όμως και μια -βαριά από πλευράς συνεπειών- προϋπόθεση ή επιφύλαξη: ότι η πολιτική διατάραξη που μπορεί να δημιουργήσει αυτός ο τερματισμός του ευρωπαϊκού στρουθοκαμηλισμού (=οι γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου του 2013) θα ελαχιστοποιηθεί. Δηλαδή; Δηλαδή... πάλι χρονοτριβή, πάλι πνίξιμο των αποφάσεων στην αναβολή.
Η επάνοδος Αλέκου Παπαδόπουλου με κάποιες προτάσεις
Να δούμε πού θα οδηγήσει αυτό, συγκεκριμένα, εμάς. Πάντως ένα θεωρείται, δεδομένο: για την Ελλάδα σε αυτήν τη στροφή, όσο κι αν οι Ευρωαποφάσεις ληφθούν με κριτήρια απολύτως πολιτικά, το επίπεδο στο οποίο θα αποκρυσταλλωθούν θα είναι τεχνοκρατικό. «Πολιτικό εφετείο» θα προσπαθήσουν οι κεντρικοί παράγοντες της Ευρώπης να μη λειτουργήσει.
Βέβαια, άμα ξαναπροσγειώσει τη συζήτηση κανείς στην ελληνική μας επαρχία, η αληθινή πρόκληση είναι άλλη: ΠΟΙΟΣ θα σηκωθεί όρθιος, πολιτικά, και ΠΩΣ, προκειμένου να υποστηρίξει δημόσια όσα θα έχουν (έστω) συμφωνηθεί-εγκριθεί-ψηφισθεί. Βαθιά νερά...
... Εδώ, είχαμε από σπόντα την επανεμφάνιση ενός πεισματικά απόντος της πολιτικής σκηνής του Αλέκου Παπαδόπουλου, που αναγνώστες της στήλης κάποτε μας μέμφθηκαν ότι συχνά-πυκνά τον «ανασύραμε» από την αυτοεξορία. Λοιπόν: στην παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Χριστοδουλάκη «Οικονομικές Θεωρίες και Κρίσεις», μιας δουλειάς κριτικής υπεράσπισης της οικονομικής θεωρίας/της δουλειάς του οικονομολόγου στα χρόνια ενός νέου paradigm shift/αλλαγής θεωρητικού υποδείγματος, ο Παπαδόπουλος προσήλθε με την συνήθη θυμοσοφία (θύμισε το Μεσοπολεμικό: «Τι ωραία που είναι η Ελλάς! Δάνεια κλείνει, φράγκο δεν δίνει»), αλλά κατέθεσε και προτάσεις μιας γνήσια ριζοσπαστικής υφής. Ακούστε:
Πρώτον, να περάσουμε σε σύστημα απλής αναλογικής -προσοχή όμως! όχι με τη συνήθη λογική της «πλουραλιστικής έκφρασης κ.λπ.», αλλά επειδή πλέον μόνον κυβερνήσεις συνεργασίας θα μπορούν να προχωρήσουν -πλην όμως, πάλι προσοχή!, όχι «να προχωρήσουν» γενικά και αόριστα (με κόκκινες γραμμές και με ισοδύναμα κ.λπ.), αλλά να προχωρήσουν στην ουσιαστική εφαρμογή των πανδύσκολων μέτρων προσαρμογής. Για να μη γίνει όμως μπάχαλο το πολιτικό σκηνικό, με μια «ελληνική» απλή αναλογική, να προβλεφθούν εκλογές με κλειδωμένη 4ετία: οσάκις γίνονται νωρίτερα εκλογές, οι επανεκλεγόμενοι θα υπηρετούν μόνον μέχρι λήξεως της 4ετίας...
Η κομβική όμως πρόταση Παπαδόπουλου ήταν άλλη: αφενός «βέτο του υπουργού Οικονομικών σε κάθε δαπάνη» (μεγάλη), αφετέρου για μερικά χρόνια «κανόνας του περιορισμένου Προϋπολογισμού». Δηλαδή; Δηλαδή ό,τι πιστώσεις κι αν είναι γραμμένες, πληρωμές γίνονται μόνο στο μέτρο που υπάρχουν έσοδα... Δρακόντειο, αλλά έτσι ανακτάται -ΑΜΑ εφαρμοσθεί- ταχύτατα η αξιοπιστία.
*Δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στη 01-10-2012.
