Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

ΔΝΤ: Οι παρωπίδες της κυρίας Λαγκάρντ

Δεν θα ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο ούτε με τη συνομωσιολογία «ποιος βρίσκεται πίσω από την πρόσφατη υποκλοπή μεταξύ του Τόμσεν και της Βελκουλέσκου», ούτε με τη μελλοντολογία (δηλαδή αν ο τρόπος που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση τις σχετικές πληροφορίες θα δημιουργήσουν επιπλέον εμπόδια σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση). Απλά θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί σε μερικές χώρες η «βοήθεια» που παρέχει το ΔΝΤ πετυχαίνει ενώ σε άλλες, όπως στη χώρα μας αποτυγχάνει. Με δυο λόγια, το βασικό επιχείρημα μου είναι πως ο παγκόσμιος αυτός οργανισμός δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το κοινωνικοπολιτικό και πολιτισμικό συγκείμενο στο πλαίσιο του οποίου επιβάλλει μια τυποποιημένη νεοφιλελεύθερη φόρμουλα.
Στην κοινωνιολογία των οργανώσεων, εδώ και πολλά χρόνια, χρησιμοποιείται ο όρος goal displacement (μετατόπιση στόχου) σε περιπτώσεις μεγάλων οργανώσεων όπου η έμφαση σε γραφειοκρατικούς κανόνες και μηχανισμούς είναι τόσο μεγάλη που υπάλληλοι αλλά και διευθυντές ξεχνούν τους βασικούς στόχους της οργάνωσης - μετατρέποντας έτσι τα μέσα σε στόχους (P. Blau 1955). Η στρατηγική του ΔΝΤ σε ό,τι αφορά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι ένα καλό παράδειγμα.
Στην τωρινή φάση των διαπραγματεύσεων το κουαρτέτο προτείνει συνεχώς και νέα μέτρα, μέτρα που πάνε πολύ πιο πέρα από αυτά που συμφωνήθηκαν στο τρίτο μνημόνιο. Το επιχείρημα των τεχνοκρατών είναι πως «οι αριθμοί δεν βγαίνουν». Οι μόνες δυνατές λύσεις είναι ή το κούρεμα του χρέους ή ακόμα πιο υψηλούς φόρους. Σημαίνει επίσης την επ' αόριστον επιμήκυνση της περιόδου αξιολόγησης, πράγμα καταστρεπτικό για τη χώρα. Η Λαγκάρντ ξέρει πολύ καλά πως η λύση του κουρέματος δεν είναι εφικτή. Οι δανειστές (κυρίως οι Τράπεζες), καθώς και η γερμανική κυβέρνηση την αποκλείουν. Ξέρει επίσης πως η δεύτερη λύση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε περισσότερα λουκέτα επιχειρήσεων, μεγαλύτερη ανεργία και εντεινόμενη ύφεση.
Επιπλέον, αγνοώντας ακόμη περισσότερο το πλαίσιο, η Κριστίν Λαγκάρντ υποστηρίζει πως δεν πρέπει να συνδεθεί το προσφυγικό πρόβλημα με το δημοσιονομικό. Πώς είναι δυνατόν όμως να βοηθηθεί η χώρα όταν το ΔΝΤ αρνείται να λάβει υπόψη τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που το προσφυγικό δημιουργεί; Πώς είναι δυνατόν τέτοιου είδους προβλήματα να αγνοούνται στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων; Πώς είναι δυνατόν, τέλος, να προτείνεις ή μάλλον να θέλεις να επιβάλλεις στη χώρα μια λιτότητα που σήμερα εκ των πραγμάτων είναι αν όχι ανέφικτη, σίγουρα καταστροφική; Τελικά η κυρία Λαγκάρντ έχει λιγότερο σαν στόχο την ουσιαστική βοήθεια της χώρας και περισσότερο την εφαρμογή μιας προβληματικής συνταγής. Τουλάχιστον η κα Μέρκελ, που σίγουρα έχει μια λιγότερο γραφειοκρατική προσέγγιση, βλέποντας την εξέλιξη του εντεινόμενου προσφυγικού βάρους της Ελλάδος, άλλαξε στάση σε ό,τι αφορά την αποσύνδεση της προσφυγικής από τη δημοσιονομική κρίση. Αν όχι στα λόγια, η καγκελάριος σίγουρα στην πράξη συνδέει τα δύο προβλήματα και θέλει η αξιολόγηση να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Είναι κρίμα που αυτή την στιγμή τα ηνία του ΔΝΤ έχει η Κριστίν Λαγκάρντ και όχι ο προκάτοχός της Στρος Καν που δεν είχε παρωπίδες και γραφειοκρατικές εμμονές. Αξίζει να προσθέσουμε εδώ πως μερικοί αναλυτές που θέλουν να δικαιώσουν την στρατηγική του ΔΝΤ θέτουν το εξής ερώτημα: Γιατί το ΔΝΤ πέτυχε να βοηθήσει την Πορτογαλία και την Ιρλανδία ενώ απέτυχε στην περίπτωση της Ελλάδας; Η απάντηση είναι προφανής. Οι δύο χώρες είχαν μια ιστορική διαδρομή (πολιτικοοικονομική και πολιτισμική) τελείως διαφορετικής απ' αυτήν της Ελλάδας.
Συμπέρασμα: Στις κοινωνικές επιστήμες, και στο θεωρητικό και στο επίπεδο της εφαρμογής, δεν υπάρχει καθολικότητα. Δεν υπάρχει ένα και μόνο κλειδί που να ανοίγει όλες τις πόρτες. Οι καθολικές γενικεύσεις είναι πάντα λανθασμένες γιατί δεν προσδιορίζουν κατά συστηματικό τρόπο κάτω από ποιες συνθήκες μια θεωρία είναι έγκυρη και κάτω από ποιες δεν είναι. Με μια λέξη, δεν υπάρχουν «σιδηροί νόμοι» ούτε καθολικά πετυχημένες συνταγές σαν αυτή που εφαρμόζει το ΔΝΤ. Είναι ακριβώς για αυτόν το λόγο που η μονοδιάστατη στρατηγική που ακολουθεί το ΔΝΤ έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα (τουλάχιστον στο επίπεδο της υπέρβασης μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης) σε μερικές χώρες και καταστρεπτικά σε άλλες. Δεν είναι δυνατόν να χειρίζεται κανείς τα προβλήματα υπερχρέωσης της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Αργεντινής, της Κένυας και της Αϊτής με τον ίδιο προκρούστειο τρόπο. Είναι καιρός η ΕΕ να αποδεσμευθεί τελείως από το ΔΝΤ και να δημιουργήσει ένα δικό της οργανισμό που θα παρέχει τεχνικές γνώσεις και οικονομική βοήθεια σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν προβλήματα υπερχρέωσης.

Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 9/4/2016.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση