Wednesday, 09 October 2024

Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης: Η αποφυγή του «γιούργια, στον ταβλά με τα κουλούρια!»

Ζητούμε ευθύς εξαρχής συγγνώμη από τον αναγνώστη, που για τρίτη κατά σειράν ημέρα ασχολούμαστε με την Μεγάλη Λευκή Ελπίδα του Ταμείου Ανάκαμψης – και «Ανθεκτικότητας» κατά την Βρυξελλιανή διάλεκτο – πρώτα με την Έκθεση Πισσαρίδη, ύστερα με την ανακοίνωση του Εθνικού Σχεδίου/Σκυλακάκη. Όμως, το θέμα υπόσχεται/απειλεί να επανέρχεται επί καιρό και αξίζει, θαρρούμε, να έχει κανείς τις παραμέτρους του κατά νουν. Λοιπόν:
Με συγκρατημένος ύφος, τελικά, έγιναν οι πρώτες ανακοινώσεις για το Ελληνικό Σχέδιο με το οποίο προσέρχεται η χώρα στην προσπάθεια αξιοποίησης των πόρων (και της δυναμικής: μην παραβλέπεται αυτή η διάσταση) του Ταμείου Ανάκαμψης. Συγκρατημένο ύφος σε σύγκριση με την ροπή προς εύκολη αυτεπιβράβευση, η οποία παγίως χαρακτηρίζει το Ελληνικό πολιτικό σύστημα σ' αυτά τα θέματα (οι παλιότεροι θυμούνται την εικόνα Πρωθυπουργών – και υπουργών – που επέστρεφαν από νικηφόρες εκστρατείες, με λάφυρα τα διαδοχικά Κοινοτικά Πακέτα) και που τώρα, στην τραυματική εποχή του κορωνοϊού, διακυβεύουν μιαν ακόμη πιο αυτοϋπονομευτική δυναμική. Η αυτεπιβράβευση ανεβάζει τις προσδοκίες, οι προσδοκίες γίνονται απαιτήσεις – για επαρκείς ΜΕΘ, για «μάζεμα» των κρουσμάτων, για άνοιγμα της αγοράς/για άρση των περιορισμών, για πολύ πιο ενισχυμένα μέτρα στήριξης – και θεμελιώνεται ένας πολιτικός, φαύλος κύκλος.
Πρώτη ενδιαφέρουσα παρατήρηση, λοιπόν, από την παρουσίαση που έκανε ο Θοδωρής Σκυλακάκης – από μέρους της Task Force Σκυλακάκη-Πατέλη-Αργυρού-Σκέρτσου-Σκάλκου, με την προσθήκη Νίκου Μαντζούφα για την φάση υλοποίησης – έλλειψαν οι αναφορές σε μάχη (Πρωθυπουργού) για την εξασφάλιση των 32 δις πόρων για την Ελλάδα. Από κοντά και η αναφορά του στο ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα λειτουργήσει όπως οι μέχρι τώρα διαρθρωτικές χρηματοδοτήσεις ΕΕ. Βέβαια περισσότερο αναφέρθηκε στον βραχύτερο ορίζοντα ολοκλήρωσης όσων έργων και δράσεων θα εγκριθούν (και χρηματοδοτηθούν), τονίζοντας την απόλυτη ανάγκη ταχείας εκτέλεσης – και έτσι, εξηγώντας προς ενδιαφερομένους, υπουργεία, φορείς, επιχειρήσεις γιατί πολλές προτάσεις δεν γίνεται να «χωρέσουν» στο Εθνικό Σχέδιο ως μη επαρκώς ώριμες, με εύκολα/γρήγορα υλοποιήσιμες, μη-ακριβώς ανταποκρινόμενες σε μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες – και λιγότερο στον αυστηρότερο τρόπο λειτουργίας αυτού του Ταμείου. Που, ακόμη υπό διαμόρφωση, «απειλεί» έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο ελέγχου των έργων και δράσεων. Ό,τι σκοντάφτει, μένει να χρηματοδοτείται εκ των υστέρων από εθνικούς πόρους.
Βέβαια, ξεψαχνίζοντας κάπως τις λίστες έργων και δράσεων που βρίσκονται υπό προώθηση, βλέπει κανείς το παραδοσιακό overbooking, δηλαδή την υπέρβαση των διαθέσιμων ποσών-στόχων ανά τομέα/κατεύθυνση χρηματοδότησης. Γίνεται αυτό πρώτον επειδή χρησιμεύει ώστε να μην υπάρχουν υπερβολικά παράπονα για δράσεις που δεν εντάσσονται τώρα, δεύτερον για να αφήνεται περιθώριο και στην συζήτηση με Βρυξέλλες όπου ούτως ή άλλως «κάτι» θα ψαλιδιστεί με το ένα ή το άλλο πρόσχημα (συμβατότητα με προτεραιότητες του RFF, πειστικότητα των στόχων των δράσεων, συμβατότητα με άλλα θέσφατα Βρυξελλών), τρίτον για να γίνει ένα πρόσθετο ξεσκαρτάρισμα στην πορεία προς το οριστικό Σχέδιο που θα εγκριθεί την άνοιξη. Ενδιάμεση παρατήρηση, εδώ, που αφορά την διάσταση μη-χρηματοδότησης π.χ. των έργων ενεργειακής μετάβασης που εμπλέκουν φυσικό αέριο: η Ελλάδα δεν δείχνει να έχει πάρει στα σοβαρά πόσο τρικλοποδιάζει αυτή η διάσταση της «αυστηρής» απανθρακοποίησης.
Πέρα απ' αυτά, επειδή την αίσθηση «να τώρα φτάνουν οι Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις!» που είχε δοθεί τους τελευταίους μήνες, διαδέχθηκε ήδη η δυσθυμία με τις καθυστερήσεις που καταγράφονται στην οριστική έγκριση του θεσμικού πλαισίου – φρενάρισμα από Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβενία αλλά και εσωτερική διαπραγμάτευση με αφορμή την επίκληση υψηλών αρχών όπως των θεμελιωδών δικαιωμάτων – οι ανακοινώσεις Σκυλακάκη φρόντισαν ΚΑΙ να αναφερθούν σε προχρηματοδότηση (από εθνικούς πόρους) δράσεων ήδη από τα τέλη 2020, αλλά ΚΑΙ να ετοιμάσουν έδαφος για καθυστέρηση στην πλήρη ροή εκταμιεύσεων – μετά το α' 6μηνο του 2021.
Μια ακόμη παρατήρηση έχει να κάνει με την άλλη αναφορά, στο πόσο το «πακέτο» των 32 δις θα καταλήξει να μετράει 44-45 δις με την διοχέτευση των περίπου 12,5 δις που θα συγκροτούνται από δανεισμό προς πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα, όμως με την προϋπόθεση να υπάρχουν matching funds/1:1 αντιστοίχιση ίδιων πόρων με τους διαθέσιμους πόρους του Ταμείου. Εδώ, οι ανακοινώσεις Σκυλακάκη περιέπεσαν στην – πολιτικά συγγνωστή ... - παγίδα του να αυγαταίνουν τα νούμερα (θυμηθείτε πώς τα 32 δις «μας» από το Ταμείο Ανάκαμψης είχαν αρχικά προβληθεί ως 72, καθώς γράφτηκαν μαζί οι πάγιοι πόροι από τον Πολυετή 7ετή Προϋπολογισμό της ΕΕ). Πέρα όμως από το ζήτημα του αν οι δανειακοί πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα «σηκώσει» η Ελλάδα και θα επαναεπενδύσει σε δράσεις ιδιωτικού τομέα άμα και ο ίδιος συγχρηματοδοτήσει, εγγράφονται ή όχι στο Ελληνικό δημόσιο χρέος – η Ιταλία, που θα έχει π.χ. σε μεγαλύτερη ένταση το ίδιο πρόβλημα, θεωρεί ότι δεν θα βρει μπροστά της εμπόδιο: όμως αυτή δεν έχει να κάνει με ESM και ενισχυμένη εποπτεία... - προκύπτει κι ένα άλλο ζήτημα. Ποιες ιδιωτικές επενδύσεις, ποιες δηλαδή επιχειρήσεις μπορούν, σε εποχή Covid-19 και μετά-Covid λειτουργίας, να σηκώσουν πόρους για να διαθέτουν matching funds; Όσοι έχουν υψηλούς λόγους ιδίως/ξένα κεφάλαια – δηλαδή πολλοί που βγήκαν από τα Μνημόνια όρθιοι αλλ' υπερδανεισμένοι – θα μείνουν «αναγκαστικά» εκτός; Πάλιν οι τράπεζες θα κρατήσουν το κλειδί; Από την συνολική δημόσια παρουσίαση των προθέσεων και σχεδιασμών, προκύπτει πάντως μια συνολική προσπάθεια απόκρουσης της – τόσο γνώριμης, από την δεκαετία του ΄80 – λογικής του «γιούργια, στον ταβλά με τα κουλούρια!». Καλή τύχη στους αρμοδίους.
Τελευταία παρατήρηση: στο Εθνικό Σχέδιο, τελικώς, «νίκησε» η άποψη που υπέρρεε εξαρχής στην Έκθεση Πισσαρίδη – για μη-συγκεκριμενοποίηση, ενδεικτικά έστω, κλάδων που θα. υπόσχονταν καλύτερες αναπτυξιακές δυνατότητες προς ενίσχυση. Όπως παλιά ακούγαμε φαρμακευτικές, logistics, μεταφορές εφαρμογές πληροφορικής, σύγχρονα αγροδιατροφικά, ιχθυοκαλλιέργειες, αγροτουρισμός σε διασύνδεση με πολιτιστικά. Συνολικά, η λογική έστω ωθήσεων/nudges προς επαναβιομηχάνιση και απεξάρτηση από την κυριαρχία των υπηρεσιών αφήνεται στις επιλογές της κάθε μιας επιχείρησης. Που θα επιβιώσει. Και πάλι, καλή τύχη.

*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 28/11/2020.

Add comment


Security code
Refresh