Friday, 19 April 2024
Μετά και την πολύκροτη συνέντευξη Αντώνη Σαμαρά στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της περασμένης Κυριακής, μετά και την έναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας σε 61ο γύρο, στην Πόλη, τα ΕλληνοΤουρκικά έρχονται να εγκατασταθούν ακόμη πιο έντονα στο επίκεντρο της – πάντα ταραχώδους – Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. (Η οποία, ενδεικτικό κι αυτό, ονοματίζεται – ειδικά σ' εμάς όταν αγγίζει τα σπουδαία – «εθνικά θέματα». Απειλώντας με οστρακισμό όποιον κινηθεί σε διαφορετική από την – το μαντέψατε! – γραμμή των «εθνικών δικαίων». Λησμονήθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που δίδαξε ότι οι λαοί δεν έχουν δίκαια – συμφέροντα έχουν και πρέπει να γνωρίζουν να τα υπερασπίζονται, να τα προβάλλουν, να τα κερδίζουν).
Την ίδια στιγμή, με την ίδια αφορμή, αναδεικνύεται στο εσωτερικό της χώρας και στα ένδον του πολιτικού της συστήματος το αδύνατο σημείο που έχει η σημερινή Κυβέρνηση, Κυβέρνηση πλειοψηφίας 158 βουλευτών και με κυρίαρχη θέση στις δημοσκοπήσεις: αποτελεί Κυβέρνηση συνασπισμού, και μάλιστα τρικομματική. Συμβαίνει, δε, ακριβώς στα φλέγοντα της εξωτερικής πολιτικής/των εθνικών θεμάτων οι τρεις συνιστώσες της Κυβέρνησης αυτής να έχουν βαθύτερες διαφορές: η εκδηλωθείσα δυναμικά συνιστώσα Σαμαρά θεωρεί την συμμετοχή στις διερευνητικές παγιδευτική, την δε προοπτική προσφυγής στην Χάγη διακύβευση εθνικών κεκτημένων (π.χ. γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο). Χώρια που επιχειρεί επανεκκίνηση του Μακεδονικού, με διαφωνία περί την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Στην επιχειρηματολογία του ο Αντ. Σαμαράς – τον οποίο, βέβαια, δύσκολα θα κατηγορούσε για αλλαγή θέσεων! – επικαλείται και απόψεις του τέως ΠτΔ Προκόπη Παυλόπουλου περί δυνατότητας επίκλησης του άρθρου 42 παρα 7 της Συνθήκης ΕΕ/ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής της Ένωσης προς Κράτος που αντιμετωπίζει απειλή εδώ, για την περίπτωση της Τουρκίας. (Με δεδομένη την σοβαρή ψυχρότητα στις σχέσεις των δυο, Σαμαρά-Παυλόπουλου, η επίκληση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον). Αν μη τι άλλο, ο Πρ. Παυλόπουλος αποτελεί εμβληματική φιγούρα της άλλης – κυρίαρχης διαρθρωτικά – συνιστώσας της Κυβέρνησης, της Καραμανλικής/ιδρυτικής. Φυσικά, η τρίτη συνιστώσα είναι η Μητσοτακική/προεδρική, συνεπώς η διορίζουσα και παύουσα στο Πρωθυπουργοκεντρικό μας σύστημα. πλην όμως πολυπληθής είναι η συνιστώσα αυτή μόνον κατά δήλωσιν.
Πάντα, οι Κυβερνήσεις συνασπισμού έχουν πρόβλημα όταν χρειάζεται να αντιμετωπισθεί βαρύ ζήτημα. Στα ζητήματα όμως της εξωτερικής πολιτικής, το πράγμα μπλέκει επειδή... υπάρχει και η απέναντι πλευρά. Η οποία θεωρεί ότι μιλάει με έναν και μόνο συνομιλητή. Εδώ, η δική μας πλευρά θεωρεί και διακηρύσσει ότι μοναδικό θέμα προς συζήτηση (πολύ περισσότερο προς διαπραγμάτευση!) είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Η Τουρκική πλευρά θεωρεί ότι θα πρέπει να συζητηθούν όλα όσα προσεγγίσθηκαν και στους προηγούμενους 60 γύρους των διερευνητικών. Η αλήθεια είναι ότι ανακοινώσεις/κοινές ενημερώσεις δεν θα γίνουν, αυτό συμφωνήθηκε. Πλην όμως – όλοι τα γνωρίζουν – κάθε πλευρά θα ανακοινώσει, έστω και δια διαρροών, «τα δικά της». Πώς θα αντιμετωπισθεί αυτό στην δική μας πολιτική σκηνή; (στην Τουρκική υπάρχουν ... διαφορετικές μέθοδοι πειθάρχησης!).
Πέρα, όμως, κι από την απέναντι πλευρά υπάρχει και το διεθνές σύστημα – αύριο, δε, δηλαδή πολύ κοντά χρονικά – το Ευρωπαϊκό. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος του blame game για όποια πλευρά (θεωρηθεί ότι) διακόψει τις διερευνητικές. Όταν όμως ήδη στο εσωτερικό σου εγκαλείσαι ότι κακώς ξεκίνησες τις διερευνητικές, πώς προχωράς;
Σημαίνει κάτι απ' όλα αυτά ότι κλονίζεται η ενδοΚυβερνητική σταθερότητα: Με τίποτε! Η εξουσία είναι ισχυρό συνεκτικό υλικό, η ανησυχία για το τι θα μπορούσε να συμβεί – κομματικά, πάντα – αν χαθεί η εξουσία, ακόμη πιο ισχυρό. Απλώς, ενώ όλοι ορκίζονται για την βαρύτητα των εθνικών θεμάτων, η βασική χρήση τους αποδεικνύεται χρήση πιονιών στην σκακιέρα – εύκολα θυσιάζονται, πάμε παρακάτω!
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 30/1/2021.
Χωρίς ενέσεις αισιοδοξίας, δεν είναι εύκολο να περπατήσει η κοινή γνώμη τους μήνες που μας έρχονται και όπου θα κατασταλάξει η επίπτωση από την συνεχιζόμενη – μην μασάμε τα λόγια μας! – πανδημία του κορωνοϊού. Άλλωστε, το ξεκίνημα του ανοίγματος της αγοράς αυτήν την εβδομάδα, περισσότερο ως ένα γύμνασμα της αισιοδοξίας επιδιώχθηκε, παρά σαν ένας υπολογισμός επαναφοράς του τζίρου. Αλλά και χωρίς σοβαρή προσγειωμένη στάση, δύσκολα θα κρατηθεί η κατάσταση σε διαχειρίσιμα πλαίσια.
Γιατί αυτή η εισαγωγική παρατήρηση; Διότι, δίνοντας τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού 2020 (προσωρινά στοιχεία, μην το ξεχνούμε) ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης – ο ίδιος που, μονότονα, υπενθυμίζει ότι οι δαπάνες για προγράμματα στήριξης κατά της πανδημίας και ο δανεισμός που τα συνοδεύει/χρηματοδοτεί δεν είναι παρά «φόροι του αύριο»... - ανακοίνωσε το ζαλιστικό νούμερο πρωτογενούς ελλείμματος για την χρονιά στα 18,2 δις ευρώ με μια προσπάθεια αυτοκαθησυχασμού.
Δηλαδή πώς; Δεν έθεσε την έμφαση στην σύγκριση με το πρωτογενές πλεόνασμα (την θυμόσαστε την έννοια;) 5 δις ευρώ της προηγούμενης χρονιάς – του 2019 – αλλά με την πρόβλεψη για πρωτογενές έλλειμμα 19,6 δις που είχε διατυπωθεί για το 2020. [Για να μην χάνουμε τις αναλογίες; με Ελληνικό ΑΕΠ στα 168 δις μετά την βύθιση της πανδημίας έναντι των 183,5 του αναθεωρημένου 2019, δίνει περσινό έλλειμμα 11% έναντι πλεονάσματος 2,7% του 2019. Το άνοιγμα είναι εκείνο που ζαλίζει]. Όμως... πότε ήταν η εν λόγω πρόβλεψη για το 2020; Στο τέλος του φθινοπώρου, στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2021! Βέβαια, δεν έκρυψε ο Θ. Σκυλακάκης ότι το αποτέλεσμα του 2020 «βοηθήθηκε» στην τελική ευθεία από σχεδόν 650 εκατ. ευρώ από επιστροφή ANFAs, συν κατά 605 εκατ. από υποεκτέλεση του τακτικού προϋπολογισμού (ευγενικά αυτό λέγεται «εξοικονόμηση δαπανών»).
Την ίδια στιγμή – και αυτό είναι ουσιωδέστερο για το πώς θα πάνε τα πράγματα από δω και πέρα – οι προβλέψεις για ανάκαμψη με ρυθμό 4,5% για το 2021 (έναντι της υποχώρησης κατά 10,5% για το σύνολο της χρονιάς που έκλεισε) χλωμαίνουν, όσο οι μέρες προχωρούν. Ενώ οι επίσημες προβλέψεις δεν αναθεωρούνται, η συνισταμένη των προβλέψεων τραπεζών και οίκων δείχνει πλέον προς το 2,5%. Δεν πρόκειται για ελληνική ιδιαιτερότητα, εδώ. Και για τις οικονομίες της ΕΕ/Ευρωζώνης, αντίστοιχη είναι η υποχώρηση, καθώς τα lock-down (σε κάθε χώρα, βέβαια, η έννοια του lock-down διαφέρει) συνεχίζονται και καθώς το δεύτερο και τρίτο κύμα της πανδημίας εξαπλώνεται.
Σ' αυτό το σημείο, η αισιοδοξία μετακαλεί εις ενίσχυσιν την επιτάχυνση της προόδου των εμβολιασμών. Αρκεί μόνον να μην δικαιωθεί μια επισήμανση Γ. Στουρνάρα (στο CNBC, αρχές Δεκεμβρίου 2020 ...) ότι αν δεν προχωρήσουν γρήγορα οι εμβολιασμοί θα έχουμε πρόβλημα! Ήδη, όσοι χειροκροτούσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έγκαιρη διαπραγμάτευση της από κοινού προμήθειας εμβολίων για την κοινή «Ευρωπαϊκή απάντηση», τώρα αρχίζουν πολιτισμένο λιθοβολισμό της για καθυστερήσεις. Και αρχίζουν πρωτοβουλίες αρχηγών Κυβερνήσεων (όπως Μητσοτάκη-Κούρτς-Φρεντερισεν) για επίσπευση της καμπάνιας εμβολιασμών, δηλαδή για επίσπευση της έγκρισης του εμβολίου AstraZeneca/Οξφόρδης και για «ξεκόλλημα» του Pfizer/BioNTech.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 23/1/2021.
Δεν θα 'ναι εύκολο, ούτε ευχάριστο να παρακολουθήσει κανείς – στους μήνες που έρχονται – την συζήτηση για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού/τα διαβατήρια υγείας, όπως αυτή θα διεξάγεται, σε διεθνές μάλιστα επίπεδο.
Σ' εμάς, με την ροπή προς μια κάπως επαρχιώτικη (τι να κάνουμε!) τάση να θεωρούμε πως ό,τι συζητείται με βάση την Κυβέρνηση είναι και το κέντρο του κόσμου, υπάρχει ήδη η επιστολή Μητσοτάκη προς von der Leyen/Βρυξέλλες, όμως με κοινοποίηση στους υπόλοιπους ηγέτες Κυβερνήσεων και Κρατών της ΕΕ για «την διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμβολιαζομένων κατά της Covid-19». Ήδη το γεγονός ότι την επιστολογραφία Μητσοτάκη έσπευσε να κάνει πρωτοσέλιδο η γερμανική Bild (το αναγνωστικό της κοινό, μέχρι πριν μια δεκαετία ήταν ίσο με το σύνολο κατοίκων του δικού μας Λεκανοπεδίου, τώρα έχει περιοριστεί στο μισό αλλά πάντα παίζει καθοδηγητικό ρόλο στην Γερμανική κοινή γνώμη και ταράζει τους πολιτικούς, ιδίως στο δεξιό άκρο του φάσματος) με ωραία φωτο– και με τίτλο «Reisfreiheit nur mit Impfung»/Ελευθερία ταξιδιών μόνο με εμβολισμό/μπόλιασμα, θα 'πρεπε να έχει προκαλέσει μεγαλύτερη προσοχή για το πού θα πάει η συζήτηση. Οι αντιδράσεις της νομενκλατούρας των Βρυξελλών προς την Ελληνική πρωτοβουλία υπήρξαν – να το πούμε ευγενικά – συγκρατημένες. Kαι αυτό οφείλεται στο ότι η συζήτηση στην Γερμανία (η νυν Πρόεδρος της Επιτροπής είναι «παιδί» της Γερμανίδας Καγκελαρίου) έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, και έχει πάρει περίεργη τροπή: το γεγονός και μόνο ότι γίνεται (και) στο Συμβούλιο Ηθικής, υψηλού κύρους συμβουλευτικό οργανισμό και με προσέγγιση στο ζήτημα από πλευράς θεμελιωδών δικαιωμάτων/μη διακρίσεων, δείχνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει μια στήριξη σε πιστοποιητικά/διαβατήρια υγείας για την διεκδίκηση «μιας κανονικής ζωής».
Τα θέματα που ανακινούνται από τον Κ. Μητσοτάκη «μαζί με άλλα ζητήματα περί τον εμβολιασμό» θα συζητηθούν, λένε οι Βρυξέλλες σε επίπεδο Κορυφής της 21ης Ιανουαρίου. Όμως, ήδη το γεγονός ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός φρόντισε – πολύ προσεκτικά... – να εξηγήσει ότι η δική του πρόταση αφορά μόνον την διευκόλυνση της κίνησης προσώπων, και επ' ουδενί επιδιώκει έμμεση καθιέρωση υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών, δείχνει ότι έχει συνειδητοποιήσει που κινδυνεύει να καταλήξει η συζήτηση. Για μας στην Ελλάδα, το σημαντικό είναι να μην μπλοκάρει ο τουρισμός το καλοκαίρι. Στην Γερμανία, όμως, η συζήτηση ήδη φθάνει στο αν η είσοδος σε εστιατόρια ή κινηματογράφους θα είναι επιτρεπτή χωρίς το «διαβατήριο υγείας».
Επίσης προσεκτικά – άρα μη συνειδητοποίηση των κινδύνων... - η επιστολή Μητσοτάκη επεχείρησε να εξηγήσει τι περιεχόμενο θα έχει το πιστοποιητικό εμβολιασμού Ελληνικής εκδοχής. Γιατί αν – ΑΝ – η Ευρωπαϊκή συζήτηση πάει προς άλλη κατεύθυνση, τότε αντί της διευκόλυνσης του τουριστικού ρεύματος θα κινδυνεύαμε να βρεθούμε σε Καφκικό σύστημα ελέγχου και δυσχέρανσης της ενδο-Ευρωπαϊκής κινητικότητας.
Το γεγονός ότι οι χώρες όπως η Βρετανία, ήδη εταιρείες βιομετρικών στοιχείων και ασφαλείας (iProov, Mvine της Innovate UV) ανέπτυξαν εφαρμογές ψηφιακής πιστοποίησης εμβολιασμού που «προσφέρουν» στο NHS, δείχνουν ότι οι εξελίξεις δύσκολα ελέγχονται ως προς το πού/πως θα κατευθυνθούν.
Ας την παρακολουθούμε λοιπόν στενά την συζήτηση για το πιστοποιητικό εμβολιασμού/το διαβατήριο υγείας. Αλλά... χωρίς υπεραπλουστεύσεις.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 16/1/2021.
Ξεκίνησε λοιπόν το 2021, με τις ευχές και τις προσδοκίες κι όλα τα σχετικά. Ξεκίνησε, βέβαια, και με ακόμη αυστηρότερο lock-down για μια βδομάδα, ώστε να μετρηθεί καλύτερα η υγειονομική κατάσταση και να δούμε πότε/πώς θα γίνει κάποιο άνοιγμα (σχολεία, αγορά, εστίαση). Ξεκίνησε όμως και με την άφιξη του νέου, μεταλλαγμένου στελέχους του Covid-19 (από την Βρετανία), ξεκίνησε και με νέα εισαγόμενη συρροή «ευγενών» κρουσμάτων από το Ντουμπάι (με ήπια καραντίνα, όχι σε λαϊκά ξενοδοχεία...)
Όλα αυτά, μετά την έναρξη της εμβολιαστικής προσπάθειας για τον Covid-19, με τους συμβολισμούς και την προσπάθεια πειθούς που εξέφρασαν (εμβολιασμός Προέδρου Δημοκρατίας, Πρωθυπουργού και πολιτικών αρχηγών, εμβολιασμός προσώπων δημόσιας εμπιστοσύνης όπως ο Σωτήρης Τσιόδρας και η Πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών ή ο Ναυπάκτου Ιερόθεος ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου – νοσήσαντος από Covid , με το ανθρώπινο «φοβήθηκα και πόνεσα πολύ» όταν βγήκε από τον Ευαγγελισμό). Όμως και με τα παρατράγουδα παρεοκρατικού κοτζαμπασισμού που δεν έλειψαν (με την σπουδή υπουργών , υφυπουργών και γραμματέων και συγγενών και παρατρεχάμενων/ημετέρων να προηγηθούν στον εμβολιασμό ακόμη και εκτοπίζοντας υγειονομικούς π.χ. στο «Σωτηρία»), μ' όλα αυτά μπαίνουμε στην ουσιαστική φάση της εμβολιαστικής εκστρατείας. Από την οποία θα κριθούν – όχι μόνον στην Ελλάδα, φυσικά – τα επόμενα βήματα της οργανωμένης αντιπαράθεσης των κοινωνιών με την πανδημία του Covid-19, όπως αυτή εξελίσσεται.
Ακριβώς επειδή η εκστρατεία ξεκίνησε με επικοινωνιακή υπερεπένδυση (υποδοχή των πρώτων, λιγοστών εμβολίων με την λογική εικόνας Χαρδαλιά, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπερήφανων μπράτσων προ-εμβολιαζόμενων με το σημείο V της νίκης), αλλά και επειδή έρχεται να ανταποκριθεί στην βαθύτερη επιθυμία/προσδοκία/ελπίδα μιας κουρασμένης και παραζαλισμένης κοινής γνώμης «να φύγει το κακό» με την βοήθεια της επιστήμης και των αρμοδίων, γι αυτούς όλους τους λόγους η εμβολιαστική καμπάνια θα χρειαστεί, τώρα, μεγαλύτερη προσοχή. Πολύ μεγαλύτερη: οι επικοινωνιακοί ερασιτεχνισμοί και η ατομική διεκδίκηση προβολής μπορεί να κάνει σημαντική ζημιά.
Μερικές σημαντικές προκλήσεις για το τωρινό στάδιο:
Πρώτον, στην διαδικασία των εμβολιασμών θα υπάρξουν – αναπόδραστα! – και εμπόδια και σφάλματα. Μόνο με ειλικρίνεια και διαφάνεια θα κατορθωθεί να μην υπονομευθεί η προσπάθεια. Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι η ανόητη και αυτοτραυματιστική επιλογή ξεκινήματος, με τον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό ημετέρων και την ακύρωση εμβολιασμών των υγειονομικών (όπως οι ίδιοι κατήγγειλαν), ήρθε και χρωματίζει, τώρα – ακύρωση ραντεβού σε μονάδες 3 ή 5 από τις 7 υγειονομικές περιοχές – τις οργανωτικές αστοχίες της πρώτης φάσης. Βέβαια, η επίσημη διάψευση – Μάριος Θεμιστοκλέους, ΓΓ Πρωτοβάθμιας Υγείας – ότι υπήρξε οποιαδήποτε ακύρωση ή αναβολή εμβολιασμού καταγράφεται. Όμως, όταν οι «ήρωες με τις άσπρες μπλούζες» καταγγέλλουν οι ίδιοι, ποιος θα μιλήσει εύκολα για fake news;
Θα πει επίσης ότι οι υπεραισιόδοξες διαβεβαιώσεις για 2 εκατομμύρια εμβολιασμούς ανά μήνα (ώστε να δοθεί η αίσθηση ότι «το κακό με τον Covid-19 τελειώνει», συν ότι θα ζήσουμε ένα συνηθισμένο Ελληνικό καλοκαίρι) δεν άργησαν να προσκρούσουν στα προβλήματα προμήθειας εμβολίων – διεθνώς, πάντως διΕυρωπαϊκά: το εξηγούσε ο επικεφαλής της ΓερμανοΤουρκικής BioNTech, που είναι στην ρίζα του εμβολίου Pfizer, εκείνου δηλαδή που ξεκίνησε πρώτο. Λιγότερες προ-ανακοινώσεις/υποσχέσεις, περισσότερη ειλικρίνεια: έτσι αποκτάται, πάντως ανακτάται η εμπιστοσύνη. (Πλην αν ασπασθεί κανείς το δόγμα Αδώνιδος, ότι με την φασαρία που έγινε με τον παρεοκρατικό εμβολιασμό των ημετέρων, τώρα... όλοι θέλουν να σπεύσουν να εμβολιασθούν, άρα όλα καλά!).
Δεύτερον, η ίδια η επιστημονική κοινότητα – καλά να ΄ναι! – χρήσιμο θα ήταν να δίνει λιγότερες δημόσιες διαβεβαιώσεις. Τι θα πει κι αυτό; «Γνωρίζαμε» ότι τα εμβόλια Pfizer/BioNTech και Moderna γίνονται σε 2 δόσεις, με τρεις βδομάδες απόσταση ανάμεσά τους για να εξασφαλίσουν στους εμβολιαζόμενους ανοσία. Υπήρχε η παράλληλη ωρίμανση του εμβολίου AstraZeneca/Οξφόρδης με επίσης δυο δόσεις, με την δεύτερη όμως να έρχεται ενισχυτικά στην πρώτη και όχι ως αναπόσπαστο μέρος της. Τώρα, μαθαίνουμε (από επίσημες ανακοινώσεις) ότι οι χώρες όπου προχωρούν ταχύτατα οι εμβολιασμοί – Μεγ. Βρετανία – αλλά και όπου παρουσιάζεται ταχύτατη εξάπλωση της πανδημίας, επιλέγεται να γίνει μεν η πρώτη δόση εμβολίων σε πολύ περισσότερους, με την δεύτερη να «αφήνεται» για μετά 3 μήνες. Ή, πάλι έχουμε την Βρετανική – ή και την Νοτιοαφρικανική – μετάλλαξη του «γνώριμου» στελέχους του SARS-CoV-2: ανακοινώθηκε πολύ πιο μεταδοτική (αν και λιγότερο βίαιης νόσησης). ύστερα δόθηκαν καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις ότι δεν μεταβάλλει τα δεδομένα των εμβολιασμών. ύστερα ο ίδιος ο υπεύθυνος του εμβολίου Pfizer/BioNTech εξήγησε ότι το δικό τους εμβόλιο, βασιζόμενο σε m-RNA τεχνολογία, μπορεί να προσαρμοσθεί σε 4-6 εβδομάδες (άρα... χρειάζεται προσαρμογή αν είναι να λειτουργήσει με το νέο στέλεχος του ιού). Τι ισχύει τελικά; Και... γιατί πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έκλεισαν κάποιες μέρες τα σύνορά τους σε ταξιδιώτες από Μεγ. Βρετανία, ενώ η (Ευρωπαϊκή, όχι;) Ελλάδα τα άφηνε ανοιχτά να έρθουν τα παιδιά μας για τις γιορτές από Λονδίνο – το 30% των εκεί κρουσμάτων είναι του νέου στελέχους – με 10 ημέρες καραντίνα, απλώς; Ήδη άλλωστε, έφθασε και σ' εμάς το μεταλλαγμένο στέλεχος αμέσως μετά τις γιορτές. Και σ' αυτό, περισσότερη διαφάνεια και ευθύτητα μόνον καλό θα έκανε.
Δείτε όμως και το τρίτο: το ωραίο σύνθημα «να πάρουμε τις ζωές μας πίσω», με το οποίο τόσο ο ίδιος ο Πρωθυπουργός όσο και η ενημέρωση λογικής Χαρδαλιά έδωσε την ενθουσιώδη διαβεβαίωση ότι τα εμβόλια/οι εμβολιασμοί φέρνουν το τέλος της περιπέτειας, αλλά και το φορτικό ερώτημα των τηλεπαράθυρων τις ημέρες των γιορτών «θα έχουμε το καλοκαίρι διακοπές χωρίς μάσκες;» αν δεν διορθωθούν/προσαρμοσθούν επειγόντως όσο θα προχωρούν οι εμβολιασμοί, κινδυνεύει να εγκαταστήσει στην κοινή γνώμη μια επίφοβη αυταπάτη. «Προχωρούν οι εμβολιασμοί, άρα τελειώσαμε!». Άντε μετά να επανεγκαταστήσεις την λογική της ... ατομικής ευθύνης, με μάσκες και με αποφυγή συνωστισμού και όλα τα σχετικά, όσο κι αν απειλεί με το γνώριμό του ύφος ο Νίκος Χαρδαλιάς με φόντο Μιχάλη Χρυσοχοϊδη για τα πρόστιμα και όλα τα συναφή.
Απόλυτα σωστή και αναγκαία η απόφαση για οργάνωση νέας καμπάνιας ενημέρωσης για τον εμβολιασμό – βέβαια ... με λιγότερα σφάλματα και περιορισμένους ημετερισμούς στην κατανομή των 18,5 εκατομμυρίων ευρώ της καμπάνιας Κικίλια σε σχέση με τα κάπως περισσότερα της καμπάνιας Πέτσα! – πλην όμως αν δεν δοθεί προσοχή στο σωστό και ζυγιασμένο περιεχόμενο της καμπάνιας, κινδυνεύει να λειτουργήσει περισσότερο ως αυτεπιβράβευση των ήδη πεπεισμένων ή/και ως καταγγελία όσων διστάζουν ή αμφιβάλλουν ως «ψεκασμένων».
Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν απλώς τρύπα στο νερό. Θα ήταν και επικίνδυνο.
Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 9/1/2021.
Από τρεις κατευθύνσεις , προτού καλά-καλά μπούμε στο αινιγματικό 2021 – που βασικό συστατικό του είναι ότι έρχεται να διαδεχθεί το annus horribilis, από περισσότερες πλευρές, 2020 – υγειονομική διάσταση της πανδημίας του κορωνοϊού, οικονομική ύφεση χωρίς προηγούμενο (ακόμη και για μια χώρα που έζησε επί Μνημονίων), όξυνση των ΕλληνοΤουρκικών και συνολικοί κραδασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο, προκύπτει ένα τράνταγμα επί των πραγμάτων.
Η πρώτη κατεύθυνση προέκυψε λίγο απροετοίμαστα, καθώς αφορούσε ρύθμιση ήδη αποφασισμένη και ανακοινωμένη, στα πλαίσια «δεύτερης ευκαιρίας» οφειλών – για τους Δήμους. Συγκεκριμένα, είχε προχωρήσει νομοθετική παρέμβαση για έκτακτη ρύθμιση των οφειλών προς Δήμους (μετά από τις αντίστοιχες προς ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ), με την παγιωμένη πλέον λογική της ελάφρυνσης οφειλετών λόγω του παγώματος της αγοράς από την πανδημία του Covid-19 με δόσεις εις βάθος χρόνου. Η διευκόλυνση αυτή προς τους οφειλέτες, αλλά και με την προσδοκία των ίδιων των Δήμων ότι θα δουν θερμό χρήμα. Πηγή του τραντάγματος υπήρξε έντονη επιφύλαξη των Θεσμών, στα πλαίσια και της ενισχυμένης εποπτείας, για ρυθμίσεις που επαναφέρουν στην Ελληνική πραγματικότητα εκείνο που λέγεται αμφισβήτηση της «κουλτούρας πληρωμών».
Την προσοχή έπιασε η μείωση των 120 δόσεων σε 100, όμως μεγαλύτερη σημασία είχε η επιμονή να υπαχθούν μόνον εκείνες οι οφειλές προς Δήμους που πέρασαν σε καθυστέρηση μετά τα μέσα Φεβρουαρίου 2020 – δηλαδή οι «οφειλές Covid» (και θα πάει η ρύθμιση μέχρι τέλους Φεβρουαρίου 2021), και μόνον εφόσον προκύπτει ότι υπήρξαν «οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία». Δόθηκε δε το μήνυμα ότι οι σχετικοί ΚΑΔ, που θα ανακοινωθούν με ΚΥΑ έως το τέλος Ιανουαρίου 2021, θα περάσουν από κόσκινο... Εν τω μεταξύ, ήρθε στην επιφάνεια και η θέση του Δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, για καθορισμό των δόσεων από κάθε Δήμο χωριστά, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες του.
Η δεύτερη κατεύθυνση ήταν η σύσταση Βρυξελλών/DGComp και Φρανκφούρτης/SSM να γίνει με μεγάλη προσοχή ο συνδυασμός ξεκοκκινίσματος των δανείων των τραπεζών (μετά την πρόσθετη επίπτωση της πανδημίας) και ποιότητας των κεφαλαίων τους (το συχνά λησμονούμενο υψηλό ποσοστό τους που αποτελεί ο αναβαλλόμενος φόρος/DTC) στην μελλοντική προώθηση του Ηρακλή-ΙΙ και της κατά την ΤτΕ δημιουργία AMCs/bad bank. Εκείνο που, ευγενικά, υπενθυμίζεται στην Αθήνα είναι ότι οι προτάσεις για δημιουργία δικτύου εταιρειών διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού/AMCs (πρόταση Dombrovskis/McGuiness) καλά θα ήταν σε μια χώρα όπως η Ελλάδα να διαβάζεται με προσοχή στις ιδιαιτερότητές της. Το ΔΝΤ, ως υποβολέας, ψιθυρίζει στο βάθος ότι η «ιδιαιτερότητα» έγκειται ότι, ταυτόχρονα, οι Ελληνικές συστημικές δεν έχουν μόνο πάνω από 35% κόκκινα δάνεια προ-Covid, αλλά και βασικά κεφάλαια αποτελούμενα κατά 60% από DTC...
Η τρίτη κατεύθυνση είναι παλιότερη, απλώς η συνέχιση της πίεσης της πανδημίας επί του συνόλου των οικονομικών της ΕΕ και της Ευρωζώνης την έχει αφήσει λιγάκι λησμονημένη σ' ένα ράφι – και μάλιστα σ' αυτό βοήθησε η ευμενής μεταχείριση των Ελληνικών ομολόγων από τις αγορές, τελευταίως (Γι αυτό και η προ-ανακοίνωση για προθέσεις νέας εξόδου στις αγορές, αρχές του 2021). Μοναχικός την υπενθυμίζει, την διάσταση αυτή, ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ Θοδωρής Σκυλακάκης, θυμίζοντας ότι οι σημερινές ενισχύσεις είναι αυριανοί φόροι. Ο ίδιος, άλλωστε, ανέλαβε και να «προσγειώσει» την ενθουσιώδη εξαγγελία Αδώνιδος Γεωργιάδη για μη αναζήτηση του 50% (και) των πρώτων τριών κύκλων Επιστρεπτέας Προκαταβολής, με αναφορά στην ανάγκη «πολύ μεγαλύτερης εξατομίκευσης» (200.000 δικαιούχοι για σύνολο 3 δις ευρώ).
Υπάρχει και μια τέταρτη διάσταση, που την κρατούμε «με δόντια» να μην εκδηλωθεί αν και αφορά σχεδόν 400.000 ανθρώπους/οικογένειες. Πρόκειται για την όλο και μακρύτερη σειρά των καθυστερούμενων συντάξεων. Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του συνταξιοδοτικού επί Βρούτση, ιδίως οι επανυπολογισμοί, κατάφεραν να δημιουργήσουν τέτοιες πολύπλοκες καταστάσεις, ώστε στους Θεσμούς/στην Τρόικα (όπως και οι αναμένοντες και αναμένοντες...) δημιουργείται η πεποίθηση ότι πρόκειται για συνειδητή προσπάθεια να συγκρατηθεί μια χιονοστιβάδα. Μια ακόμη χιονοστιβάδα.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 31/12/2020.
Είχε ανακοινωθεί με την κατάθεση της Έκθεσης Πισσαρίδη στην ολοκληρωμένη μορφή της, επανελήφθη και με αφορμή την συζήτηση του Προϋπολογισμού 2021 στην Βουλή: τόσο η ίδια η Έκθεση όσο και το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που κατετέθη ήδη στις Βρυξέλλες ενόψει χρηματοδότησης επενδύσεων, ενεργειών και δράσεων από πόρους Next Generation EU, ανακοινώθηκε ότι θα αποτελέσουν αντικείμενο διαβούλευσης, δημόσιας συζήτησης κλπ. Λιγάκι πρωθύστερο, βέβαια, αυτό καθώς η αντιπαράθεση απόψεων, η ανάδειξη (και ενδεχόμενη απόκρουση, αυτό είναι η συζήτηση, όχι;) αντιρρήσεων, η σύνθεση και επαναδιατύπωση χρησιμότητα έχει – για κοινωνικούς εταίρους, για την ακαδημαϊκή κοινότητα, για την κοινωνία των πολιτών, για τα κόμματα και την ίδια την Κυβέρνηση – εφόσον γίνεται σε πρώιμα στάδια. Αλλιώς, αναπτύσσεται το αντανακλαστικό: «αφού έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν, τι μας γυρεύουν απόψεις!». Όσο κι αν επισημαίνεται ότι η έγκριση των Εθνικών Σχεδίων, σε τελική μορφή θα γίνει από τις Βρυξέλλες προς τα τέλη της άνοιξης. ..
Πάντως, το γεγονός και μόνο ότι ήδη και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας επισημαίνει πόση προσοχή – έγκαιρα, δε – οφείλει να δοθεί στην υλοποίηση αυτών των επενδυτικών προθέσεων και μεταρρυθμιστικών αλλαγών, ώστε να μην ξαναμιλήσουμε μετά το NGEU για μια ακόμη χαμένη ευκαιρία, δείχνει ότι η συζήτηση αυτή δεν αρκεί να προαναγγελθεί αλλά χρειάζεται και να γίνει. Ουσιαστικά. Ένας δε βαθμός συναίνεσης όχι απλώς να αναζητηθεί, αλλά να επιτευχθεί.
Αργά-αργά, κάτι αρχίζει να κινείται στην κατεύθυνση αυτή. Είχε υπάρξει ήδη πρωτοβουλία του e-Kyklos, του Βαγγέλη Βενιζέλου. σε πρώιμο στάδιο είχαμε και κάποια τηλεοπτικά πάνελ να επιχειρούν κάλυψη του θέματος. χθες παρακολουθήσαμε μια διαδικτυακή συζήτηση του ΕΝΑ/Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών για το αν «είναι η Έκθεση Πισσαρίδη πρόταση για το μέλλον». Στην τελευταία αυτή συζήτηση, η συμμετοχή Αντώνη Λιάκου και Νίκου Μουζέλη έδωσε μιαν ιστορική προσέγγιση στην ανάλυση: σαφώς επικριτικός ο Λιάκος με αναφορές σε ανιστορικότητα και σε απόσταση από τις σύγχρονες προοδευτικές τάσεις για ξεπέρασμα της κρίσης. αναζητώντας πατήματα στάθμισης δυνατότητων για υπέρβαση των αποκλεισμών και αντιμετώπιση των ανισοτήτων ο Μουζέλης. Η Βάλια Αρανίτου, παρεμβαίνοντας ως Διευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών της ΕΣΕΕ πήγε πλησιέστερα προς την πράξη, επισημαίνοντας πώς η πρόσδεση της Έκθεσης Πισσαρίδη στην λογική της αύξησης του μεγέθους των επιχειρήσεων, μαζί και με το βάρος των ετών κυρίως των Μνημονίων αλλά και τώρα της υγειονομικής κρίσης, των lock-down κοκ ωθεί προς εξαφάνιση κλάδων ολόκληρων, όπου κυριαρχούν οι μικρομεσαίες μονάδες (εστίαση, ένδυση/υπόδηση) . ενώ οι προσδοκίες για ψηφιακή μετάβαση θα χρειάζονταν εντελώς ιδιαίτερη προετοιμασία αν ήταν να ενδυναμωθούν αυτού του είδους οι μονάδες. Τέλος, ο Γιώργος Σταθάκης – που έχει αναλάβει από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ τον συντονισμό για την ετοιμασία μιας «αντι-Έκθεσης Πισσαρίδη» – στάθηκε κυρίως στην επιλογή της Έκθεσης (και του Εθνικού Σχεδίου) υπέρ στροφής σε επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, την στιγμή που η ίδια η εμπειρία της πανδημίας και της οικονομικής απερήμωσης που φέρνει καταδεικνύει και τις αδυναμίες και τις ανάγκες και τις δυνατότητες του δημοσίου. Ενώ ανέβασε στην προσοχή το πώς η επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας (για την εξωστρέφεια) και της αύξησης της παραγωγικότητας (για την βελτίωση της ισορροπίας των επιχειρήσεων) κινδυνεύει να υπονομεύσει την σχετική θέση της εργασίας – μια προσέγγιση που θα μπορούσε να αναδειχθεί όχι απλώς κοινωνικά εκρηκτική, αλλά και οικονομικά αντιπαραγωγική.
Προστίθεται όμως εδώ η τοποθέτηση του Ινστιτούτου Εργασίας/ΓΣΕΕ, που κατατίθεται στην δημόσια συζήτηση ως «Μετάβαση της Ελληνικής οικονομίας σε ένα υπόδειγμα ανάπτυξης».
Η δουλειά αυτή, της ομάδας που λειτουργεί περί τον Επιστημονικό Διευθυντή του ΙΝΕ Γιώργο Αργείτη, έχει το ενδιαφέρον ότι επισκέπτεται σειρά ζητημάτων που συζητούνται ή/και θάπρεπε να συζητηθούν, με πρόδηλη την αγκύρωση στην προσέγγιση του κόσμου της εργασίας: βιομηχανική πολιτική/παραγωγικοί μετασχηματισμοί, αγορά εργασίας/ απασχόληση/κοινωνική ασφάλιση, δεξιότητες εργατικού δυναμικού, επαγγελματική κατάρτιση/εκπαίδευση. Και σε όλους αυτούς τους τομείς, παίρνει την πρωτοβουλία να κάνει προτάσεις, πάντως κάτι σαν προτάσεις.
Έτσι, σε επίπεδο της πολυπόθητης μετάβασης σε νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα/αναβάθμισης του εγχώριου παραγωγικού προτύπου, προτείνεται ο συνδυασμός top-down βιομηχανικής πολιτικής (με αναφορά σε προεπιλεγμένους τομείς και κλάδους, τομεακό προγραμματισμό, περιβαλλοντική και ψηφιακή αναφορά), με την δημιουργία θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει συνεργασία ιδιωτικού/δημοσίου τομέα με επενδυτική στόχευση. Ομοίως, βιομηχανική και τεχνολογική πολιτική συμβατή με την επιθυμητή αναβάθμιση του παραγωγικού προτύπου. κατάλληλες τραπεζικές πρακτικές. εμβάθυνση της οικονομικής δημοκρατίας ώστε να στηρίζεται η διατηρησιμότητα του αναπτυξιακού μετασχηματισμού. (Συν, προτάσεις για ένταξη του αγροδιατροφικού κυκλώματος στο ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο της οικονομίας).
Στο πεδίο της αγοράς εργασίας βρίσκει κανείς διεξοδική προσέγγιση του ρόλου του κατώτατου μισθού (στο 60% του διαμέσου μισθού), ώστε μέσα από ένα χρονοδιάγραμμα συμφωνημένο μεταξύ κοινωνικών εταίρων να αποδώσει ένα κατώτατο όριο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης, δεν αποφεύγεται η συζήτηση περί ασφαλιστικής μεταρρύθμισης – και μάλιστα με αναφορά στην αναγκαία αναπτυξιακή διάσταση του Ασφαλιστικού. Όμως, δίπλα στην ενδογενεακή και την διαγενεακή κατανομή κόστους και παροχών, επισημαίνεται και η διαταξική διάσταση. Επισημαίνεται επίσης η διάσταση του δημογραφικού, μαζί και η ανάγκη αντιμετώπισης της αδήλωτης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής – σε μη-διακηρυκτικό όμως, επίπεδο.
Στο πεδίο των δεξιοτήτων και της εκπαίδευσης επισημαίνεται ότι δεν είναι τόσο νέα κύματα ανεργίας που θα μπορούσαν να αναμένονται από τις τεχνολογικές αλλαγές (έχουν φροντίσει γι αυτό τα Μνημόνια ήδη), όσο ο τεχνικός και κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας και η διασφάλιση επιπέδου διαβίωσης. Εδώ θα κριθεί το πώς η 4η βιομηχανική επανάσταση θα μετατραπεί σε ευκαιρίες και όχι σε παγίδες. Ομοίως, πως ο μετασχηματισμός των επαγγελμάτων θα αποκτήσει ασφαλιστικές δικλείδες, πώς οι δεξιότητες θα προσαρμοσθούν στις ανάγκες αλλά και θα φέρουν ανάπτυξη.
Όλα αυτά, αποτελούν συμβολή στην συζήτηση γύρω από την Έκθεση Πισσαρίδη. όπως άλλωστε και οι παραδοχές για τους δημοσιονομικούς περιορισμούς που υπάρχουν και, συνεπώς, οι προτάσεις για κατανομή των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας. Αύξηση των δημοσίων επενδύσεων (βρίσκονται χαμηλά στην Ελλάδα και υποχώρησαν τόσο στην περίοδο 2009-13, όσο και σε εκείνην 2014-18 έστω και ηπιότερα), βελτίωση των δομών κοινωνικής προστασίας (όπου μας άνοιξε τα μάτια – ελπίζει κανείς – η ίδια η πανδημία, στην Υγεία αλλά και την ανεργία ή και την φτώχεια), περιβαλλοντική προστασία με τον δημόσιο τομέα ως επιταχυντή του οικο-τεχνολογικού μετασχηματισμού.
Μια τελευταία παρατήρηση: όποιος επενδύσει λίγον χρόνο στην μελέτη της δουλειάς αυτής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, θα κερδίσει αν σταθεί στις εισαγωγικές παρατηρήσεις. Που αφορούν το πώς πορεύθηκαν, διαχρονικά, δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις (οι δεύτερες: επιχειρήσεων και νοικοκυριών), δηλαδή πώς εξαχνώθηκαν με την κρίση οι τελευταίες, αλλά και πώς πήγαν πίσω μετά το 2018 οι δημόσιες επενδύσεις. το πώς διαλύθηκαν κυριολεκτικά οι επενδύσεις σε κατασκευές κατοικιών, καθώς και σε μηχανολογικό συν μεταφορικό εξοπλισμό (οι δεύτερες ισορρόπησαν κάπου στο τέλος). Συν, το πώς η κατανάλωση «προσπέρασε» μετά το 2012 το διαθέσιμο εισόδημα και πώς αυτό συσχετίζεται με το χρηματοδοτικό κενό της τελευταίας περιόδου.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 19/12/2020.
Σε τρία επάλληλα επίπεδα διαμορφώνεται, ή πάντως επιχειρείται να διαμορφωθεί ένα νέο σκηνικό στα έργα υποδομής – ένα τομέα που εδώ και τέσσερεις δεκαετίες υπήρξε στην Ελλάδα και πηγή ανάπτυξης/pull factor για την συνολική οικονομία, αλλά και πυρήνας στρεβλώσεων, υπερβάσεων κόστους, καθυστερήσεων άνευ τέλους (και ας σταματήσουμε εδώ την απαρίθμηση).
Νομοσχέδιο που έφερε ο νυν υπουργός Δημοσίων Έργων, με ιστορικά βαρύ όνομα στον χώρο, Κώστας Καραμανλής αποτελεί κατάληξη μακρών διεργασιών: θα μπορούσε να τις βρει κανείς ήδη στην Κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου, εν συνεχεία στις προσαρμογές που επιχειρήθηκαν στο (εξαιρετικά προβληματικό στα μάτια των Ευρωπαίων) σύστημα των έργων κατά τα χρόνια των Μνημονίων.
Εκείνο που θα επιχειρηθεί για τα μεγαλύτερα έργα υποδομής – ο πήχυς τίθεται στα 200 εκατ. ευρώ, σε μια λογική που θυμίζει τις διαδικασίες fast-track για την έγκριση επενδύσεων στρατηγικού χαρακτήρα, με ρίζα επίσης στην εποχή ΓΑΠ – και που έλαβε τον προσωρινά τίτλο «Πρότυπες προτάσεις», είναι μια προσπάθεια να επιταχυνθεί η διαδικασία ωρίμανσης των έργων (χωρίς όμως να τροφοδοτηθεί το γαϊτανάκι των ενστάσεων και των προσφυγών) και να προσπεραστεί τόσο η διαδικασία των προκηρύξεων με αυτοπαγίδευση του Δημοσίου στις προδιαγραφές (από όπου παγίως προκύπτουν οι μεγάλες εκπτώσεις και – τελικά – οι νομότυπες υπερβάσεις των προϋπολογισμών, μαζί και με τις ατέρμονες καθυστερήσεις) όσο και η διεύρυνση της λογικής των αναθέσεων με μελετοκατασκευή. Η κομβική ιδέα, εδώ, είναι για τα ιδιαίτερα μεγάλα και τεχνικά πολύπλοκα/απαιτητικά έργα, να δίνεται η ευκαιρία σε σημαντικές κατασκευαστικές να σχεδιάζουν και να προτείνουν αυτές έργα (πάντοτε μέσα στις κατατεθειμένες προτεραιότητες του Δημοσίου, διευκρινίζεται), μαζί και με τις βέλτιστες τεχνικές και χρηματοδοτικές λύσεις.
Αυτή η απόπειρα να αλλάξει το τοπίο των έργων συμπίπτει με το «τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας», χρηματοδοτικά, καθώς το Ταμείο Ανάκαμψης (και Ανθεκτικότητας) μπορεί να φιλοξενήσει καταλλήλως παρουσιασμένα και επιχειρηματολογημένα έργα υποδομής.
Εδώ, τρεις κατηγορίες οδικών έργων διεκδικούν ένταξή τους. Στον αστικό ιστό του Λεκανοπεδίου, η επέκταση της Αττικής Οδού προς Ραφήνα/σύνδεση με λιμάνι, η αστική σήραγγα/διαδοχή σηράγγων από Κατεχάκη έως Ηλιούπολη, συν η επέκταση της Λεωφόρου Κύμης, συγκεντρώνει χαρακτηριστικά προτεραιότητας. «αντιστάθμιση» στην περιοχή Θεσσαλονίκης ο νέος περιφερειακός. Διαφορετική διάσταση προτεραιότητας για τις ολοκληρώσεις τμημάτων του εθνικού δικτύου, όπως είναι το υπόλοιπο του Ε65/Κεντρικής Ελλάδας ή η διακλάδωση προς Βορρά της Εγνατίας (Γιάννενα-Κακκαβιά). Σε ανάλογη κατηγορία, αλλά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η ολοκλήρωση του ΒΟΑΚ στο τμήμα από Ηράκλειο μέχρις Άγιο Νικόλαο (δηλαδή στο μη-αυτοχρηματοδοτούμενο τμήμα με παραχώρηση) ή την ζεύξη Σαλαμίνας-Περάματος. Ενώ ιδιαίτερη κατηγορία λόγω των προβλημάτων «κληρονομιάς»/legacy η Πατρών-Πύργου-Καλαμάτας (πάλι με συνδέσεις με λιμάνια).
Δίπλα στα οδικά έργα, που έχουμε συνηθίσει να επανέρχονται (και όπου προστίθεται η διάσταση ποιότητας του δικτύου, σωστών συνδέσεων/προσβάσεων κοκ) και τα οποία «μπαινοβγαίνουν» σε λογική παραχώρησης ή δημοσίου έργου, υπάρχει η ολοκλήρωση των σιδηροδρομικών έργων με άλλα ζητήματα «κληρονομιάς», η αντίστοιχη προώθηση των έργων Μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με εξαιρετικά σημαντικούς προϋπολογισμούς καθώς και τα ενεργειακά που πάνε από τις διασυνδέσεις της νησιωτικής Ελλάδας με το κεντρικό δίκτυο μέχρι τις μεγάλες παρεμβάσεις που συνδέονται με την απολιγνιτοποίηση. Παντού, τεχνικό αντικείμενο συνδέεται με χρηματοδότηση, με διαχείριση των έργων και... υπέρβαση/ξεκόλλημα νομικών εμποδίων.
Το τρίτο επίπεδο στον χώρο των έργων, ένα επίπεδο που ίσως αποδειχθεί κρισιμότερο από τα άλλα αν και παγίως δεν πολυσυζητιέται στην Ελλάδα, έχει να κάνει με την ανασύνταξη δυνάμεων στις μείζονες τεχνικές εταιρείες. Χωρίς πολλή δημοσιότητα η Ολλανδική Reggeborgh Invest, επενδυτικός βραχίονας του πολυεθνικού κατασκευαστικού ομίλου Volker Wessels με ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων σχεδόν 10 δις – που ήδη βρίσκεται με κάτι σαν 30% στον Όμιλο ΓΕΚ/ΤΕΡΝΑ (ξεκινώντας πρόσφατα, το 2016, με την συμμετοχή Ν. Κάμπα και κλιμακώνοντας γρήγορα) – ξεπέρασε το κατώφλι του 10% και στον Όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ (με βάση μετοχές Μπόμπολα), με δυνατότητα να φθάσει μέσω υφιστάμενης call option και άνω του 22%. Εδώ οι σχέσεις με την σημερινή διοίκηση Καλλιτσάντση εμφανίζονται αντιθετικές.
Ενώ λοιπόν αυτή η σειρά επιχειρηματικών και νομικών κινήσεων θα βρίσκεται σε εξέλιξη, οι διαδικασίες ανασύνταξης του κατασκευαστικού δυναμικού θα προχωρούν ευρύτερα. Αν αυτή τη φορά το νομοθετικό πλαίσιο και η διοικητική πρακτική βοηθήσει να μην δημιουργηθεί νέα γενιά εμπλοκών, η υπόσχεση αναπτυξιακής ένεσης ανάλογης με της δεκαετίας του΄80 μέσα από τις κατασκευές – όπως ακούγεται στο Υποδομών – θα έχει νόημα.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 11/12/2020.
Από το προεδρικό αεροσκάφος που έφερε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με την πτώση της δικτατορίας στην Αθήνα να αναλάβει τις ευθύνες (και το ρίσκο...) της επαναφοράς της δημοκρατίας το θερμό καλοκαίρι του 1974, μέχρι και την έλευσή του στην Αθήνα για την πανηγυρική υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην (τότε) ΕΟΚ, στο Ζάππειο τον Μάιο του 1979 με προεδρική πολυθρόνα τοποθετημένη λίγο πιο μπροστά από των άλλων ηγετών (και αφού «εγκαινίασε» την ειδικά διαμορφωμένη, φρεσκοασφαλτοστρωμένη και φυτεμένη με μάλλον καχεκτικά δεντράκια λεωφόρο Συγγρού), από την αναφορά του στην «χώρα του Πλάτωνα» που δεν ήταν νοητό να μείνει εκτός Ευρώπης/ΕΟΚ – γι αυτό η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΟΚ το 1981, τέσσερα χρόνια πριν τις χώρες Ιβηρικής – μέχρι την επιμονή του, ως Προέδρου της Συνέλευσης για την σύνταξη του Σχεδίου Ευρωπαϊκού Συντάγματος να υπάρξει παράθεμα από Θουκυδίδη /Επιτάφιο του Περικλέους στο Προοίμιο, η φιγούρα του Βαλερύ Ζισκάρ ντ' Εσταίν βρέθηκε στενά συνδεδεμένη με την Ελλάδα και το πολιτικό της σύστημα.
Ανάλογα σημαντική υπήρξε η παρουσία του – συμβολική και ουσιαστική – στην διαδρομή της μεταΓκωλλικής Δεξιάς στην Γαλλία, αλλά και στην προώθηση μιας ορισμένης σύλληψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατέληξε στην Ευρωζώνη.
Καθώς , λοιπόν, για την πορεία του VGE που έφυγε από την ζωή σε ηλικία 94 ετών, έχουν γραφτεί τα περισσότερα στον Ελληνικό Τύπο, ας φέρουμε στην προσοχή του αναγνώστη ορισμένα λιγότερο γνωστά στιγμιότυπα. Τα οποία, ωστόσο, χρωματίζουν επιπρόσθετα την στερεοτυπική εικόνα που έχει διαμορφωθεί γι αυτόν.
Πρώτα, οι ημέρες έλευσης του Καραμανλή και η συνδρομή Ζισκάρ. Όταν, ιδίως μετά το Πολυτεχνείο και την κατάρρευση του «πειράματος Μαρκεζίνη» και την μετάβαση από το καθεστώς Παπαδόπουλου σε εκείνο Ιωαννίδη, φάνηκε ότι η δικτατορία των συνταγματαρχών στην Ελλάδα πορευόταν προς πτώση ή πάντως προς έκλειψη, χώρες όπως η Γαλλία είδαν ότι χρειαζόταν να κάνουν μιαν αναθεώρηση της στάσης τους. Μπορεί το Παρίσι να είχε λειτουργήσει ως «πρωτεύουσα των εξόριστων Ελλήνων», όμως η επίσημη Γαλλία είχε βρεθεί αρκετά κοντά – και από νωρίς – στο στρατιωτικό καθεστώς. Ο Γάλλος υφυπουργός Εξωτερικών Jean de Lipkowski (επί Κυβερνήσεων Couve de Murville, Chaban Delmas και Pierre Messmer) είχε από νωρίς πάρει πρωτοβουλία σύγκλισηw με την Αθήνα, μέχρι και με επίσημη επίσκεψη τον Ιανουάριο του 1972. Έχοντας, λοιπόν, γνωρίσει τον Ζισκάρ στην εξορία του 21 Blvd de Montmorancy, δίπλα στο Bois de Boulogne – μετά από φιγούρες σαν τον Στρατηγό Ντε Γκωλ και τον Μισέλ Ντεμπρέ, ο Καραμανλής είχε αναπτύξει στενή συζήτηση με εκείνον που βρισκόταν στην Γαλλική Προεδρία με την κατάρρευση των συνταγματαρχών. Με την θεαματική του στήριξη στην επάνοδο Καραμανλή, ο Ζισκάρ επεδίωξε να ξαναφέρει την Γαλλία στο κέντρο των Ελληνικών πραγμάτων, όπου εκινείτο δυναμικά η Γερμανία του Χέλμουτ Σμιτ, της Σοσιαλδημοκρατίας και της στήριξης στους αντιστασιακούς Έλληνες διαφορετικής λογικής από τους εξορίστους των Παρισίων.
Όταν, λοιπόν, ο Καραμανλής χρειάστηκε επειγόντως να επανεξοπλίσει την Ελλάδα που οι «εθνικόφρονες» συνταγματάρχες είχαν αφήσει έκθετη απέναντι σε μια επιθετική Τουρκία που είχε δείξει την λογική της με την εισβολή στην Κύπρο (Αττίλα -1 και Αττίλα – 2) , πέτυχε μεν (με μεσολάβηση Μίνω Ζομπανάκη/Γιουτζήν Ρωσσίδη) από τις ΗΠΑ τα Α7 – Corsair II που μπορούσαν να απειλήσουν βάσεις στην τουρκική ενδοχώρα και μπήκε στην λογική που έφερε στην Πολεμική Αεροπορία τα F-4/Phantom για να καταλήξει στην φάση των F-16. όμως λόγω της ιδιαίτερα δυσάρεστης στάσης των Αμερικανών τις τρομερές ημέρες του 1974 ζήτησε (και πέτυχε, από τον Ζισκάρ) άμεση διάθεση γαλλικών Mirage F-1, που εν συνεχεία εγκατέστησε την πολυτυπία αεροσκαφών στην Ελλάδα. Αυτή η λογική, της άμεσης διάθεσης αεροσκαφών με πιο μακροπρόθεσμη συμφωνία προμήθειας/ένταξής τους, «έπαιξε» και τώρα στην περίπτωση των Rafale τέταρτης γενιάς (και παρολίγον με τις φρεγάτες Fremm ή και Beh@rra).
Πάντως, οι μετέπειτα προσπάθειες Αβέρωφ ως ΥΠΕΘΑ να ενταχθεί στα Ελληνικά συστήματα άμυνας ηλεκτρονική – τότε ανερχόμενη – διαχείριση κέντρων ελέγχου/CCIS δεν μπόρεσαν να ευδοκιμήσουν, καθώς οι γαλλικές τεχνολογίες δεν αποδείχθηκαν συμβατές με τα αντανακλαστικά της Ελληνικής αμυντικής μηχανής.
Ένα λιγότερο γνωστό/συζητημένο ζήτημα της ίδιας εποχής, ήταν η συμφωνία Καραμανλή να επιχειρηθεί το στήσιμο-αναβάθμιση της Ελληνικής τηλεόραση στην τεχνολογία SECAM, παράλληλα με την Γερμανική PAL. Ο Ζισκάρ αναφερόταν συχνά στην διάσταση της «πολιτιστικής παρουσίας» της Γαλλίας, υπαρκτής και ανερχόμενης ούτως ή άλλως στην Ελλάδα ως εκ του κύκλου των Ελλήνων του Παρισιού, αλλά συνδέοντάς την και με το τηλεοπτικό σκηνικό. Όπως αργότερα, τέλη δεκαετίας του΄80, εξηγούσε στην (δυσπιστούσα) Μελίνα ο Jack Lang, ως υπουργός Πολιτισμού επί Μιττεράν, στην διάσταση εκείνη την μετα-πολιτιστική η Γαλλία είχε στηρίξει υπαρκτές φιλοδοξίες. Τελικά, όμως, η τηλεοπτική τεχνολογία πήρε άλλον δρόμο...
Μια διαφορετική διάσταση, Ευρωπαϊκή αυτή, που έχει ενδιαφέρον να καταγραφεί ήταν η προσέγγιση Ζισκάρ σ' εκείνο που έμελλε να γίνει γνωστό αργότερα ως «Μέλλον της Ευρώπης». Μη έχοντας τα αρνητικά αντανακλαστικά της εποχής Ντε Γκωλ απέναντι σε μια κατεύθυνση Ευρώπης που θα προσπερνούσε τα εθνικά Κράτη, είχε «δει» την πορεία προς ολοκλήρωση (αν και όχι προς ομοσπονδίωση) μέσα από την μετεξέλιξη προς την Ενιαία Αγορά με νομισματική προοπτική. Κινήσεις όπως την Association pour l' Union Monétaire de l' Europe ή της European Business Roundtable for Industry/ΕRT - με μέλη από την «υψηλή» βιομηχανία και τραπεζική είχαν την παρασκηνιακή αλλά σημαντική στήριξή του. Οσάκις προσερχόταν σε συναντήσεις με αντιστοίχους τού Etienne Davignon (ιμάντας μεταβίβασης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), του Giovanni Agnelli, του Pehr Gyllenhammer του Jean-Paul Agon, Helmut Maucher , Société Genérale, Fiat, Volvo, L' Oréal, Nestlé –, από Ελλάδα Θόδωρος Παπαλεξόπουλος, έβλεπε κανείς να του αναγνωρίζεται κάτι περισσότερο από το κύρος του βετεράνου της πολιτικής.
Και μια διαφορετική κατακλείδα, που δείχνει «κάτι» από τις λειτουργίες του Γαλλικού πολιτικού συστήματος. Προβεβλημένος και ισχυρός υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών το 1962-66 (επί Στρατηγού ντε Γκωλ/Πομπιντού), ο Ζισκάρ γίνεται ύστερα... δήμαρχος στην μικρή πόλη Chamalieres το 1967-74, ενώ έχει πάλι το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών το 1969-74 (δηλαδή παράλληλα με την δημαρχία), αλλά και την προεδρία της Περιφέρειας της Auvergne το 1968-2004. Πότε είναι πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας; το 1974-1981.
Σκεφτείτε το σχήμα «υπό ελληνικές συνθήκες»...
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 6/12/2020.
Ζητούμε ευθύς εξαρχής συγγνώμη από τον αναγνώστη, που για τρίτη κατά σειράν ημέρα ασχολούμαστε με την Μεγάλη Λευκή Ελπίδα του Ταμείου Ανάκαμψης – και «Ανθεκτικότητας» κατά την Βρυξελλιανή διάλεκτο – πρώτα με την Έκθεση Πισσαρίδη, ύστερα με την ανακοίνωση του Εθνικού Σχεδίου/Σκυλακάκη. Όμως, το θέμα υπόσχεται/απειλεί να επανέρχεται επί καιρό και αξίζει, θαρρούμε, να έχει κανείς τις παραμέτρους του κατά νουν. Λοιπόν:
Με συγκρατημένος ύφος, τελικά, έγιναν οι πρώτες ανακοινώσεις για το Ελληνικό Σχέδιο με το οποίο προσέρχεται η χώρα στην προσπάθεια αξιοποίησης των πόρων (και της δυναμικής: μην παραβλέπεται αυτή η διάσταση) του Ταμείου Ανάκαμψης. Συγκρατημένο ύφος σε σύγκριση με την ροπή προς εύκολη αυτεπιβράβευση, η οποία παγίως χαρακτηρίζει το Ελληνικό πολιτικό σύστημα σ' αυτά τα θέματα (οι παλιότεροι θυμούνται την εικόνα Πρωθυπουργών – και υπουργών – που επέστρεφαν από νικηφόρες εκστρατείες, με λάφυρα τα διαδοχικά Κοινοτικά Πακέτα) και που τώρα, στην τραυματική εποχή του κορωνοϊού, διακυβεύουν μιαν ακόμη πιο αυτοϋπονομευτική δυναμική. Η αυτεπιβράβευση ανεβάζει τις προσδοκίες, οι προσδοκίες γίνονται απαιτήσεις – για επαρκείς ΜΕΘ, για «μάζεμα» των κρουσμάτων, για άνοιγμα της αγοράς/για άρση των περιορισμών, για πολύ πιο ενισχυμένα μέτρα στήριξης – και θεμελιώνεται ένας πολιτικός, φαύλος κύκλος.
Πρώτη ενδιαφέρουσα παρατήρηση, λοιπόν, από την παρουσίαση που έκανε ο Θοδωρής Σκυλακάκης – από μέρους της Task Force Σκυλακάκη-Πατέλη-Αργυρού-Σκέρτσου-Σκάλκου, με την προσθήκη Νίκου Μαντζούφα για την φάση υλοποίησης – έλλειψαν οι αναφορές σε μάχη (Πρωθυπουργού) για την εξασφάλιση των 32 δις πόρων για την Ελλάδα. Από κοντά και η αναφορά του στο ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα λειτουργήσει όπως οι μέχρι τώρα διαρθρωτικές χρηματοδοτήσεις ΕΕ. Βέβαια περισσότερο αναφέρθηκε στον βραχύτερο ορίζοντα ολοκλήρωσης όσων έργων και δράσεων θα εγκριθούν (και χρηματοδοτηθούν), τονίζοντας την απόλυτη ανάγκη ταχείας εκτέλεσης – και έτσι, εξηγώντας προς ενδιαφερομένους, υπουργεία, φορείς, επιχειρήσεις γιατί πολλές προτάσεις δεν γίνεται να «χωρέσουν» στο Εθνικό Σχέδιο ως μη επαρκώς ώριμες, με εύκολα/γρήγορα υλοποιήσιμες, μη-ακριβώς ανταποκρινόμενες σε μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες – και λιγότερο στον αυστηρότερο τρόπο λειτουργίας αυτού του Ταμείου. Που, ακόμη υπό διαμόρφωση, «απειλεί» έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο ελέγχου των έργων και δράσεων. Ό,τι σκοντάφτει, μένει να χρηματοδοτείται εκ των υστέρων από εθνικούς πόρους.
Βέβαια, ξεψαχνίζοντας κάπως τις λίστες έργων και δράσεων που βρίσκονται υπό προώθηση, βλέπει κανείς το παραδοσιακό overbooking, δηλαδή την υπέρβαση των διαθέσιμων ποσών-στόχων ανά τομέα/κατεύθυνση χρηματοδότησης. Γίνεται αυτό πρώτον επειδή χρησιμεύει ώστε να μην υπάρχουν υπερβολικά παράπονα για δράσεις που δεν εντάσσονται τώρα, δεύτερον για να αφήνεται περιθώριο και στην συζήτηση με Βρυξέλλες όπου ούτως ή άλλως «κάτι» θα ψαλιδιστεί με το ένα ή το άλλο πρόσχημα (συμβατότητα με προτεραιότητες του RFF, πειστικότητα των στόχων των δράσεων, συμβατότητα με άλλα θέσφατα Βρυξελλών), τρίτον για να γίνει ένα πρόσθετο ξεσκαρτάρισμα στην πορεία προς το οριστικό Σχέδιο που θα εγκριθεί την άνοιξη. Ενδιάμεση παρατήρηση, εδώ, που αφορά την διάσταση μη-χρηματοδότησης π.χ. των έργων ενεργειακής μετάβασης που εμπλέκουν φυσικό αέριο: η Ελλάδα δεν δείχνει να έχει πάρει στα σοβαρά πόσο τρικλοποδιάζει αυτή η διάσταση της «αυστηρής» απανθρακοποίησης.
Πέρα απ' αυτά, επειδή την αίσθηση «να τώρα φτάνουν οι Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις!» που είχε δοθεί τους τελευταίους μήνες, διαδέχθηκε ήδη η δυσθυμία με τις καθυστερήσεις που καταγράφονται στην οριστική έγκριση του θεσμικού πλαισίου – φρενάρισμα από Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβενία αλλά και εσωτερική διαπραγμάτευση με αφορμή την επίκληση υψηλών αρχών όπως των θεμελιωδών δικαιωμάτων – οι ανακοινώσεις Σκυλακάκη φρόντισαν ΚΑΙ να αναφερθούν σε προχρηματοδότηση (από εθνικούς πόρους) δράσεων ήδη από τα τέλη 2020, αλλά ΚΑΙ να ετοιμάσουν έδαφος για καθυστέρηση στην πλήρη ροή εκταμιεύσεων – μετά το α' 6μηνο του 2021.
Μια ακόμη παρατήρηση έχει να κάνει με την άλλη αναφορά, στο πόσο το «πακέτο» των 32 δις θα καταλήξει να μετράει 44-45 δις με την διοχέτευση των περίπου 12,5 δις που θα συγκροτούνται από δανεισμό προς πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα, όμως με την προϋπόθεση να υπάρχουν matching funds/1:1 αντιστοίχιση ίδιων πόρων με τους διαθέσιμους πόρους του Ταμείου. Εδώ, οι ανακοινώσεις Σκυλακάκη περιέπεσαν στην – πολιτικά συγγνωστή ... - παγίδα του να αυγαταίνουν τα νούμερα (θυμηθείτε πώς τα 32 δις «μας» από το Ταμείο Ανάκαμψης είχαν αρχικά προβληθεί ως 72, καθώς γράφτηκαν μαζί οι πάγιοι πόροι από τον Πολυετή 7ετή Προϋπολογισμό της ΕΕ). Πέρα όμως από το ζήτημα του αν οι δανειακοί πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα «σηκώσει» η Ελλάδα και θα επαναεπενδύσει σε δράσεις ιδιωτικού τομέα άμα και ο ίδιος συγχρηματοδοτήσει, εγγράφονται ή όχι στο Ελληνικό δημόσιο χρέος – η Ιταλία, που θα έχει π.χ. σε μεγαλύτερη ένταση το ίδιο πρόβλημα, θεωρεί ότι δεν θα βρει μπροστά της εμπόδιο: όμως αυτή δεν έχει να κάνει με ESM και ενισχυμένη εποπτεία... - προκύπτει κι ένα άλλο ζήτημα. Ποιες ιδιωτικές επενδύσεις, ποιες δηλαδή επιχειρήσεις μπορούν, σε εποχή Covid-19 και μετά-Covid λειτουργίας, να σηκώσουν πόρους για να διαθέτουν matching funds; Όσοι έχουν υψηλούς λόγους ιδίως/ξένα κεφάλαια – δηλαδή πολλοί που βγήκαν από τα Μνημόνια όρθιοι αλλ' υπερδανεισμένοι – θα μείνουν «αναγκαστικά» εκτός; Πάλιν οι τράπεζες θα κρατήσουν το κλειδί; Από την συνολική δημόσια παρουσίαση των προθέσεων και σχεδιασμών, προκύπτει πάντως μια συνολική προσπάθεια απόκρουσης της – τόσο γνώριμης, από την δεκαετία του ΄80 – λογικής του «γιούργια, στον ταβλά με τα κουλούρια!». Καλή τύχη στους αρμοδίους.
Τελευταία παρατήρηση: στο Εθνικό Σχέδιο, τελικώς, «νίκησε» η άποψη που υπέρρεε εξαρχής στην Έκθεση Πισσαρίδη – για μη-συγκεκριμενοποίηση, ενδεικτικά έστω, κλάδων που θα. υπόσχονταν καλύτερες αναπτυξιακές δυνατότητες προς ενίσχυση. Όπως παλιά ακούγαμε φαρμακευτικές, logistics, μεταφορές εφαρμογές πληροφορικής, σύγχρονα αγροδιατροφικά, ιχθυοκαλλιέργειες, αγροτουρισμός σε διασύνδεση με πολιτιστικά. Συνολικά, η λογική έστω ωθήσεων/nudges προς επαναβιομηχάνιση και απεξάρτηση από την κυριαρχία των υπηρεσιών αφήνεται στις επιλογές της κάθε μιας επιχείρησης. Που θα επιβιώσει. Και πάλι, καλή τύχη.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 28/11/2020.
Η ανάγκη για μια αχτίδα αισιοδοξίας μέσα στην επανεμφάνιση/επανεγκατάσταση του κορωνοϊού στην καθημερινότητα, για ανάκτηση δηλαδή της αίσθησης ότι «υπάρχει έξοδος», έστρωσε το καλύτερο έδαφος για την υποδοχή των θετικών ειδήσεων από το εμβόλιο της Pfizer (μαζί με την Γερμανική BioNTech) με γνήσια απογείωση ενθουσιασμού. Όσοι παρακολουθούσαν στις οθόνες των Χρηματιστηρίων, είδαν χθες το ανοδικό κύμα να εμφανίζεται μερικά λεπτά πριν βγει η επίσημη ανακοίνωση από την Pfizer. ύστερα εκτοξεύθηκε ακόμη περισσότερο η μετοχή της ίδιας της Pfizer, στο +10% σε λίγα δευτερόλεπτα, ακόμη πριν βγει η ανακοίνωση. Και ακολούθησε γενικό πάρτυ, έτσι που είχε ετοιμαστεί άλλωστε το έδαφος με την αρχή ομαλοποίησης στις ΗΠΑ με την επικράτηση Μπάϊντεν/απόσυρση Τραμπ. [Σ' εμάς, πρόσθετη η διάσταση του ότι CEO της Pfizer είναι Έλληνας – για την ακρίβεια Θεσσαλονικιός, από την επιβιώσασα Εβραϊκή κοινότητα της πόλης -, ο Αβέρτος Μπουρλά, ο οποίος μάλιστα είχε επαφές εδώ και καιρό με Κυριάκο Μητσοτάκη, και συνέβαλε να εγκατασταθεί μονάδα της Pfizer στην Θεσσαλονίκη].
Η μετακίνηση σε κλίμα ενθουσιασμού με το εμβόλιο της Pfizer – με την ανακοίνωση για «90% αποτελεσματικότητα» - ήταν και μια αντίδραση στην απογοήτευση που είχε πέσει μετά τα προβλήματα που, προ μηνός, ανέκοψαν την πορεία του εμβολίου της Astra Zeneca/Οξφόρδης, με εμφανισθείσα σημαντική παρενέργεια. Η οποία βέβαια ξεπεράστηκε, αφού οι δοκιμές φάσης 3 συνεχίστηκαν, αλλά μια σκιά έμεινε πίσω. Επίσης, όσο κι αν αυτά παρακολουθούνται λιγότερο, και εμβόλιο Κινεζικής εταιρείας φαίνεται ότι ανέκοψε την πορεία του.
Εδώ, όμως, όταν θα έχει απορροφηθεί ο ενθουσιασμός – και εφόσον δεν προκύψει ζήτημα στα τελευταία βήματα, δηλαδή τον έλεγχο των παρενεργειών – θα αρχίσει η ουσία. Και είναι η ουσία ότι θα πρέπει, πρώτα ο FDA (στις ΗΠΑ) και ύστερα οι αντίστοιχοι Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί (με συντονισμό από ECDC) να δώσουν την έγκριση κυκλοφορίας του εμβολίου. Ακόμη περισσότερο: όταν θα έχει φθάσει εκείνη η ώρα – τέλος του 2020; αρχές του 2021; – θα συνειδητοποιηθεί κάτι δυσάρεστα απλό: ζωές δεν σώζει το εμβόλιο, τις σώζει ο εμβολιασμός.
Δηλαδή; Δηλαδή δεν αρκεί το εμβόλιο – της Pfizer, της Astra Zeneca, της Moderna (ήταν εκείνο που είχε ενθουσιάσει τον Πρόεδρο Τραμπ, αλλά έμεινε πίσω) – να προχωρήσει και να εγκριθεί. Δεν αρκεί καν να παραχθεί στις δόσεις δισεκατομμυρίων – γιατί τόσοι βρισκόμαστε στον πλανήτη, ασχέτως αν στην Ευρώπη των 500+ εκατομμυρίων, άντε και στις ΗΠΑ των 300+ θεωρούμε ότι προηγούμαστε αυτομάτως.
Χρειάζεται να στηθεί πειστικός μηχανισμός διανομής και σειράς εμβολιασμού. Και ναι μεν κατανοήσαμε ότι πρώτα θα εμβολιασθούν οι υγειονομικοί/όσοι είναι σε άμεση επαφή με κρούσματα Covid-19, ύστερα οι πλέον εκτεθειμένοι από τις ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. ανοσοκατεσταλμένοι), ύστερα οι άλλοι υψηλού κινδύνου (μεγάλες ηλικίες), τέλος ο γενικός πληθυσμός. Επίσης ότι θα χρειαστεί – με πειθώ – να προσέλθουν στον εμβολιασμό και οι διόλου ασήμαντοι διστακτικοί προς τον εμβολιασμό, καθώς άμα δεν εμβολιασθεί ένα 60% του συνολικού πληθυσμού, η πανδημία θα συνεχίσει να είναι εδώ (η ανοσία αγέλης, που λέγαμε).
Πλην όμως ΑΥΤΑ τα εμβόλια δεν θα γίνονται στο φαρμακείο της γειτονιάς. Ήδη, της Pfizer (που θέλει δυο δόσεις, σημειωτέον) συντηρούνται σε βαθιά κατάψυξη, άρα ούτως ή άλλως μετάβαση σε πολύ συγκεκριμένες νοσοκομειακές μονάδες (ή: νοσοκομειακά εγγυημένες), συν πολύ συγκεκριμένη διαδικασία εμβολιασμού. Χρειάζεται λοιπόν, τώρα/άμεσα, να στηθούν οι διαδικασίες και οι γραμμές εμβολιασμού, να. υπάρξει και σοβαρή εγγύηση ότι στην (με ηλεκτρονική συνταγογράφηση, φυσικά) τήρηση της σειράς προτεραιότητας θα υπάρξει σοβαρότητα. Να αποθαρρυνθούν άγαρμπες διεκδικήσεις «οι δικοί μου θα περάσουν πρώτοι!» παράδειγμα ήδη οι συνδικαλιστές της Αστυνομίας, αυριανό οι ξενοδόχοι αν φθάσουμε στο καλοκαίρι, παγίως οι εκπαιδευτικοί. Και, βέβαια, λιγότερη επικοινωνία όταν έρθει η ώρα των πρώτων εμβολιασμών (φωτογράφηση οικογενειών Μητσοτάκη και Τσιόδρα) περισσότερη πειστική σοβαρότητα.
*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 15/11/2020.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο. Όμως, έτσι, όπως επενδύθηκαν - με πολύ σώου, με πληθωρικές δηλώσεις, με πενιχρό πολιτικό περιεχόμενο πλην της διάθεσης κόντρας και τα κάποια στοιχεία αναδίπλωσης - οι ημέρες μετά το ξεκίνημα των Ευρωπαϊκών περιπλανήσεων Τσίπρα και (κυρίως!) Βαρουφάκη, αληθινά θυμίζουν το Se hace camino al andar/ Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας.
Έτσι, με αναζήτηση ενός κάποιου περιεχομένου για την πληθωρική φόρμα, φθάσαμε στις Προγραμματικές Δηλώσεις, που κινδυνεύουν να είναι το πιο αστραπιαία μεταφραζόμενο κείμενο στην διεθνή σκηνή! Με το καημένο το "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" να επιχειρείται να αποκτήσει αποτύπωση που και τους "έξω" να μην συνταράξει περισσότερο, κι εμάς τους "μέσα" να κρατήσει σε ενθουσιασμό.
Ενώ όμως φαίνεται ότι τελικά θα καταλήξουμε και με Φόρο Επιδεικτικής Κατανάλωσης (αντί του πεζού Φόρου Πολυτελείας: ο Ανδρέας Παπανδρέου θα δάκρυζε, βλέποντας υλοποίηση Thorstein Verblen) και με Ταμείο Εθνικού Πλούτου (αντί για ΤΑΙΠΕΔ: σοφή η ιδέα να συνδυαστεί η εκποίηση/αξιοποίηση με την υπόσχεση για διάσωση του Ασφαλιστικού), συν μια καμπάνια κατά των ολιγαρχών και της ("μεγάλης") φοροδιαφυγής, τα διαβολεμένα τα νούμερα δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο. Στο EuroWorkingGroup η εξήγηση ήταν... οι Προγραμματικές που δεν είχαν αναγνωσθεί! Στο δίδυμο Eurogroup της 11ης/16ης Φεβρουαρίου, το ζήτημα κινδυνεύει να είναι σαφώς πιο δυσάρεστο (η Κορυφή της 12ης είναι ούτως ή άλλως "πολιτική"). Στην σταθερή πίεση των "εταίρων" για νούμερα, για ποσοτικοποίηση των πολιτικών όχι απλώς συγκεκριμένη αλλά και πειστική, η Ελληνική στάση είναι Βαρουφακική: "Give us time and give us space". Που στην πραγματικότητα έχει την ακόλουθη απόδοση: "Δώστε μας χρόνο να σκεφθούμε τι θέλουμε/Δώστε μας περιθώρια μέχρις ότου εσείς (οι "εταίροι") σκεφθείτε τι θα μπορούσατε να δώσετε/πού και πώς θα μπορούσατε να χαλαρώσετε ένα κακοσχεδιασμένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο Πρόγραμμα, στο οποίο εμείς ζούμε και πνιγόμαστε (και το βλέπετε) εδώ και 5 χρόνια".
Στην πιεστική απαίτηση των "εταίρων" για νούμερα, για στοιχεία , η Ελληνική πλευρά αντιπαρατάσσει ενδιαφέρουσες διαβεβαιώσεις, όπως για δημοσιονομική ισορροπία, ή πάλι για (ήπιο) πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρόβλημα πού είναι; Έρχεται η δική μας διαβεβαίωση, π.χ. του τύπου: "Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα διαρρυθμιστεί χρονικά, αλλά δεν έχει και δημοσιονομική επίπτωση, άσε που θα σημάνει πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, άρα... μείωση των απαιτήσεων του Ασφαλιστικού από τον Προϋπολογισμό". Η άλλη πλευρά σπεύδει να παρατηρήσει: "Ωραία, όμως έχετε υπολογίσει πόσο η αύξηση κατωτάτων θα σημάνει σε αύξηση π.χ. του επιδόματος ανεργίας; Και πόσο στα επιδόματα μητρότητας; Πόσο και πώς θα "περάσει" στον υπολογισμό των συντάξεων; Α, ναι, και με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, πώς την βλέπετε την εισπραξιμότητα;"
Αυτού του είδους την προσέγγιση, πάτε την τώρα και απλώστε την σ' όλο το φάσμα των Προγραμματικών όπως θα μεταφράζονται σε Πρόγραμμα - όχι πλέον "Θεσσαλονίκης", αλλά "ηπίως ψαλιδισμένο" ώστε να φαντάζει συμβατό με μια συζήτηση Eurogroup...
Ή δείτε πάλι, την προσέγγιση να ζητηθεί η συμβολική αντικατάσταση της Τρόικας - η οποία και μισήθηκε, αλλά και απέτυχε ως "ελεγκτής" - με κάτι "άλλο". Σαν στοιχείο αυτού του "άλλου" κάποια στιγμή συζητήθηκε (όχι δε μόνον στην Αθήνα) και ο ΟΟΣΑ. Τον οποίο, βέβαια, γνώρισε πρόσφατα η ελληνική κοινή γνώμη ως εμπνευστή του διαβόητου toolkit/της εργαλειοθήκης: έκανε περισσότερο κακό η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό, έτσι όπως έγινε, παρά ο,τιδήποτε άλλο στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων.
Ο ΟΟΣΑ, οργανισμός με εγγενώς διακρατική υφή, ενώ έχει και γνώση και λόγο - και δεν διστάζει να εκφραστεί με σαφήνεια και ένταση - δεν έχει συσχετισθεί με την γεύση επιβολής του ΔΝΤ και των Βρυξελλών. Εχει δε πρόσφατα "γνωρίσει" (με αφορμή το toolkit) την Ελληνική πραγματικότητα απο κοντά, έχει παίξει ρόλο υποβοήθησης των συνεννοήσεων ο Γενικός Διευθυντής του Ανχελ Γκουρία, που θάναι (στις 11 Φεβρουαρίου, κι αυτός!) στην Αθήνα.
Όμως , με εμάς να αναζητούμε τον όποιο δρόμο περπατώντας, χρειάζεται παρόμοιες τομές να τις προωθήσει η "άλλη πλευρά". Καθώς και να παρατείνει (με δική της πρωτοβουλία;) τον χρόνο που τελειώνει.
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Το κείμενο του Α.Δ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ δημοσιεύτηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 9.2.2015
