Friday, 29 March 2024

Ο δομημένος αντίλογος για τις ΜΚΟ

Άργησε λιγάκι - ακριβέστερα: άργησε πολύ έως αρκετά - αλλά ο δομημένος αντίλογος σχετικά με τις ΜΚΟ, που με μπρίο κατασυκοφαντούνται στα Μέσα Ενημέρωσης με αφορμή την υπόθεση του "Διεθνούς Κέντρου Αποναρκοθέτησης" επί ΓΑΠ/Ρόντου, της "Εργον Πολιτών" επι Ν.Δ., της "λίστας Κουτρουμάνη" κοκ., ήρθε στο προσκήνιο. Πάλι να διορθώσουμε: ήδη από την αρχή, είδαμε την Greenpeace ή την Action Aid να σηκώνουν το γάντι και να εξηγούν το αυτονόητο: "δεν είναι όλοι το ίδιο!". Όμως, με την ανακοίνωση της Κίνησης Πολιτών για μια Ανοιχτή Κοινωνία, προς την οποία συμπαρατάχθηκε η Διεθνής Διαφάνεια - Ελλάς και άλλες οργανώσεις, έγινε μια πολύ πιο "κεντρική" παρέμβαση στο θέμα.
Ναι μεν καταγράφηκε η "αδικία για τον ρόλο και το έργο που επιτελούν οι ΜΚΟ" στο μέτρο που (α) υπάρχει 5ψήφιος αριθμός ΜΚΟ στην Ελλάδα που είναι αδιανόητο να δυσφημίζονται συλλήβδην, (β) πολλές απ' αυτές - και μικρές και μεγάλες - έχουν να δείξουν έργο, που μάλιστα έχει αναγνωρισθεί πολλαπλά, κυρίως όμως (γ) οι καταγγελίες του τελευταίου καιρού "αφορούν αποκλειστικά ΜΚΟ που έχουν λάβει ανεξέλεγκτη οικονομική ενίσχυση από το Κράτος".
Τι θα πει αυτό; Απλό: οι δημόσιες αρχές, προτού εκταμιεύουν κονδύλια απο την τσέπη των Ελλήνων φορολογούμενων ή πάλι από κοινοτικούς πόρους, θάπρεπε να βλέπουν αν οι ΜΚΟ τις οποίες χρηματοδοτούν τηρούν τις προδιαγραφές διαφάνειας και ελέγχου της "Διεθνούς Χάρτας Λογοδοσίας των ΜΚΟ" (ή, επειδή η εν λόγω Χάρτα συνεπάγεται βαρύ κόστος, άλλων παρεμφερών) Ήδη, πολλές ΜΚΟ εφαρμόζουν απο μόνες τους αυτού του είδους αυτοδέσμευση. Αμα λοιπόν το Κράτος θέλει να βάλει τάξη, ,έχει έτοιμο τον τρόπο! Αμα δεν βάλει ταξη, θα πει ότι δεν το θέλει, αυτό. Και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του ως προς το "γιατί"...
¨Όμως, πέρα απ' αυτήν την ξεκάθαρη τοποθέτηση - απο μια πλευρά που, σημειωτέον, ακολουθεί την προσπάθεια οικοδόμησης μιας Κοινωνίας Πολιτών αντάξιας του όρου εδώ και πάνω απο 2 δεκαετίες... - είχαμε τον τελευταίο καιρό και μια ιδιαίτερα πυκνή δημόσια συζήτηση σχετικά με την όλη υπόθεση της κοινωνίας πολιτών. Υπερασπιστής της έννοιας και των λειτουργιών της προσήλθε - ιδίως απο στηλών του "ΒΗΜΑΤΟΣ" - ο Νίκος Μουζέλης, ο οποίος αναζητά στην έννοια αυτή τρόπους "εμπέδωσης της αυτονομίας του πολίτη σε μια σύγχρονη διαφοροποιημένη κοινωνία" βρίσκοντας εκεί προστασία "όχι μόνον από τον κρατικό, αλλά και από τον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αυταρχισμό". Λειτουργώντας η κοινωνία των πολιτών ως χώρος μεταξύ Κράτους και πολιτών, μεταξύ κυβερνώντων - και κυβερνωμένων, έρχεται να ενισχύσει την ποιότητα της δημοκρατίας, να βοηθήσει στην διάχυση πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων.
Αυτόν τον ρόλο, ρόλο συμπληρωματικό της δημόσιας δράσης αλλά και ελευθερωτικό της πρωτοβουλίας των πολιτών έρχονται να "σηκώσουν" οι ΜΚΟ στην πράξη. Το πρόβλημα - στο οποίο ο Νίκος Μουζέλης φιλικά συνηθίζει να απαντά ότι δεν πρέπει να μας κρύβει την βαθύτερη λειτουργία του φαινομένου - είναι ότι όταν βασική πηγή χρηματοδότησης των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών είναι το δημόσιο ταμείο, τότε όλες αυτές οι αναλύσεις οπισθοχωρούν. Μέχρι και χάνονται , σβήνουν. στην πρακτική της κομματικής, αν μη παρεοκρατικής επιβολής ή/και του αντίστοιχου βολέματος.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά - αυτός, στην "Εφημερίδα των Συντακτών" - να θεωρεί ότι "στις εμπορευματικές κοινωνίες, όπου όλα αγοράζονται και όλα πωλούνται, όπου υπάρχει "ζήτηση" θα εμφανισθεί και κάποια "προσφορά". Αυτό, κατά την αντίληψή του, εξηγεί την εμφάνιση παράδοξων, προσχηματικών (ή και ακόμη χειρότερων) υπηρεσιών απο πλευράς ΜΚΟ. Για τον Τσουκαλά, "αν κάποιες ανάγκες ήταν απαραίτητες, θα μπορούσαν να υπηρετούνται ευθέως απο δημόσιους μηχανισμούς [ενώ] ανατίθεται σε αυτόκλητους "ειδικούς" ιδιώτες. Έτσι, μετατοπίζεται καίρια η εσωτερικευμένη ιδεολογική διάκριση ανάμεσα σε δημόσια και ιδιωτική σφαίρα". Γι αυτόν, δηλαδή, μέσα από την άνθηση της κοινωνίας πολιτών "αίρεται το μονοπώλιο της κρατικής εξουσίας να κρίνει αυτόνομα και υπεύθυνα παρά του δέοντος γενέσθαι και να παρεμβαίνει ενεργά όπου χρειάζεται".
Έτσι, η συνεχής διεύρυνση των ορίων λειτουργίας των ΜΚΟ προκύπτει "το αναγκαίο στοιχείο της πολιτικοϊδεολογικής συγκυρίας της εποχής μας".
Και οι παρεκτροπές - όπως του τελευταίου καιρού - παύουν να είναι παρεκτροπές: είναι νομοτελειακή απόληξη.
Ετσι, παρουσιάζεται ο δομημένος αντίλογος για τις ΜΚΟ. Διαλέξτε!

Δημοσιεύτηκε στο Protagon.gr στις 11-3-2014

Πολεμώντας τον προηγούμενο πόλεμο

Δύο μέτωπα συγκέντρωναν όλες αυτές τις μέρες την προσοχή - και θα συνεχίσουν να την συγκεντρώνουν: οι κραδασμοί στο τραπεζικό σύστημα (με προκάλυμμα τα ανακοινωμένα αποτελέσματα των stress tests Προβόπουλου , τις κινήσεις των ίδιων των τραπεζών και την διαφωνία της Τρόικας/του ΔΝΤ) και η επιταχυνόμενη ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού (με την εσωτερική κατάρρευση/implosion ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, την προσπάθεια να σταθεί στα πόδια του το μόρφωμα της "Ελιάς" μετά την προσάραξη των "58" και με τα πρώτα βήματα του "Ποταμιού"). Σαν φόντο και των δυο λειτουργεί, βέβαια, η συνεχιζόμενη/καλλιεργούμενη αβεβαιότητα σχετικά με τις κινήσεις της Τρόικας και τις εφεξής προθέσεις των "εταίρων" μας (=της Γερμανίας) έναντι όσων έχουν απομείνει στον δοκιμαστικό σωλήνα απο το πειραματόζωο "Ελλάδα".
Όμως θα μας επιτρέψει ο αναγνώστης να ξεκινήσουμε απο κάπου αλλού. Από την διαπίστωση ότι - γενικότερα - εμπεδώνεται η αίσθηση πως εκείνο που συμβαίνει είναι ότι πολεμούμε, ότι πολεμούν όλοι στην συγκυρία που διαμορφώνεται σήμερα τον ... προηγούμενο πόλεμο. Πολεμούν με αναλύσεις του προηγούμενου πολέμου, με όπλα του περασμένου πολέμου, με στόχους του προηγούμενου πολέμου. Σε επίρρωση αυτού του ισχυρισμού, αξίζει να δει κανείς ένα ιδιότυπο βιβλίο-σύνθεση της δημοσιογράφου Μαριάννας Τόλια: "Το ευρώ, ο Νότος και η Ελλάδα" .
Στο βιβλίο αυτό, τι έχει επιχειρηθεί; Μεταφέρονται - με εκλαϊκευτικό τρόπο - τα επιχειρήματα αναλυτών από απολύτως "ορθόδοξες" κατευθύνσεις, από την Banque de France, από την Asian Development Bank, από την Nordea Bank, από το ίδιο το Τμήμα Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΙMF: ό,τι το πιο κατεστημένο! Kαι δείχνεται πώς αμφισβητείται, εκ των έσω, το θεμελιώδες εκείνο στοιχείο στο οποίο στηρίχθηκε το Πρόγραμμα Προσαρμογής για την Ελλάδα, η άποψη δηλαδή ότι το κόστος παραγωγής/η χαμένη ανταγωνιστικότητα λόγω του μοναδιαίου κόστους εργασίας, ήταν και παραμένει - απλώς - λάθος. Μπορεί ο αναγνώστης να δει, βήμα-βήμα, πώς η ίδια η αρχιτεκτονική του ευρώ, της Ευρωζώνης οδηγούσε τις χώρες με παραγωγή που βρίσκεται σε χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο (Ελλάδα και Πορτογαλία δεν είναι παράλληλες με Ιταλία ή Ισπανία) σε νομοτελειακή προσάραξη, μπροστά π.χ. στις κινεζικές εξαγωγές, καθώς είχαν μπει στο ευρώ με υπερτιμημένη ισοτιμία που βαθμιαία "ξήλωσε" το δικό τους παραγωγικό μοντέλο. Και έχοντας ζήσει μιαν νομισματική πολιτική πεισματικά υπερτιμημένου νομίσματος στα χέρια της "γερμανικής" ΕΚΤ.
Η ιδεολογική μα και πρακτική mantra της εσωτερικής υποτίμησης που εκφωνείται από την Τρόικα αλλά και (πιο αιχμηρά/πολιτικά) από την 'Ανγεκλα Μέρκελ και τα διαγράμματά της, αλλά και η τρομακτική εμπειρία που έζησε η Κύπρος στα χέρια των "εταίρων" ως δοκιμαστικό του bail-in, έρχονται να αποκτήσουν την σωστή τους διάσταση.
Πρόσθετη ιδιορρυθμία, όμως, αυτού του βιβλίου είναι ό τι η συγγραφέας επιστράτευσε διαφοροποιημένες προσωπικότητες της δημόσιας σκηνής - από τον Στέφανο Μάνο μέχρι τον Γιάννη Τόλιο, απο τον Αλέκο Παπαδόπουλο μέχρι τον Πέτρο Λινάρδο-Ρυλμόν και τον Γιώργο Παπανικολάου - που ακριβώς φέρνουν τις διαφορετικές (έως και αντιδιαμετρικές) αναγνώσεις ους στο τι συμβαίνει και τι αυτό σημαίνει...

Προσχηματικότητες και δημιουργία
ναρκοπέδιου με τις τράπεζες
Τι εννοούμε; Ότι η εμμονή της "αγωγής" που προτείνει/επιβάλει το Πρόγραμμα Προσαρμογής, στο δίπολο της εσωτερικής υποτίμησης και της δημοσιονομικής διόρθωσης μέχρι τα όρια της αντοχής του συμπαθούς πειραματόζωου και λίγο παραπέρα, με την Κυπριακή προοπτική να βρίσκεται μάλιστα σε ορατό ορίζοντα (ή, πάντως, να μην αποκλείεται συνειδητά...), σημαίνει αγκύρωση στο χθες. Σε χθεσινές αναλύσεις και χθεσινές συνταγές. Και τούτο όταν το σήμερα είναι όλο και σαφέστερα "αλλού".
Πάμε όμως στις τράπεζες, και μάλιστα σε κάτι που θα φανεί εκ πρώτης όψεως επιδερμικό: τις συνθήκες λίγο - πολύ τεχνητής έντασης μέσα από τους χειρισμούς δημοσιότητας (και των δυο πλευρών: και Προβόπουλου/Στουρνάρα-Κυβέρνησης, αλλά και Τρόικας/ΔΝΤ, με όπλο τις διαρροές και τα μουρμουρητά...) υπό τις οποίες δόθηκαν στην δημοσιότητα τα αποτελέσματα των "τεστ αντοχής" δεύτερης εποχής για τις Ελληνικές τράπεζες.
Μια στιγμή, να ξαναδούμε πώς εμφανίστηκαν τα πράγματα επισήμως/κατά BlackRock Προβόπουλο. Σχεδόν στα 3 δις προέκυψαν οι ανάγκες για την Eurobank: εκείόμως η ουσία είναι η αμηχανία της συζήτησης για την πρόσθετη ανακεφαλαιοποίηση με αύξηση κεφαλαίου και ταυτόχρονη παραχώρηση του ελέγχου από το ΤΧΣ σε ιδιώτες, καθώς όλοι διστάζουν να δώσουν την νομοθετική κάλυψη για πώληση που θα αφήσει λογιστική ζημία στο ΤΧΣ. Στην Εθνική τελικά οι ανάγκες λίγο πάνω από τα 2 δις - με το πρόβλημα να προέρχεται κατά κύριο λόγο απο την Finans: εδώ νέα αντιστροφή! Δίνονται διαβεβαιώσεις ότι οι ανάγκες μπορούν να καλυφθούν, όμως το ζήτημα είναι πως θα υλοποιηθούν οι ενέργειες που να ρυθμίσουν εσωτερικά τις κεφαλαιακές αυτές ανάγκες, ιδίως μετά το "γλίστρημα" ακριβώς της Finans.
Στην με πολύ μικρότερες ανάγκες - στα 420 εκατομμύρια - Πειραιώς, ήδη το πράγμα δείχνει να αντιμετωπίζεται με την παραδοσιακή ορμητικότητα Σάλλα: προωθείται γενικότερη ρύθμιση της κεφαλαιακής της δομής, με ΑΜΚ έως 1,75 δις (με μερική παραίτηση των παλαιών μετόχων) και με έκδοση ομολογιακού 500 εκατ. που μάλιστα ανακοινώθηκε την ίδια στιγμή που "έκλεισε" η δημοσιοποόιηση των ευρημάτων Προβόπουλου/BlackRock. Για την Alpha, τα μεγέθη όχι σημαντικά - λίγο πάνω από τα 250 εκατομμύρια - αλλά και ταυτόχρονα ανακοίνωση σημαντικήw ΑΜΚ, στο 1,2 δις ευρώ. (Το προϊόν της ΑΜΚ εν πολλοίς θα πάει για εξαγορά των - ακριβών - προνομιούχων μετοχών της εποχής Αλογοσκούφη: 920 εκατ. για Alpha, 750 για Πειραιώς).
Πέρα, δε, απο τις συστημικές τράπεζες, "έπεσε το ταβάνι" κατά 400 εκατομμύρια και στην Τράπεζα Αττικής, των μηχανικών.
Το κλίμα έντασης που δημιουργήθηκε γύρω από τα stress tests (δηλαδή: γύρω από τις κεφαλαιακές ανάγκες. δηλαδή: γύρω από εχέγγυα σταθερότητας και εμπιστοσύνης του τραπεζικού συστήματος), με την Τρόικα/το ΔΝΤ να "ήρξατο χειρών αδίκων" δια των διαρροών για αμφισβήτηση της μεθοδολογίας Προβόπουλου, αλλά και με τους δικούς μας να σηκώνουν πρόθυμα το κλίμα αντιπαράθεσης με όμορφες διαρροές προσχηματικής "αντίστασης κατά της Τρόικας", βρήκε κάποια εκτόνωση. Πώς; Περισσότερο επειδή οι ίδιοι οι τραπεζίτες ξεκίνησαν τις δικές τους κινήσεις προς την αγορά - πηγαίνοντας έτσι να παρακάμψουν την στήριξη ΤΧΣ. Αλλά και οι Τροϊκανοί δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι το να στηθεί στην Ελλάδα/πειραματόζωο της δημοσιονομικής διόρθωσης και της εσωτερικής υποτίμησης ένα πρόσθετο σκηνικό που να θυμίζει Κύπρο, θα λειτουργούσε ως αυτοναρκοθέτηση της πορείας.
Όμως... τι μένει; Μένει εκείνη η υπόμνηση ότι "εντάξει αυτά τα stress tests Προβόπουλου/BlackRock , όμως η τελική εικόνα θα δοθεί προς τα τέλη του έτους, με την μεγάλη δοκιμασία που θα τρέξει διΕυρωπαϊκά η ΕΚΤ". Και, εδώ, οι Ελληνικές τράπεζες να πορεύονται με τα επισήμως μη-εξυπηρετούμενα δάνεια στο 31,5% (9μηνο του 2013), να κοιτάζουν όμως προς ένα αριθμό που γράφει "4" μπροστά. Ζαλιστικά πράγματα. Και ξέρετε το πιο σοβαρό; Ότι με τα διαδοχικά γυμνάσια των τεστ αντοχής, της "αποκάλυψης" της ποιότητας του χαρτοφυλακίου, της διαρκούς συζήτησης με τους ουλαμούς ελεγκτών Βρυξελλών, οι Ελληνικές τράπεζες.... κοντεύουν να ξεχάσουν πια την δουλειά τους. Που είναι να εκτιμούν πιστωτικούς κινδύνους, να δίνουν δάνεια, θυμάστε; Αυτό λειτουργεί ως το αληθινό ναρκοπέδιο.

Τι βρίσκεται (όχι "κρύβεται")
πίσω απο τις Γερμανικές κινήσεις
Μια επιτροχάδην ματιά, τώρα, στις Γερμανικές κινήσεις που συσσωρεύτηκαν την περασμένη βδομάδα. Ήταν κυρίως η επίσκεψη του Γερμανού Προέδρου Joachim Gauck, με όλες τις συμβολικές κινήσεις αναγνώρισης της Γερμανικής ενοχής (από το Μουσείο της Ακρόπολης μέχρι τους Λυγκιάδες της Ηπείρου ή την Συναγωγή των Ιωαννίνων). Ήταν όμως, ακόμη περισσότερο, η αίσθηση ότι κάτω και πίσω απο την επίσημη/νομική άρνηση όποιας συζήτησης για το τρίπτυχο: Γερμανικές πολεμικές επανορθώσεις - αποζημιώσεις έναντι ιδιωτών - Κατοχικό αναγκαστικό δάνειο, έχει τεθεί σε λειτουργία μια βαθμιαία επανατοποθέτηση.
Δεν ξέρουμε πότε και πώς, με ποια συγκυρία και με ποιες εξισορροπήσεις (ηθικό στοιχείο αναγνώρισης της Γερμανικής ενοχής απέναντι το υλικό της απαίτησης επανόρθωσης αφενός. "άνοιγμα" της Γερμανίας απο το παρελθόν απέναντι στην ανάγκη στήριξης της Ελλάδας του σήμερα), όμως "κάτι βράζει". Και η πεισματική επαναφορά της συζήτησης απο τον Μανώλη Γλέζο είναι φανερό, έχει αποκτήσει λειτουργικά περιεχόμενο. Κάτι βρίσκεται - όχι "κρύβεται" - πίσω απο τις τελευταίες Γερμανικές κινήσεις. Και, παραλειπόμενο: την ίδια ακριβώς στιγμή που ο πρόεδρος Gauck μιλούσε στο Μουσείο της Ακρόπολης, στο Ινστιτούτο Γκαίτε παρουσιαζόταν μελέτη με στήριξη του Ιδρύματος Rosa Luxemburg (!) σχετικά με τα προβλήματα της μετανάστευσης στην Ελλάδα...

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 11-3-2014

Ξαναδιαβάζοντας Γ. Προβόπουλο

Λοιπόν, είναι παρατηρημένο: όταν κανείς φεύγει/βρίσκεται σε φάση αποχώρησης/αποδρομής, τότε είναι που διατυπώνει με μεγαλύτερη ενάργεια τις ουσιαστικότερες σκέψεις του.
Όχι, δεν είναι η λογική του "δεν έχω πια να χάσω κάτι" που εξηγεί - μόνη αυτή - το φαινόμενο. Ούτε, βέβαια, το σεμνοπρεπές εκείνο περί συσσωρευμένης πείρας... Αλλά, να, η ολοκλήρωση μιας πορείας προφανώς σου φέρνει ένα είδος συναίσθησης ευθύνης "να τα έχεις πει". Που κάνει να παραμερίζονται τα ταμπού και οι αναστολές που - παραδοσιακά - συνοδεύουν όσους κατέχουν σημαντικές θέσεις (ή: παίζουν προβεβλημένους ρόλους) και, συνεπώς, η ολοκλήρωση αυτής της πορείας τους απομακρύνει από την καταξιωμένη πρακτική της συγκάλυψης, των γενικοτήτων, της πολιτικής ορθότητας....
Ο λόγος για τις παρατηρήσεις που συνόδευσαν την παρουσίαση της Έκθεσης του Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (μια σύσταση: κρατήστε την ολόκληρη, την Έκθεση για το 2013 - κάτι μας λέει ότι θάναι πολύτιμη σε λίγα χρόνια γιατί κάπου εδώ κοντά βρίσκεται το timeline, η τομή στον χρόνο για την Ελληνική οικονομία!) από τον - κατά την τυπική πορεία των πραγμάτων ευρισκόμενο στο τέλος της θητείας του - Γ. Προβόπουλο. Βέβαια, είναι τόσο έντονο το στοιχείο αβεβαιότητας στην Ελληνική δημόσια σκηνή , ώστε κανείς δεν μπορεί να έχει την βεβαιότητα ότι τον Προβόπουλο δεν θα καταλήξει να διαδεχθεί ο Προβόπουλος. Ο οποίος ούτως ή άλλως ολοκληρώνει την πιο πολυκύμαντη θητεία Διοικητή μετά απ' εκείνες του Ξ. Ζολώτα (όχι δε όσες θυμόμαστε οι τωρινοί, αλλά τις αμέσως μεταπολεμικές, της Συνδιοίκησης με Βαρβαρέσο κοκ).
Πάντως και πιο προβλεπτής πλεύσεως θητείες έχουν επαληθεύσει την αρχή ότι προς το τέλος λέγονται τα σημαντικά: αν πάει κανείς στην έξοδο Ν. Γκαργκάνα, το 2007-8, αυτό βλέπει. ακόμη περισσότερο, οι δυο τελευταίες Εκθέσεις Λ. Παπαδήμου - με την Ελλάδα πλέον δρομολογημένη στην Ευρωζώνη και προτού ο ίδιος κάνει την αποχώρησή του προς Φρανκφούρτη - είχαν "ανεβάσει" με τραγικά προφητικό τρόπο ζητήματα όπως της απόλυτης ανάγκης εξασφάλισης όρων ανταγωνιστικότητας της οικονομίας (και μάλιστα πηγαίνοντας σε βάθος, όπως π.χ. στην χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, ή ακόμη και της Παιδείας...), ή πάλι της μη-χαλάρωσης στο δημοσιονομικό μέτωπο (με προβλεπτή ήδη την παγίδα του ανέμελου δανεισμού, λόγω προσέγγισης σε "επιτόκια Ευρωζώνης"...).

Όταν τα τραπεζικά προβλήματα
συναντούν την ανεργία...
Πάμε τώρα όμως στην ουσία της παρέμβασης Προβόπουλου - ή, μάλλον, εκεί όπου οδηγεί η κατάθεσή του με βάση την ουσία. Πρώτα, κοντά στην πραγματική αρμοδιότητα/τεχνογνωσία της Κεντρικής Τράπεζας, του κεντρικού τραπεζίτη που μόλις είχε "αρπαχτεί" με την Τρόικα για τα stress tests των συστημικών τραπεζών, για το μέλλον των NPLs και της μετάφρασής τους σε αυριανή ισορροπία, της χρήσης πόρων ΤΧΣ για "συμπλήρωμα ανακεφαλαιοποίησης". Τίποτε το αληθινά άγνωστο στο ότι - με οριστικά στοιχεία 9μήνου της ΤεΕ - τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν φθάσει το 31,2% ( στα καταναλωτικά, 45,8% το αντίστοιχο νούμερο!). Όμως, να, η κωδικοποίηση του ότι μέσα σε μια 5ετία και μόνο (δηλαδή: από την αρχή της κρίσης έως τώρα...) έχουμε 6πλασιασμό των NPLs, με το 5% του τότε να θεωρείται... πρόβλημα στην εποχή του, όσο και νάναι σοκάρει. Αν δεν σοκάρει, θα πει ότι είμαστε εγκατεστημένοι σε μιθριδατισμό.
Όμως το αληθινά ενδιαφέρον με την κατάθεση Προβόπουλου ήταν άλλο: ότι η Τράπεζα της Ελλάδος επισήμως θεωρεί πως στην ρίζα του ραγδαίου "κοκκινίσματος" των δανείων (όχι δε μόνον των επιχειρηματικών) δεν βρίσκεται μόνον η ύφεση (και η ανεργία, και η διάλυση της απασχόλησης, ευρύτερα, σε ότι αφορά τα νοικοκυριά), αλλά και η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης. Επίσης ενδιαφέρον - proactive, εδώ - το ότι η ΤτΕ έσπευσε όπως απεδείχθη να προκαταλάβει... την Τρόικα, πώς; Ζητώντας συστηματικότερη προσπάθεια διευθέτησης και ρύθμισης των δανείων που αγκομαχούν από πλευράς των Τραπεζών.
Σε λιγότερο κλασικό ρόλο, τώρα, ο Διοικητής της ΤτΕ έδωσε έμφαση στην κατάσταση της απασχόλησης/της ανεργίας. Εδώ, το γεγονός ότι από την πλευρά αυτή τονίστηκε με έμφαση ότι μέσα σε μια 4ετία και μόνο οι απώλειες θέσεων εργασίας ξεπέρασαν στην μικρή Ελλάδα τα 900.000 άτομα - αλλά και ότι αντίστοιχα το ποσοστό απασχόλησης του ενεργού εργατικού δυναμικού είχε πέσει στο 53,3% χάνοντας πάνω από 10 μονάδες (με στόχο, υπενθυμίζεται 70%, έναντι δε 75% για την Ευρώπη...) επίσης θάπρεπε να εντυπωσιάζει. Ακόμη πιο επιμελημένα, ο Διοικητής καταπιάστηκε και με την απογείωση των άτυπων μορφών απασχόλησης, δηλαδή την θρυμματοποίηση της αγοράς εργασίας, καθώς π.χ. η μερική απασχόληση από 7,7% πέρασε σε 12,9% , κάτω από την πίεση για αλλαγή μορφών απασχόλησης (αλλά και την "μετανάστευση" εργαζόμενων σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, όπου παρόμοιες μορφές απασχόλησης ανθούν). Μάλιστα, πήρε τον κόπο η ΤτΕ να μας εξηγήσει ότι η άλλη μορφή απασχόλησης - των συμβάσεων ορισμένου χρόνου - δεν προχώρησε, γιατί; Διότι... η νομοθετική προστασία σε επίπεδο αποζημιώσεων την έχει πνίξει.
Και στους δυο αυτούς τομείς - κατάσταση της αγοράς πιστώσεων και κατάσταση της αγοράς εργασίας - η αποτίμηση των προοπτικών μέλλοντος από πλευράς Προβόπουλου ήταν εκείνο που λέμε "εξαιρετικά συγκρατημένη". Οι δυνατότητες πιστωτικής επέκτασης τού φαίνονται για το 2014 εξαιρετικά συγκρατημένες, καθώς οι καταθέσεις συνεχίζουν να φθίνουν, αλλά και οι τσουρουφλισμένες από τα καθυστερούμενα δάνεια τράπεζες παραμένουν διστακτικές (πλην όμως και η ίδια η καθοδήγηση της ΤτΕ είναι να υπάρχει αυστηρή κρίση των τραπεζών σχετικά με την βιωσιμότητα των προς χρηματοδότηση επιχειρήσεων). Και τούτο, πέρα από το ότι η εξάρτηση από την ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας παραμένει άβολα υψηλή. Στο δε μέτωπο της ανεργίας, μόνον "ελαφρά άνοδο" της απασχόλησης - μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων - προσδοκά για το 2014 η ΤτΕ.

... αλλά τα πολιτικά συμπεράσματα
παραμένουν ακριβώς αυτό: πολιτικά
Βέβαια, και με τα δυο αυτά μέτωπα διαπιστώσεων κατατεθειμένα, ο Γ. Προβόπουλος φρόντισε να μην αποστεί από την επίσημη γραμμή περί ανάκαμψης το 2014 ("ισχυροποιούνται οι πιθανότητες το 2013 να είναι ο τελευταίος χρόνος της ύφεσης").
Προδήλως, προσέρχεται η Τράπεζα της Ελλάδος στην νέα ορθοδοξία περί jobless/creditless growth, που αρχίζει να ριζώνει διεθνώς "αδειάζοντας" την ίδια την έννοια ανάπτυξη (προς μια τζούφια μεγέθυνση: άλλη συζήτηση αυτή). Όμως και πάλι - αν και ευρισκόμενος στο τέλος της θητείας κλπ. - μερίμνησε ώστε την πρόγνωση του αυτή να την συνδυάσει με δύο προαπαιτούμενα. Το ένα απόλυτα αναμενόμενο: συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής προκειμένου να αποδειχθεί διατηρήσιμο κλπ. το διαβόητο πρωτογενές πλεόνασμα. Το άλλο πιο "πολιτικό": απαιτείται "αποσόβηση ή ίσως ελαχιστοποίηση των κινδύνων από επιδείνωση του κοινωνικοπολιτικού κλίματος", όπως αυτό βρίσκεται μπροστά μας λόγω της αντιπαραθετικής ατμόσφαιρας και της πόλωσης ενόψει εκλογών.
Με το διπλό αυτό προαπαιτούμενο, ο Διοικητής βγαίνει από την επικίνδυνη αυτοπαγίδευση στην οποία θα μπορούσε να έχει περιπέσει, πώς; Μα, ακριβώς κηρύσσοντας την αισιοδοξία και στο μέτωπο των πιστωτικών εξελίξεων και σε εκείνο της απασχόλησης, την στιγμή που βλέπει (και μας δείχνει...) τον ρυθμό με τον οποίο ογκώνονται τα προβλήματα. Η ΤτΕ, είναι αλήθεια, δεν τα πήγε καλά τα τελευταία χρόνια στο να προβλέψει την απογείωση της ανεργίας - και την καταβαράθρωση της παραγωγής, άλλωστε. Όμως , και απέναντι στο "κοκκίνισμα" των τραπεζικών χαρτοφυλακίων (που αυτή είναι η δουλειά της, διάβολε!) θάταν άγαρμπο να μην έχει "χτίσει" μιαν προκαταβολική εξήγηση άμα μέσα στο 2014 δούμε τα NPLs να τραβούν προς το 40%...
Ασφαλώς και είναι πολιτικές οι τοποθετήσεις κάθε κεντρικού τραπεζίτη. Ιδίως κάθε κεντρικού τραπεζίτη σε οικονομικό χώρο (και χώρα...) που περιήλθε σε ακραία κρίση. Ο Γ. Προβόπουλος ήταν άλλωστε ο πρώτος μετά Ζολώτα/Βαρβαρέσο που έζησε στην Ελλάδα χρεοκοπία, και μάλιστα σ' ένα περιβάλλον όπου και ο υπαινιγμός της λέξης αποτελεί ταμπού.
Άλλωστε, η διαδρομή του - από το Πρόγραμμα της ΝΔ πρώιμα υπό Τίμο Χριστοδούλου και αργότερα υπό Γιώργο Σουφλιά, πέρα δηλαδή από την προεδρία του ΣΟΕ - δεν γίνεται να μην του υπήρξε διδακτική πολιτικά. Οπότε, όταν βρέθηκε με ηλεκτροφόρο καλώδιο στα χέρια του τότε που έβλεπε και ενημέρωνε (όσο και όπως, το 2009) πού πορευόταν το έλλειμμα, ή πάλι όταν χειρίσθηκε τα επεισόδια χάους στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μετά το "κούρεμα" των ομολόγων, έτσι κινήθηκε: πολιτικά. Παρόμοια και τώρα, στην ώρα των απολογισμών και προοπτικών.

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 5/3/2014

Λένιν, Καστοριάδης και κεφαλοκλείδωμα

Θα το χαρακτηρίζαμε το απόλυτο media event, αν δεν ήταν κάτι πολύ σοβαρότερο.
Ο λόγος για τον ιδιότυπο ριζοσπαστισμό της πρωτοβουλίας να οργανωθεί μια συζήτηση, εξαιρετικά τηλεοπτικοποιημένη (8 κάμερες, 3 βαν με links), όπου αντιπαρατέθηκαν -ή αναζήτησαν κοινή βάση- Αλέξης Τσίπρας και Δημήτρης Δασκαλόπουλος. Δύσκολα πράγματα γιατί, προκειμένου ο Τσίπρας να φτάσει στο σλόγκαν «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απειλή, είναι ελπίδα» και ο Δασκαλόπουλος να αποφανθεί ότι «η συζήτηση για ένα αναπτυξιακό -και άρα κοινωνικό- μοντέλο δεν (πρέπει να, δική μας η προσθήκη!) είναι θεολογική», χρειάστηκε να παλέψουν με το κοινό. Αληθινά: γιατί όταν τόλμησε ο Δασκαλόπουλος να αναφερθεί σε Καστοριάδη και Λένιν, ένας μεν γραφικός σηκώθηκε και άρχισε να βρίζει για την ασέβεια, αλλά και αρκετός κόσμος μουρμούριζε αν και οι περισσότεροι μάλλον χειροκρότησαν. Ο δε Τσίπρας χρειάστηκε, χαμογελαστά μεν αλλά και έντονα, να καθησυχάσει ότι «δεν πρόκειται το μεγάλο κεφάλαιο να κάνει κεφαλοκλείδωμα στον ΣΥΡΙΖΑ».
Πάμε όμως από την αρχή. Τέσσερα γράμματα είχε το ΕΚΚΕ, η αριστερίστικη μήτρα από την οποία προήλθε ο Στέλιος Κούλογλου. Τέσσερα γράμματα και το TVXS, το portal, με web tv και τα σχετικά, που διοργάνωσε τη συνάντηση, με αντικείμενο την «παραγωγική ανασυγκρότηση» -την οποία μόλις πρόσφατα ανακάλυψε ως έννοια το portal- με πρωτοβουλία του επίσης εξ ΕΚΚΕ Περικλή Βασιλόπουλου.
Ως σταρ της βραδιάς ο Τσίπρας δεν χρειάστηκε μόνο να αποκρούσει τον εξορκισμό όσων αρνούνταν την αναφορά στα εικονίσματα του σοσιαλισμού από έναν εκπρόσωπο των βιομηχάνων. Βρήκε και την ευκαιρία να αποδιώξει την υπεραπλουστευτική άποψη, ότι με τυχόν επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ «θα μας πάρουν τα σπίτια, θα μας πάρουν τις καταθέσεις». Αλλά και με κάποιον τρόπο εξήγησε την αξία του να «συνομιλήσει» η εκπροσώπηση της αστικής τάξης «με όσους λένε ότι η απορρύθμιση δεν είναι η λύση, αλλά η εξήγηση της ρίζας της κρίσης». Και ήταν και ουσιαστικότερα διαβασμένος ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, αφού προσήλθε με στοιχεία να εξηγήσει ότι -για πρώτη φορά μετά τον Πόλεμο- το απόθεμα παγίου κεφαλαίου στην Ελλάδα μειώθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, επανερχόμενο σε σταθερές τιμές σε επίπεδα 1994...
Βέβαια, προηγουμένως έφερε η συζήτηση μαζί, σ' ένα τραπέζι, ανθρώπους διαφορετικής προσέγγισης όσο ο Γιώργος Σταθάκης και ο Προκόπης Παυλόπουλος, η Άννυ Ποδηματά και ο Θόδωρος Σκυλακάκης. Πώς προέκυψε η κατάρρευση; Μπορούσε κάτι/κάπως/κάποτε να έχει αποφευχθεί; Γίνεται να προχωρήσει η Ελλάδα/η ελληνική οικονομία, ανεξάρτητα από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις; Έχει σπάσει πλέον η ραχοκοκαλιά του ιδιωτικού τομέα; Όσα σήμερα θεωρούνται αυτονόητα, θα μπορούσαν να είχαν επιχειρηθεί νωρίτερα; Έχει υπονομευθεί (και πόσο οριστικά) η έννοια της ιδιοκτησίας μέσα στην κρίση; Τι σήμανε η κατάργηση του κοινωνικού κράτους; Τι το διαφορετικό φέρνει στην Ελλάδα η ακραία αδικία στον επιμερισμό του κόστους της κρίσης; Έχει νόημα για την Ελλάδα μια συζήτηση περί επαναβιομηχανοποίησης;
Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, τώρα, προσερχόμενος στην πρωτοβουλία, μίλησε για παραγωγική ανασυγκρότηση που «απαιτεί πραγματική αναγέννηση». Η αναγέννηση αυτή, έσπευσε να προσθέσει, «δεν μπορεί να προέλθει από κάποιον κεντρικό σχεδιασμό. Μόνη η επιχειρηματική δράση μπορεί να μετατρέψει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα (που διαθέτει η χώρα) σε εργασίες και πλούτο για την κοινωνία». Δεν παρέλειψε βέβαια να σημειώσει -noblesse oblige!- «δεν θεωρώ ότι η επιχειρηματικότητα είναι η πανάκεια για όλα τα προβλήματα». Πλην, έχοντας στρατεύσει και λίγον Λένιν για τον ρόλο που έχει «η ανάγνωση του στρατηγικού πεδίου», δηλαδή των προκλήσεων, των αντικειμενικών συνθηκών και των δυνάμεων της συγκυρίας, ζήτησε «ένα κράτος-πλαίσιο και όχι ένα κράτος-ογκόλιθο (που ξέρει μόνον να απαγορεύει και να υπαγορεύει)».
Ασφαλώς, είχε φροντίσει πρώτα να αποκηρύξει «το μοντέλο της Μεταπολίτευσης που κατέστησε τον πολίτη πελάτη κι έκανε το Κράτος λεία μιας πολιτικο-οικονομικής ολιγαρχίας».
Ε, μπήκαν στην μέση και τα γραφικά επεισόδια και μας προέκυψε το media event....

Μήπως όντως πορευόμασταν για Παγκόσμια Τράπεζα;

Μια χώρα τότε ξεκινά να πορεύεται προς το αληθινό περιθώριο, όταν οι άλλες χώρες - και ιδίως οι ισχυροί του κόσμου τούτου - αρχίζουν να αναφέρονται σ' αυτήν "στο περίπου", αγνοώντας βασικά στοιχεία που την αφορούν, αυτήν και τα προβλήματά της. Αυτό είναι το ασφαλέστερο δείγμα του αν μια χώρα παύει να είναι υποκείμενο των διεθνών σχέσεων και γίνεται αντικείμενο σ' αυτές.
Η πρόσφατη διπλή, ασύγγνωστη γκάφα της Κριστίν Λαγκάντ (γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ, με προηγούμενο πόστο της το υπουργείο Οικονομικών της Γαλλίας - επί εκείνου του χολερικού Νικολά Σαρκοζί - και με υψηλό προφίλ ούτως ή άλλως στην διεθνή σκηνή, έτσι;) γκάφα που αφορούσε το πλεόνασμα που εμφάνισε το καλό πειραματόζωο "Ελλας" μετά από πέντε χρόνια θεραπείας, θάπρεπε να έχει χτυπήσει καμπανάκι. Ή μάλλον μεγάλη και βαριά καμπάνα! Γιατί; Η κυρία Λαγκάρντ θέλησε να πει μια καλή λέξη για την Ελλάδα (μόλις μια βδομάδα αφότου είχε διαβεβαιώσει ότι "δεν δείχνεται καμιά ελαστικότητα προς την Ελλάδα") , οπότε διετύπωσε την ευχαρίστησή της που η χώρα αυτή εμφάνισε - για πρώτη φορά μετά το 1943 - πρωτογενές πλεόνασμα. Το λάθος διπλό: όντως για πρώτη φορά από την δεκαετία του ΄40 εμφανίσθηκε πλεόνασμα - αλλά ήταν πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή στις εξωτερικές σχέσεις της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό το πρωτοφανές φαινόμενο, ενθαρρυντικό και επαινετέο κλπ. απεκλείετο να αφορούσε το 1943: αφορούσε το 1948 (τότε που οι αρχές του Σχεδίου Μάρσαλ ζήτησαν και πέτυχαν να υπάρξει στατιστική παρακολούθηση του καθημαγμένου ισοζυγίου, πράγμα που παρευθύς έπραξε η Τράπεζα της Ελλάδος - τα αφηγείται αυτά λαμπρά ο Μίνως Ζομπανάκης). Το 1943, για όνομα του Θεού, η Ελλάδα κειτόταν σε ερείπια - ήταν λοιπόν αδιανόητο να γίνεται οποιαδήποτε κουβέντα για ισοζύγιο ή για δημοσιονομική διαχείριση , πλην αν... για Γερμανικό αναγκαστικό δάνειο. Ήταν λίγο μετά που στην Γαλλία, για να μην έχουν ανάλογα φαινόμενα ακραίας καταστροφής και εξαθλίωσης του πληθυσμού, ζούσαν στο Παρίσι π.χ. την Rafle du Vel d' Hiv, δηλαδή την μαζική σύλληψη και εκτόπιση των Εβραίων της Γαλλικής πρωτεύουσας προς Αουσβιτς.
Και, καλά, Ιστορία ας μην πολυγνωρίζει μια 58χρονη Γαλλία, διεθνής προσωπικότητα - περίεργο, αλλά προφανώς αυτά τα δικαιώματα δίνει η υψηλή προβολή, το διεθνές κύρος κλπ. Όμως να μπλέκει το πρωτογενές (δημοσιονομικό) πλεόνασμα με το πλεόνασμα στις εξωτερικές συναλλαγές, αυτό σοκάρει - όσο κι αν το ΔΝΤ μας έχει συνηθίσει σε επιδερμικότητες μετά την ιστορία εκείνη του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή - προερχόμενο από μια από τις τρεις κορυφές της Τρόϊκας που συνεχίζει να πειραματίζεται με την Ελλάδα.

Από το δημοσιονομικό πλεόνασμα
σε εκείνο του ισοζυγίου
Πάμε όμως στην ουσία , γιατί... υπάρχει κι αυτή! Όντως για πρώτη φορά αφότου στην Ελλάδα τηρούνταν στοιχεία για τις εξωτερικές συναλλαγές , αποδεικνύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι το 2013 είχαμε πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Και μάλιστα όχι αμελητέο: 1,2 δις ευρώ – έναντι ελλείμματος 4,6 δις του 2012 – όπου ήδη το έλλειμμα είχε συμμαζευτεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Στο βάθος της κατολισθησης (2009) γράφαμε έλλειμμα 10,3% του ΑΕΠ και ... χαλούσαν τα διαγράμματα σύγκρισης των εξωτερικών συναλλαγών των χωρών της ΕΕ!
Η εντυπωσιακή αυτή βελτίωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κατάρρευση των εισαγωγών, που οδήγησε σε μείωση του εμπορικού ελλείμματος στα 2,4 δις: κύριο στοιχείο η μείωση των εισαγωγών καυσίμων. Επίσης ζωηρή άνοδος είχε σημειωθεί σ' εκείνο που καταγράφεται ως «ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων», όπου είχαμε πλεόνασμα 4,5 δις ευρώ – δηλαδή παραπάνω 3 δις από εκείνο του 2012 (αυτά είναι κυρίως κονδύλια ΕΟΚ: είχαν καθυστερήσει τραγικά το 2012, οπότε πήραν μπρος πέρσι). Μια τελευταία διάσταση, που ξέφυγε από τους περισσότερους: η καταβολή τόκων για το Ελληνικό χρέος το 2013 ήταν μια ανάσα πάνω από 6 δις ευρώ, την στιγμή που το 2011 απορρόφησε το κονδύλι αυτό 15 δις ευρώ, το 2009 είχε κινηθεί στα 12,5 δις (ποσό ίσο προς ένα ζαλιστικό 15% των καθαρών φορολογικών εσόδων της αμέριμνης εκείνης εποχής).
Αυτές οι παρατηρήσεις καλό θα ήταν να μην φεύγουν από τα μάτια μας, καθώς η πρώτη λέει κάτι δυσάρεστα απλό: ότι η λαμπρή εικόνα αυτού του πλεονάσματος στο ισοζύγιο ξεκινάει από το «κάθισμα» της ζήτησης, την καταβύθιση της αγοράς πολύ περισσότερο παρά από κάποια σταθερά ανάκτηση ανταγωνιστικότητας (οπότε, μόλις κάποτε έχουμε επανεκκίνηση, τότε η επαναφορά του προβλήματος κινδυνεύει να είναι άμεση...). Επίσης, ένας εξωγενής ετεροχρονισμός πληρωμών μέτρησε άλλο τόσο: το πώς λοιπόν θα "τρέξουμε" εφεξής τις σχέσεις με την ΕΕ, το ΕΣΠΑ που θα ονομάζεται ΣΕΣ, τις αγροτικές επιδοτήσεις κοκ., θα παίξει αντίστοιχα μεγάλο ρόλο.
Αν όμως σταθεί κανείς κριτικά και στο τι σημαίνει η ελάφρυνση κάποιων 9 δις (δηλαδή 5% του ΑΕΠ που μας έχει απομείνει...) λόγω μείωσης των τόκων, θα καταλήξει σε μια διπλή συνειδητοποίηση : πρώτον , ότι η ελάφρυνση του Ελληνικού χρέους από τις διαδοχικές ρυθμίσεις είναι σημαντική, ότι "μετράει" (κι αυτό, προσοχή! , το καταγράφουν σταθερά οι δανειστές/εταίροι μας) και, δεύτερον, ότι καθώς τα περιθώρια να πάμε ακόμη πιο κάτω με μείωση επιτοκίων εξαντλούνται, η βελτίωση του ισοζυγίου απ' αυτήν την πηγή πάει, τέλειωσε (πλην haircut, που και γι αυτόν τον λόγο ξαναμπαίνει υποχρεωτικά στο τραπέζι, αλλά μην την ανοίγουμε περιττά αυτήν την συζήτηση...).
Την κάναμε την μακρά αυτή παρέκβαση με κίνδυνο να κουράσουμε τον αναγνώστη, διότι θεωρούμε αληθινά ότι η στρατηγική του υπερτονισμού του (δημοσιονομικού) πρωτογενούς πλεονάσματος, επειδή μπορεί να οδηγήσει στο εσωτερικό στην παλιοκαιρινή λογική της "διανομής του 70% σ' όσους το έχουν περισσότερο ανάγκη" αλλά και επειδή στο εξωτερικό επιβραβεύεται ρητορικά, κινδυνεύει να απομακρύνει την Κυβέρνηση Σαμαρά/Στουρνάρα απο την έμφαση στην διόρθωση του (εξωτερικού) ισοζυγίου. Η οποία θα αποτελούσε - ΑΝ μπορέσει να ριζώσει, να αποδειχθεί δηλαδή διατηρήσιμη - ακόμη μεγαλύτερη απόδειξη της αποκοπής της Ελλάδας από την εξάρτηση στην οποία έχει εγκατασταθεί.
Αυτό όμως, ακριβώς για να έχει διατηρησιμότητα, απαιτεί επανεκκίνηση της οικονομίας με εξωστρέφεια. Δηλαδή κάτι που να επιτρέψει εξαγωγές σε σταθερότερη βάση, οι οποίες ήδη σκόνταψαν. κάτι που να έχει τουρισμό επίσης πιο ριζωμένο, όχι επειδή η Τουρκία ή η Αίγυπτος πήραν-πέρσι-την κάτω βόλτα. κάτι που να φέρνει υποκατάστατη των εισαγωγών από γνήσια ζητούμενη εγχώρια παραγωγή, όχι απλώς μείωση των εισαγωγών λογω.... μη ζήτησης! Μια τέτοια συζήτηση, μας φέρνει από σπόντα στο επόμενο θέμα μας:

Σε τι (μπορεί να) παραπέμπτει
η συζήτηση περί Παγκόσμιας Τράπεζας
Πριν λίγον καιρό, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας και Αντικαγκελλάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ (επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών στην Κυβέρνηση Μεγάλου Συνασπισμού, των Σοσιαλδημοκρατών εκείνων απο τους οποίους περιμέναμε ηπιότερη πολιτική έναντι της Ελλάδας κατά τα άλλα...) είχε πει ότι στην Ελλάδα "δεν υπάρχουν κρατικές δομές", σε τέτοιο σημείο ώστε "έπρεπε να έχει απασχολήσει την Παγκόσμια Τράπεζα και όχι το ΔΝΤ". (Ο Ζ. Γκάμπριελ μιλούσε σε ακροατήριο SPD, με τον Γιούργκεν Χάμπερμας να εξεγείρεται κατά της "πολιτικής απαξίωσης ολόκληρων εθνών" και της "πτώσεων γενεών και περιοχών". Άλλο αυτό). Η παρέμβαση Γκάμπριελ θεωρήθηκε εξαιρετικά αρνητική, αν μη προσβλητική, τότε.
Ήδη, ο Ολλι Ρεν, ο Φινλανδός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αρμοδιότητα για το Ελληνικό Πρόγραμμα Προσαρμογής (εκείνος με το "Καλό κουράγιο, Έλληνες!" όταν ξεκινούσε το πρώτο Μνημόνιο...), έθεσε κι αυτός ζήτημα των θεσμικών αδυναμιών που κρατούν στην Ελλάδα πίσω την ανάπτυξη. Είπε κάποια καλά λογάκια για την συνεργασία με την Task Force, (η οποία όμως δεν απέδωσε: δεν ήξερε; δεν μπόρεσε; είπε ότι "η Ελληνική οικονομία και διοίκηση στην έναρξη του προγράμματος ήταν σε κατάσταση που χρειάζονταν περισσότερο την Παγκόσμια Τράπεζα παρά το ΔΝΤ", για να καταλήξει ότι "είναι σημαντικό να εμπλακεί μελλοντικά στην Ελλάδα η Παγκόσμια Τράπεζα, ίσως και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανάπτυξης" [η οποία, θυμίζουμε, προοριζόταν να "τραβήξει" τις οικονομίες των Ανατολικών χωρών στην Δυτική αποτελεσματικότητα].
Άμα κανείς βγάλει το κεντρί της συγκαταβατικότητας (αν μη της περιφρονητικότητας) από παρόμοιες διατυπώσεις, μένει εκείνο που πρόσφατα εξηγούσε στην ιντερνετική "Ναυτεμπορική" ο Ζαφείρης Τζαννάτος, στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας που ήδη διδάσκει στην Βηρυττό: ότι η World Bank έρχεται σε χώρες που έχουν λυγίσει οικονομικά ως συμπαραστάτης - όχι μόνο/όχι τόσο με κεφάλαια, αλλά και με τεχνική βοήθεια, με θεσμική προσέγγιση/institution-building.
Πολύ ειλικρινά: Μήπως να αρχίζαμε να το σκεφτόμαστε - εμείς;

* Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 26-2-2014

Όλα είναι μια διαπραγμάτευση

Ενώ, λοιπόν, θάλεγε κανείς ότι στην Ελλάδα των μέσων Φεβρουαρίου του 2014 η προσοχή της κοινής γνώμης θα πολωνόταν από τις Ευρωεκλογές-με-την-καινοτομία-του-σταυρού-σε-εκλογική-περιφέρεια 8.500.000 εκλογέων και από τις αυτοδιοικητικές (που προκύπτουν εντελώς πολιτικές, ίσως περισσότερο κι από τις Ευρωεκλογές του Μαΐου: θα επανέλθουμε), συν ότι η πιο τεχνικά προσανατολισμένη κοινή γνώμη θα «κολλούσε» στις εκλεπτύνσεις του πρωτογενούς πλεονάσματος (ταμιακού ή δημοσιονομικού, με βάση ορισμούς Eurostat ή Προγράμματος Προσαρμογής, της Γενικής Κυβέρνησης ή της Κεντρικής Κυβέρνησης, με τι δόση άσπρων τρυπών ή/και μη επαναλαμβανόμενων στοιχείων; κι εδώ θα επανέλθουμε), στην ουσία όλη η δημόσια σκηνή στρέφεται σ' ένα πολύπλοκο γύμνασμα διαπραγμάτευσης. Εσωτερικής και εξωτερικής, εξίσου! Και, όταν λέμε εσωτερικής, εννοούμε είτε ενδοκυβερνητικής ή/και ενδοκομματικής, είτε πάλι διαπραγμάτευσης «με την κοινωνία». ενώ όταν λέμε εξωτερικής, εννοούμε είτε διαπραγμάτευση δική μας «με τους έξω», είτε των έξω μεταξύ τους (σωστά το μαντέψατε: κι εδώ θα επανέλθουμε).

Πώς η πολιτικοποίηση των εκλογών
του Μαΐου φέρνει νέα φάση ανασφάλειας
Γιατί ξεκινούμε με το θέμα των αυτοδιοικητικών εκλογών και των Ευρωεκλογών, που ταχύτατα εξελίσσονται σε κεντρικές πολιτικές εκλογές; Επειδή η όλο και πιο έντονη, άγαρμπη θάλεγε κανείς πολιτικοποίηση των εκλογών του Μαΐου ανεβάζει κατακόρυφα τον ρόλο της ανασφάλειας, της πολιτικής αβεβαιότητας.
Όσον αφορά τις Ευρωεκλογές, η τακτική κίνηση της οργάνωσής τους με σταυρό προτίμησης «διέλυσε» τις εσωτερικές ισορροπίες, όσο κι αν βόλεψε τις ηγεσίες: ο Αντώνης Σαμαράς δεν θα χρειαστεί να εξηγήσει ποιον θα βάλει (και ποιοι δεν χωρούν...) στο ζηλευτής εξασφάλισης ψηφοδέλτιο του Στρασβούργου, σε εκλόγιμη εννοείται θέση. ο Βαγγελης Βενιζέλος έχει πλέον το ελεύθερο να ανακατέψει την τράπουλα και των «58», και των δικών του (;) στο ΠΑΣΟΚ και όποιου άλλου προσέλθει στους συντεταγμένους (;;) Ευρωσοσιαλιστές.
Όμως, η προοπτική του σταυρού υπόσχεται/απειλεί μιαν καμπάνια Ευρωεκλογών απείρου κάλλους, με απλοϊκές Ευρωφοβικές ή Ευρωλατρευτικές θέσεις, συν ακμή των «μεγάλων» /κατεστημένων/αναγνωρίσιμων ονομάτων.
Στις «αυτοδιοικητικές» πάλι κάλπες, είχαμε εξαρχής την πολιτική αστοχία που προέκυψε στον ΣΥΡΙΖΑ με την διεκδίκηση από την ηγεσία Τσίπρα λόγου/ρόλου στην ανάδειξη προσώπων, ακόμη περισσότερο επικαθορισμού της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ του 4% σε κάτι – διάβολε! – διεκδικητικό του κέντρου του πολιτικού σκηνικού με την υπόθεση Βουδούρη. (Τον Καρυπίδη αφήστε τον ήσυχο αγκαλιά με τους ψεκασμούς, τον αντισημιτισμό του και τα άλλα χειρότερα). Ο αυτοτραυματισμός του ΣΥΡΙΖΑ μένει να δούμε πόσο θα λειτουργήσει ως ανάσχεση της πολιτικής προσγείωσής του.
Πιο κοντά στο κέντρο, η υπερκομματική στην ρίζα της υποψηφιότητα Καμίνη για την δημαρχία της Αθήνας δεν κράτησε πολύ: «υποδέχθηκε» επίσκεψη αρχηγού κόμματος (του Φώτη Κουβέλη, της ΔΗΜΑΡ, που όντως υπήρξε ο πρώτος σχηματισμός που είχε στηρίξει την υποψηφιότητά του το 2010: ακολούθησε και Σκυλακάκης της ΔΡΑΣΗΣ....) στο Δημαρχείο για επισημοποίηση στήριξης, αλλά και κοινές δηλώσεις στο γραφείο του Δημάρχου. Στις δημοσκοπήσεις «πρώτης γεύσης», αυτό έδειξε να τον βοηθάει. Πού θα το πάει τώρα;
Παράξενες/υπαινικτικές δηλώσεις υπήρξαν από μέρους του διστακτικού υποψήφιου για την Περιφέρεια Αττικής Γιάννη Σγουρού απέναντι στην Ρένα Δούρου, δηλώσεις που σαν να έλεγαν ότι θα σκεφθεί να το σκεφθεί να κατέβει υποψήφιος (πάντως ευχαριστούσε ή/και χαιρέτιζε την έμπρακτη στήριξη από την Ν.Δ. στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του έως τώρα). Πιο περίεργη προθυμία αποδοχής στήριξης/εκμαίευσης στήριξης, δύσκολα θα έβρισκε κανείς! Βέβαια... την ίδια στιγμή ψιλοέτρεχε η υποψηφιότητα Α. Παχατουρίδη (νυν δημάρχου Περιστερίου) για την Περιφέρεια ως στηριζόμενου από ΝΔ – πλην με την διευκρίνιση ότι και «αντιμνημονιακός» και «ανεξάρτητος» είναι/θα παραμείνει.
Ένα ακριβώς βήμα πιο πίσω, είχαμε την διπλή υποψηφιότητα – για τον Δήμο Αθηναίων – από την ενιαία μήτρα της ΝΔ: του Νικήτα Κακλαμάνη (ως εκπροσώπου, υποθέτει κανείς, της λαϊκής δεξιάς, με ρητό και ντόμπρο άνοιγμα σε όσους θα σκέφτονταν να ψηφίσουν Χρυσαυγή) και του Άρη Σπηλιωτόπουλου (εκπροσώπου της – ας πούμε – εκσγυχρονιστικότερης πτέρυγας της ΝΔ).
Μην προχωρούμε άλλο: το σκηνικό μιας «μέχρι τελικής πτώσεως» αντιπαράθεσης θα σφραγίσει επί τρεις μήνες το πολιτικό σκηνικό.

Το παράξενο μείγμα φορτικής αισιοδοξίας
και παιχνιδιού με τους αριθμούς
Την ίδια στιγμή, η κεντρική κατεύθυνση της πολιτικής που εκφράζει η Κυβέρνηση έγκειται στο να υποβάλει την κοινή γνώμη σε ενέσεις – ταυτόχρονα – αισιοδοξίας και παιχνιδιού με τους αριθμούς. Αν η φορτικότητα προβολής των όποιων σημαδιών ανάκαμψης δεν ήταν τόσο έντονη, στοιχηματίζουμε ότι η συνταγή θάπιανε καλύτερα! Είναι αλήθεια ότι η χρονιά που πέρασε – και τώρα κατασταλάζει -, στην επαρχία «έγραψε» σε πολλές περιοχές θετικά αποτελέσματα, απολογιστικά. Και όχι μόνον στα τουριστικά: ισορροπίες ανακτήθηκαν και στην πρωτογενή παραγωγή. Στην δε κατακαημένη Αθήνα, ακόμη και το ιστορικό κέντρο δίνει σημάδια αργής αλλά απτής αναζωογόνησης.
Αυτό όμως, προδήλως, δεν αρκούσε στους κυβερνητικούς – και επιδίδονται με μπρίο σ' ένα παιχνίδι γύρω από το διαβόητο πρωτογενές πλεόνασμα που έχει αναχθεί σε τοτεμικό σύμβολο του «η επιτυχία είναι δικό μας απόκτημα». Εκεί στηρίχθηκε πλέον, ευθέως, ο Αντώνης Σαμαράς προκειμένου να τάξει μειώσεις φορολογικών συντελεστών και αυξήσεις στους ενστόλους, πέρα από την διανομή του πλεονάσματος στους πιο πιεσμένους. Τις βδομάδες που έρχονται – όσο τελειώνει ο Φεβρουάριος, θα κλείσουν και τα στοιχεία που πιστώνονται στο 2013 - θα απογειωθεί το παιχνίδι της κολοκυθιάς με το πρωτογενές πλεόνασμα. Καθώς (άρθρα 3 και 4 του τελευταίου Μνημονίου) εκείνο το δημοσιονομικό αποτέλεσμα που λαμβάνεται υπόψη είναι μεν το Γενικής Κυβέρνησης – που, συνεπώς, επιτρέπει τα γνώριμα παιχνίδια με τις άσπρες τρύπες Ασφαλιστικών Ταμείων (πώς; μα, μια νέα παραμετροποίηση εισφορών ή συντάξεων ή ορίων ηλικίας «ελευθερώνει» εκατοντάδες εκατομμύρια) ή πάλι ΔΕΚΟ – είναι όμως το «κατά Τρόικα» και όχι κατά Eurostat (με τα εφάπαξ κονδύλια, θετικά ή αρνητικά, όπως π.χ. επιστροφή οφέλους από Κεντρικές Τράπεζες, ή αντίθετα κόστος ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών να αφαιρούνται), εύκολα βλέπει κανείς γιατί «κυκλοφορούν» μισή ντουζίνα εκδοχές πρωτογενούς ελλείμματος. Σκέφτονται, άραγε, οι υπεύθυνοι πόσο πριονίζουν το ίδιο το κλαρί όπου κάθονται;

Παντού διαπραγμάτευση, αλλά
με γνώση των τεχνικών της
Όπως σωστά παρατηρούσε προ καιρού – τηλεοπτικά – ο Γιώργος Κύρτσος, η αποδοχή – από Βρυξέλλες /Ουάσιγκτον/ Βερολίνο – της ύπαρξης σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος (μετά απ' όλη την κολοκυθιά...) θα αποτελέσει προπαντός... διπλωματική επιτυχία για την Κυβέρνηση. Δηλαδή την βάση για μια άρρητη διαπραγμάτευση αγοράς πολιτικού χρόνου (για τους «εταίρους» μας) μέχρι να φύγει το φάσμα και των Ευρωεκλογών, με αντάλλαγμα μη-ακραία αντιπαράθεση της Τρόικας με την οικονομική διαχείριση Σαμαρά/Στουρνάρα.
Βέβαια, συνολικά στην Ευρώπη όλα με διαπραγμάτευση – συχνά βουβή, αδιαφανή – προχωρούν. Δείτε το πώς κρίθηκε στο Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, το αγέρωχο Bundesverfassungsgericht της Φρανκφούρτης, το μέχρι που «επιτρέπει» το Γερμανικό Σύνταγμα και η αντίληψη της προστασίας των συμφερόντων του Γερμανού πολίτη τους νομισματικούς εκείνους χειρισμούς που έχει εξαγγείλει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με το πρόγραμμα ΟΜΤ, προκειμένου να αποφύγει το παραπέρα ξήλωμα της Ευρωζώνης. Προσέξτε τον χειρισμό: παρέπεμψε το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ώστε αυτό να κρίνει πλην ήδη στην δική του κρίση, είπε το BVerfG ευθέως ότι το πρόγραμμα ΟΜΤ του φαίνεται να ξεπερνάει τα όρια των εξουσιών της ΕΚΤ. Επιδιώχθηκε έτσι να «νουθετηθεί» η Ευρώπη, να πιεσθεί – και μάλιστα στο ανεξάρτητο, «υπεράνω» κλπ. επίπεδο – να ενσωματώσει τις Γερμανικές απόψεις στην όποια αυριανή πορεία.
Δείτε όμως και την περίπτωση του Ελβετικού δημοψηφίσματος: Γνωστή η απώθηση των Ελβετών προς την μετανάστευση, τώρα αποφάσισαν ότι θα μπει και νομικά όριο στην εισροή ξένων. Η στάση αυτή των Ελβετών, έρχεται σε απλή και ξεκάθαρη και απροσχημάτιστη αντίθεση με την ελεύθερη κυκλοφορία που έχουν συμφωνήσει με την ΕΕ. Ταραχή στις Βρυξέλλες. Ασάφεια στο αν υπάρχει έδαφος για αναζήτηση Σολομώντειας λύσης, μουρμουρητά ακόμη και για «αντίμετρα». Οι Ελβετοί; Αυτοί... παραπέμπουν στην ξεκάθαρη απόφανση της λαϊκής κυριαρχίας.
Διαπραγμάτευση, λοιπόν! Όμως... με στοιχείο της ισχύος πάντα στην πρώτη γραμμή. Και με επίγνωση των διαπραγματευτικών τακτικών.
Σ' εμάς, είδαμε ήδη πώς π.χ. η Ν.Δ. διαπραγματεύεται με τον εαυτό της στα αυτοδιοικητικά. Όμως, μήπως και ο ΣΥΡΙΖΑ όταν θέλησε να περάσει, στην μηντιακή συνάντηση Τσίπρα-Δασκαλόπουλου το «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απειλή, είναι ελπίδα» με συνεισφορά της λογικής «η συζήτηση για ένα αναπτυξιακό – και άρα κοινωνικό – μοντέλο δεν είναι θεολογική» από τον Δασκαλόπουλο διαπραγμάτευση δεν έκανε;. Όμως όταν ο Δασκαλόπουλος τόλμησε να αναφερθεί σε Καστοριάδη και Λένιν, ένας μεν γραφικός σηκώθηκε και άρχισε να βρίζει για την ασέβεια, αλλά και αρκετός κόσμος μουρμούριζε. Οπότε οΤσίπρας χρειάστηκε να καθησυχάσει ότι «δεν πρόκειται το μεγάλο κεφάλαιο να κάνει κεφαλοκλείδωμα στον ΣΥΡΙΖΑ»: άλλη διαπραγμάτευση, εσωτερική εδώ!

*Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 18-2-2014

Ποιος είναι σε θέση να διαχειριστεί το σύστημα;

 

Υπάρχουν στιγμές, όπου πυκνώνει ο χρόνος – κι αυτό, με την σειρά του, οδηγεί απροσδόκητους ανθρώπους σε ιδιαίτερα αποκαλυπτικές τοποθετήσεις. Έτσι, στην περίεργη εκείνη διοργάνωση των Γάλλων στην Αθήνα (ένα είδος «γαλλικής επαναφοράς» στην υπό Γερμανική επικυριαρχία, πλέον, Ελλάδα), που τιτλοφορήθηκε με διεισδυτικότητα Oser la Démocratie/Ας αποτολμήσουμε και λίγην δημοκρατία (ελαφρά στρεβλωτική μετάφραση, με βάση όμως το περιεχόμενο των δυο ημερών...) ο Κώστας Σημίτης έφερε στην προσοχή όλων την χειρουργικής ευθύτητας απόφανση του Ζακ Ντελόρ: με όλα όσα θεσμικά στήθηκαν στην Ευρώπη για την διαχείριση της κρίσης – με την Ελλάδα ως πρόθυμη Ιφιγένεια: αυτό δεν είναι των Σημίτη/Ντελόρ, είναι δική μας παρέκβαση... - με το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, το six-pack. το two-pack, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο, το Σύμφωνο Ανάπτυξης, τις ρυθμίσεις για τους μηχανισμούς διάσωσης και τους κανονισμούς της ΕΚΤ «ποιος είναι σε θέση να κατανοήσει ή και να διαχειριστεί το σύστημα;». Σοφό! «Ποιος μπορεί να συναγάγει με βεβαιότητα, πού πρόκειται να οδηγήσει τελικά την Ευρωπαϊκή Ένωση;»
Αυτή η σεμνότητα, αν μη ταπεινότητα – το εννοούμε – με την οποία εμβληματικές φιγούρες της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης αναγνωρίζουν την πραγματικότητα, που προσγειώνει πλέον άγαρμπα και τους πιο ιδεοληπτικούς πιστούς του «μια παραπάνω δόση Ευρώπης αποτελεί την λύση των πάντων», λειτουργεί λυτρωτικά. Καθώς, επιτρέπει/επιβάλλει, για παράδειγμα, στον Βαγγέλη Βενιζέλο, στην ίδια διοργάνωση, να διακόψει την υψηλή πτήση τού «έληξε (στην Ευρώπη) η Καντιανή ειρήνη» και να αναγνωρίσει την εμπειρία εκείνου που κι ο ίδιος έζησε: «το ιδεολογικό πολιτικό πείσμα», τον οικονομικό εθνικισμό των ισχυρών «υπό το πρόσχημα των εθνικών Συνταγμάτων». Αλλά και οδηγεί τον Κώστα Σημίτη στο να προσπεράσει το «σχέδιο για το μέλλον, που να δώσει στην ΟΝΕ ιδίως την δυνατότητα να αποφασίζει γρήγορα, πιο αποφασιστικά, με μέσα και δυνατότητες που δεν διαθέτει σήμερα αν και αναγκαίες» [αυτό αντιστοιχεί με την «ανάγκη για επανακοινοτικοποίηση και επαναπολιτικοποίηση», κατά την διατύπωση Βενιζέλου...] και να παραδέχεται , τι; Ότι «η διαφορά των επιπέδων ανταγωνιστικότητας, διοικητικής ικανότητας ή παιδείας δεν αίρεται εάν τώρα δοθούν χρήματα προς κάθε κατεύθυνση ώστε να εξοφληθούν χρέη, να χορηγηθούν εγγυήσεις» να ανακεφαλαιοποιηθουν οι τράπεζες». Σε απλούστερη εκδοχή: εύκολες λύσεις, μην περιμένετε!

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 11-2-2014

Πώς εκτελέσθηκε επιτόπου η συναίνεση

Άρθρο του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

H αποκάλυψη – χαρακτηριστικό: από την Wall Steet Journal.... – ότι την ώρα που ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, κατά τα άλλα «προεδρεύων του Συμβουλίου Eco/Fin», ενημέρωνε τους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, σε διπλανό κτίριο υψηλά στελέχη σε σύνθεση Τροϊκας (ΔΝΤ, Ευρω. Επιτροπή, ΕΚΤ) συν οι ΥΠΟΙΚ Γερμανίας – Γαλλίας συσκέπτονταν (α) για το πώς θα πεισθεί η Ελλάδα να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις «της», που λόγω προεκλογικής πορείας έχουν (ξανα)παγώσει και (β) πώς θα καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό για το «μετά τις Ευρωεκλογές 2014», που η Αθήνα αρνείται αλλά Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον και Βερολίνο υπολογίζουν σε 5+ δις ευρώ , σε 10-11 δις σε ορίζοντα 2015, η αποκάλυψη αυτή δείχνει κάτι.
Τι; Ότι οριστικά πλέον η Ελλάδα, από υποκείμενο (έστω και αδύναμο...) οριστικά πλέον πάει να μεταταγεί σε αντικείμενο των διεθνών σχέσεων.
Ας έρθουμε, όμως, σ' ένα άλλο μέτωπο που άνοιξε κι έκλεισε, θάλεγε κανείς, μέσα σε μια βδομάδα. Στο μέτωπο της αναζήτησης συναίνεσης. Μιας κάποιας συναίνεσης.
Έλεγε, πριν κάπου 10 χρόνια, ο Γιώργης Γραμματικάκης, μαθημένος να κοιτάζει από πιο ψηλά τα πράγματα, για την «υπό Ελληνικές συνθήκες» αναζήτηση συναίνεσης:
«Η συναίνεση πρέπει να είναι το ζητούμενο και όχι αυτοσκοπός. Συνήθως η συναίνεση διαμορφώνεται ως ο ελάχιστος κοινός παρανομαστής – και υπό την έννοια αυτή δεν με ενδιαφέρει. Προτιμώ μιαν Κυβέρνηση με σαφή πολιτική, που θα εξειδίκευε το πρόγραμμά της – και επ' αυτού να γίνει διάλογος». Μιλούσε για την παιδεία. Ισχύει πολύ γενικότερα.
Βέβαια, να σπεύσουμε να διευκρινίσουμε ότι – αυτήν την φορά, υπό τις τωρινές συνθήκες – η αναζήτηση συναίνεσης στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ελλάδας του 2014 προκύπτει (ή: θα προκύψει) ως αποτέλεσμα της ανάγκης. Της βίαιας απαίτησης να προχωρήσουν κάπως τα πράγματα. Αν δηλαδή, δεν επαληθευθούν οι προβλέψεις/προεξοφλήσεις ότι ο συνδυασμός (α) του διαβόητου πρωτογενούς πλεονάσματος (που αποτελεί όντως μείζονα...διπλωματική επιτυχία της κυβέρνησης, αν πείσει Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον να δεχθούν την ύπαρξή του παρά, π.χ., τις δικαστικές αποφάσεις που «μοιράζουν» εκατοντάδες εκατομμύρια, παρά τις εκκρεμείς οφειλές 6-7-8 δις του Δημοσίου προς ιδιώτες), συν (β) η υποτιθέμενη δυσενεξία των «εταίρων» μας προς όποιο πολιτικό σχήμα στην Ελλάδα καταγράφεται ως «αντι-μνημονιακό», θα υποχρεώσουν σε Ευρωπαϊκή ανοχή/στήριξη προς την σημερινή πολιτική τάξη πραγμάτων.

Από την πρόταση Αλέκου Παπαδόπουλου
στην δυναμιτισμένη πολιτική προσέγγιση
Πριν μερικές εβδομάδες, με παρεμβάσεις του αρχικά στο «ΒΗΜΑ» και εν συνεχεία στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», ο δύσθυμος Κινκινάτος της πολιτικής ζωής – υπό την έννοια του πεισματικά αποσυρμένου από τα δημόσια πράγματα – Αλέκος Παπαδόπουλος είχε περιγράψει μια διαφορετική αναζήτηση συναινετικής προσέγγισης στο αδιέξοδο που (πάλι) χτιζεται. Έλεγε – αν τον αποκρυπτογραφήσαμε σωστά – ότι, θα χρειαστεί μια σε νέα βάση αντιμετώπιση του Προγράμματος για την Ελλάδα. Προς τέσσερεις κατευθύνσεις: (α) παράτασης/ελάφρυνσης του χρέους, που ήδη συζητείται (β) εξασφάλισης ουσιαστικών επενδυτικών πόρων, χωρίς τους οποίους ούτε επανεκκίνηση θα υπάρξει, ούτε οποιαδήποτε/οποτεδήποτε διέξοδος, (γ) εξασφάλισης «κάποιων» πόρων προκειμένου να μην καταρρεύσουν βασικοί τομείς κοινωνικής συνοχής, όπως Ασφάλιση και Υγεία και (δ) αυτοδέσμευση της Ελλάδας, σε βάθος χρόνου όμως, ότι δεν θα ξαναφτιάξει ελλείμματα.
Επειδή αυτά δεν γίνονται εύκολα, όσο κι αν εύκολα εκφωνούνται από τους καθημαγμένους πολιτικούς σχηματισμούς μας που είναι πλέον εγκατεστημένοι σε προεκλογική λογική, μόνον άμα ξεκινούσε ανηφορική πορεία διαπραγμάτευσης από ένα σχήμα με ευρύτερη πολιτική στήριξη. άμα έβγαινε πέρα υπό την πίεση της ανάγκης – και Ευρωπαϊκής ανάγκης – και της σοβαρότητας αυτοδέσμευσης. κι άμα ετίθετο εν συνεχεία στην έγκριση του λαού στις κάλπες (οι οποίες και μόνον δεσμεύουν: ούτε οι υπογραφές, ούτε άλλα αστεία...), μόνον τότε θα μπορούσε να προκύψει διαφωτισμένη και όχι συνθηματολογημένη συναίνεση.
Όμως μετά το πρωτοσέλιδο του ΕΘΝΟΥΣ και την αναλυτική εκπομπή του Παύλου Τσίμα στο MEGA την περασμένη εβδομάδα γύρω από τις δημοσκοπήσεις, ξεκίνησε παραδοσιακά «πολιτικά» συζήτηση για την δημιουργία, την επώαση, την κατεύθυνση προς σχήματα συναινετικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα – μέσα στο 2014. Παρευθύς έπεσε πάνω στην ίδια την έννοια της «υπό μηντιακή πίεση» συναίνεσης, σαν αγριεμένο μελίσσι, η προσπάθεια αυτοσυντήρησης του πολιτικού σκηνικού. Και... όπως συνέβη π.χ. με την λύση Λουκά Παπαδήμου η οποία πέτυχε-εφαρμόστηκε-αδειάστηκε ακριβώς επειδή μηντιακά οικοδομήθηκε, όπως παλιότερα υπονομεύθηκε και η διαδοχή στο ΠΑΣΟΚ (το ήδη δημοσκοπικά μη ανιχνευόμενο...) με το θαμπό δαχτυλίδι Σημίτη-ΓΑΠ και το «Παραιτηθείτε, κύριε Πρόεδρε», έτσι και τώρα η συναίνεση καταβυθίστηκε. Και γυρίσαμε στον σκυλοκαυγά.

Μα, υπάρχει πρόβλημα στον ορίζοντα;
Ναι, αν κοιτάς μπροστά σου
Υπάρχουν όμως στον ορατό ορίζοντα προβλήματα, που να δικαιολογούν παρόμοιες συζητήσεις περί αδιεξόδου; Μετά το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, που μίλησε ευθέως και τεκμηριωμένα και διεξοδικά για υπερφορολόγηση και αμφέβαλλε για την δημοσιονομική διατηρησιμότητα το 2014, ήρθε και το ΙΟΒΕ. Γενικός διευθυντής του – μην το ξεχνούμε – υπήρξε μέχρι την υπουργοποίησή του ο Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος και του εξασφάλισε το υψηλό προφίλ και το κύρος στον δημόσιο λόγο (δουλειά έκανε από παλιότερα το ΙΟΒΕ, όμως έμενε κλεισμένο σαν την χελώνα στο καβούκι του...). Με την τελευταία τριμηνιαία του έκθεση που «κλείνει» το 2013 το ΙΟΒΕ ανέβασε στην επιφάνεια αντίστοιχα σοβαρά ζητήματα. Τον Γενικό Διευθυντή του Νίκο Βέττα πλαισίωσαν και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Οδυσσέας Κυριακόπουλος και ο διευθυντής ερευνών Άγγελος Τσακανίκας: το τριπρόσωπο έχει την σημασία του, όπως θα δείξει η συνέχεια.
Είχε την πολιτική/τεχνική σοφία το ΙΟΒΕ να δώσει, στο μείγμα που παρουσίασε στην δημοσιότητα, μιαν σχετικά θετική πρόγνωση για τις προοπτικές της απασχόλησης στο αμφίβολο 2014 (χαρακτηριστικό, «έπεσε» αυτή η μικρή αισιοδοξία μαζί με τις θορυβώδεις εξαγγελίες Σαμαρά για «πρόγραμμα» δημιουργίας... 440.000 θέσεων εργασίας). Το «σχετικά θετικό» έχει την έμφαση στο «σχετικά», βέβαια, καθώς η προσδοκία του ΙΟΒΕ ήταν να έχουμε στο 2014 ανεργία στο 26% - σε ελαφρά υποχώρηση από το προβλεπόμενο 27,3% του 2013. Άμα εδώ σοβαρέψουμε την συζήτηση, άμα δηλαδή δούμε κατάματα το 1.375.000 ανθρώπους «εκτός» και με την ανεργία των «εκτός εκπαίδευσης, εκτός κατάρτισης, εκτός εργασίας» νέων να έχει ξεφύγει τελείως, τότε ειλικρινά οι αναφορές στο μέτωπο της ανεργίας οφείλουν – πολιτικά – να γίνονται με τα μάτια χαμηλωμένα!
Πάντως, ο πυρήνας της άποψης του ΙΟΒΕ για το 2014 ήταν άλλος: ήταν η πρόβλεψη ότι αντί για την επίσημα προβλεπόμενη ανάκαμψη (Κυβέρνηση, Τράπεζα της Ελλάδος, ακόμη και ΕΕ), μάλλον κάτι σαν στασιμότητα θα πρέπει να περιμένει κανείς: «το προϊόν θα σταθεροποιηθεί φέτος, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο μείωσής του». Βέβαια, αυτό το σκέλος φράσης, άμα συνδυαστεί με την διαπίστωση ότι λειτουργεί εξυγιαντικά η «τάση αποκατάστασης της ισορροπίας στα δίδυμα ελλείμματα» (δημοσιονομικό και ισοζυγίου – Βέττας), ακούγεται πιο καθησυχαστικά. Άμα πάνω του προβληθεί η διαπίστωση ότι υπάρχει στασιμότητα στην ανάκαμψη των οικονομικών προσδοκιών – την κάνει κι αυτήν την δουλειά το ΙΟΒΕ – «από το περασμένο καλοκαίρι έως σήμερα» (Τσακανίκας), ακούγεται πιο δυσοίωνο.
Την ουσία, μάλλον θα την αναζητήσει κανείς στην ανησυχία για την όξυνση σε επίπεδο πολιτικής ομαλότητας (πάλιν Βέττας), και τούτο τόσο στην πορεία προς τις εκλογές όσο και εν συνεχεία. Ας θυμηθεί κανείς την ανάλογη προειδοποιητική βολή Προβόπουλου προ εβδομάδων....
Αντανάκλαση, στην ουσία, αυτής της ανησυχίας αποτύπωσαν και οι παρατηρήσεις του Οδ. Κυριακόπουλου – μίλησε για «μη-δημιουργική αξιωματική αντιπολίτευση» αλλά και για «κόπωση στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων». (Η δεύτερη, λογικά, αφορά την Κυβέρνηση που, ειδικά στις τελευταίες στροφές, σέρνει πρόδηλα τα βήματά της).
Όποιος, τώρα, αληθινά θέλει κάτι πιο οργανικά αισιόδοξο προκειμένου να περπατήσει το 2014, θα προτείναμε να σταθεί στο άλλο που ανέβασε ο Νίκος Βέττας: την εκτίμηση του ΙΟΒΕ ότι, μέσα στο 2014, η Ελλάδα θα βγει από την παγίδα του αποπληθωρισμού, που έως τωρα δεν την πολυείχαμε πολυ-πάρει στα σοβαρά. Αλλά που – άμα συνεχιζόταν/άμα εγκατασταθεί – κινδυνεύει να δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα με τα «κόκκινα» δάνεια, που το πραγματικό βάρος τους όλο και μεγαλώνει. Μια επιπρόσθετη παρατήρηση που καλό θα ήταν να «αποφλοιωθεί» προσεκτικά είναι ότι το πρωτογενές πλεόνασμα (το οποίο επετεύχθη νωρίτερα απ' όσο προσδοκούσαμε κλπ. κλπ.) θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή πως θα χρησιμοποιηθεί. (Δεν ειπώθηκε ρητά, αλλά η υπερπροβολή της κατανομής του στους «περισσότερο αδικημένους» κλπ. αντί για οποιανδήποτε π.χ. επενδυτική του χρήση, αποτελεί σημάδι επιστροφής στο παρελθόν, σε μια τραγική απομίμηση του ενός δις ΓΑΠ προς τους μη-προνομιούχους της εποχής του «Λεφτά υπάρχουν»).
Έτσι πορευόμαστε, λοιπόν. Με νέα εκδοχή αισιοδοξίας να αναζητείται στην ... άνοδο των πωλήσεων λιανικής, κατά την ΕΛΣΤΑΤ, «μετά από 44 μήνες».
Όμως η συναίνεση – προς ώρας – καταβυθισμένη.

Η συμφωνημένη προσέγγιση

Άρθρο του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

 

Το πράγμα ξεκινάει από κάτι που με ελαφρότητα – αποδεικνύεται – προσπεράσαμε όταν είχε εκδηλωθεί τον Νοέμβρη, στην προ-προπερασμένη «επίσκεψη» της Τρόικας στην Αθήνα. Τότε δηλαδή που είχε ακουστεί εκείνο που συμφωνήσαμε να θεωρήσουμε ανοίκεια προσβολή όχι απλώς από στέλεχος της Τρόικας την οποία-μάθαμε-να-μισούμε, αλλά από τον Πρόεδρο του Eurogroup Τόμας Βίζερ (Αυστριακός, όπως και ο Χάννες Σβόμποντα, Πρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών στο Ευρωκοινοβούλιο που πρόσφατα δήλωνε ότι «είναι καιρός να φύγει η Τρόικα»). Είχε πει: «πρώτα θα πάω για σκι, κι ύστερα θα τα βρούμε με τους Έλληνες».
Οι διακοπές του σκι για τους Ευρωπαίους δεν είναι τα Χριστούγεννα, τότε που η δική μας νομενκλατούρα ανεβαίνει Courchevel και Gstaad, Chamonix και St. Moritz ή έστω Παρνασσό, είναι τέλη Ιανουαρίου – μέσα Φεβρουαρίου. Εκεί και βρισκόμαστε, λοιπόν!
Δυο σημάδια/milestones τοποθετήθηκαν αυτές τις μέρες από τους Ευρωπαίους «εταίρους» της Ελλάδας, στην πορεία προς την υπόθεση της συζήτησης για το χρέος (που η Κυβέρνηση Σαμαρά την έχει αναγάγει σε κεντρικό αρμό της Ευρωπαϊκής στρατηγικής της) και προς την διαπραγμάτευση για την τρέχουσα διαχείριση του Προγράμματος Προσαρμογής (με τις τετριμμένες επόμενες δόσεις, την κάλυψη λήξεων ομολόγων κάπου 10 δις μέχρι και μετά τις Ευρωεκλογές, την συζήτηση για το δημοσιονομικό και το χρηματοδοτικό κενό). Το ένα σημάδι ήρθε, on-the-record/σαφέστατο, από τον Ολλι Ρεν «μας», ο οποίος μιλώντας στην WSJ στο περιθώριο του Davos – άλλο ski resort κι αυτό –μετέθεσε για το καλοκαίρι την συζήτηση για το δημόσιο χρέος της Ελλάδας και την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού.
[Οι εκτιμήσεις ΔΝΤ για κενό 11 δις ευρώ για το 2014-15 είναι κατατεθειμένες. Ποσά/εκτιμήσεις για 12-15 δις ακούγονται από Βρυξέλλες. Το ενδεχόμενο roll-over των Ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται εις χείρας Κεντρικών Τραπεζών και ΕΚΤ και που θα διευκόλυνε αποφασιστικά την κατάσταση παραμένει, απλώς, δυνατότητα. Η πονηρία της χρήσης πόρων από το υπόλοιπο 8-9 δις που είναι εις χείρας του ΤΧΣ έχει ανακοπεί, καθώς «ανεβαίνει» πάλιν αμφιβολία για τα stress tests της BlackRock, καθώς ευθέως συζητείται ότι τα NPLs των συστημικών τραπεζών από το 30-32% ανηφορίζουν κοιτάζοντας προς το 40%, καθώς το αίτημα για επαναφορά του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας στο 8% από 9% έχει «κολλήσει»].
Το δεύτερο σημάδι, ανώνυμο/διαρροή, έχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον: αναφέρει αξιωματούχος των Βρυξελλών ότι «η Ευρώπη» (λογικά: το ESM ως διάδοχος του EFSF) θα αναλάβει να σηκώσει – είτε για κάποιο διάστημα, τώρα, είτε οριστικά – την αδιατάρακτη συνέχιση της χρηματοδότησης/seamless financing της Ελλάδας. Θέτοντας, έτσι, τα θεμέλια μιας βήμα-βήμα απομάκρυνσης του ΔΝΤ από την διαχείριση της «Ελληνικής περίπτωσης».

Πώς τα διαρθρωτικά – τα γάλατα, τα χάπια,
τα βιβλία, τα ψωμιά – αποκτούν περιεχόμενο
Αυτή η συνολική εικόνα που διαμορφώνεται – για «διώξιμο της εμπλοκής με την Ελλάδα προς το μέλλον» - θα μπορούσε να πει κανείς ότι βολεύει τους πάντες. Τους Ευρωπαίους «εταίρους» (ανάγνωθι: το Βερολίνο) που πρόδηλα δεν έχουν ακόμη διαμορφώσει πολιτική επόμενης μέρας για την Ελλάδα. Τους κοινοτικούς/ενωσιακούς μηχανισμούς, διότι ήδη βρίσκονται σε standstill λόγω Ευρωεκλογών. Το ΔΝΤ που, εδώ και καιρό, αναζητά δρόμο απεμπλοκής από την μεγαλύτερη αστοχία της πρόσφατης διαδρομής του (όχι, δε, μόνον του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή: the Greek mess έχει καταστεί σταδιακά διεθνές αντικείμενο μελέτης/πρότυπο προς αποφυγήν). Την ίδια την Κυβέρνηση Σαμαρά, που έχει χάσει εδώ και καιρό, πια, και την αίσθηση κατεύθυνσης και την βούληση για κάτι το συγκεκριμένο.
Η προσπάθεια να απωθηθούν τα προβλήματα – ή μάλλον ή άμεση εμπλοκή – κάποιους μήνες παρακάτω, εξηγεί και την άλλη κίνηση παρασκηνίου: η Τρόικα, αφού πρώτα «πάγωσε» την πολυπόθητη έλευσή της, άφησε να φανεί ότι θα δεχόταν ως ισοδύναμο του διαφαινόμενου όλο και μεγαλύτερου δημοσιονομικού κενού την άμεση προώθηση του πακέτου διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, το οποίο μας έχει προτείνει (κατά παραγγελίαν Κυβέρνησης-Τρόικας) ο ΟΟΣΑ.
Να θυμίσουμε στην αναγνώστη ότι στο εδώ πέρασμά του ο Γενικός Διευθυντής του ΟΟΣΑ Άνχελ Γκουρία είχε εγχειρίσει στην Ελληνική Κυβέρνηση έναν κατάλογο με ... 329 συστάσεις για διαρθρωτικές τομές. Με βάση ανάλυση, επιχειρηματολόγηση, ακόμη και ποσοτικοποίηση (μέχρι και για συνεισφορά σε 2-3 μονάδες του ΑΕΠ, ετησίως! , έγινε τότε λόγος άμα υλοποιούνταν: ύστερα ο ευπροσήγορος Α. Γκουρία απήλθε και... λησμονήθηκε), προχωρούσαν οι συστάσεις του ΟΟΣΑ. Φυσικά, τίποτε δεν έγινε. Ή, μάλλον , όχι! σειρά εμφυλίων ξέσπασε μέσα στην Κυβέρνηση. Για το γάλα μακράς παστερίωσης μεταξύ Τσαυτάρη/Μαξ.Χαρακόπουλου και Χατζηδάκη. Για τα μη-συνταγογραφούμενα φάρμακα στα σουπερμάρκετ μεταξύ Χατζηδάκη και Γεωργιάδη. Για το παιδικό γάλα/φόρμουλας εκτός φαρμακείων, ομοίως. Για την ελάχιστη τιμή βιβλίων, για το φρέσκο ψωμί στα σουπερμάρκετ κοκ άνευ τέλους.
Τελικά, κόντεψε να χαθεί κι η Κυβερνητική πλειοψηφία (το ΠΑΣΟΚ ανακάλυψε τον εαυτό του). Το γάλα και το ψωμί αφέθηκαν «εκτός» διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο κορυφής (Σαμαράς-Βενιζέλος), και... θα δούμε. Διότι άλλες μεταρρυθμίσεις – κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων, αδειοδοτήσεις – κινδυνεύουν να αποδειχθούν ακόμη αιχμηρότερες.

Το ευρώ ως φυλακή ή ως μπούρκα;
Χρέος επαχθές ή μη-βιώσιμο;
Πάντως, ενώ έτσι επιχειρείται το ροκάνισμα του χρόνου, υπάρχει ένα στοιχείο που σταθερά ανεβαίνει, ενώ ένα άλλο υποχωρεί. Ανεβαίνει το στοιχείο της συνεννοημένης προσέγγισης στα επόμενα βήματα, ακόμη κι αν η συνεννόηση συμβαίνει να είναι άτυπη, παρασκηνιακή. Ενώ υποχωρεί η λογική της αντιπαράθεσης, της κόντρας με τους «εταίρους» που η προσέγγιση των εκλογών άφηνε να φανεί ότι (ξανα)πλησιάζει στην επιφάνεια. Ίσως, μάλιστα, το πιο ενδιαφέρον να είναι ότι η λογική της συνεννοημένης προσέγγισης αρχίζει να καταλαμβάνει και τον - δημοσκοπικά σε τροχιά απογείωσης – ΣΥΡΙΖΑ.
Τον ρόλο του ανθρώπου που, έστω και στις 12 παρά 5΄, λέει τα πράγματα με τρόπο συμβατό με την πραγματικότητα (αυτή την τόσο δυσάρεστη, πλην αναπόδραστη σκληρή θεότητα) από τον χώρο, καταλαμβάνει όλο και περισσότερο/όλο και αιχμηρότερα ο Γιώργος Σταθάκης. Τις τελευταίες μέρες, τρεις διαδοχικές παρεμβάσεις του καταγράφηκαν που αλλάζουν συνολικά το «αφήγημα» με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ προσέρχεται.
Το πρώτο βήμα: σε παρουσίαση (στον ΙΑΝΟ, με Ν. Χριστοδουλάκη και Αλ. Αλαβάνο) με θέμα «Ευρώ ή δραχμή» ο Σταθάκης ανέφερε ότι ακόμη και συμφωνημένη αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα είχε δυσανάλογα μεγάλο κόστος. Eπεξηγώντας τι θα σήμαινε συμφωνημένη (με τους «εταίρους») αποχώρηση περιέγραψε ένα σχήμα όπου θα ανελάμβαναν – δηλαδή θα ανελάμβανε η Γερμανία – να στηρίξουν (επιπρόσθετα από τα μέχρι τώρα) την Ελλάδα επί μια 5ετια ώστε κάπως να πορευθεί, ιδίως το άνοιγμα που θα εμφανιζόταν στο τραπεζικό σύστημά της. Συν, να στηρίξουν ένα νόμισμα που θα ξεκινούσε με υποτίμηση (αυτός θα ήταν ο πυρήνας του χειρισμού) - και εν συνεχεία θα προσδενόταν πάλι στο ευρώ (άρα θα χρειαζόταν στήριξη), ώστε να μην αναφλεγεί η οικονομία με υπερπληθωρισμό.
Το δεύτερο βήμα: καλούμενος στα πλαίσια ραδιοφωνικής εκπομπής (στον ΣΚΑΙ) να εξηγήσει «ποιοι είναι πλούσιοι» (δηλαδή ποιοι θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν – φορολογικά – τις μίνιμουμ παροχές που υπόσχεται ο ΣΥΡΙΖΑ), ο Σταθάκης αρνήθηκε να κάνει προσέγγιση εισοδηματική (του τύπου οι άνω των 20.000, οι άνω των 40.000 ή οι άνω των 100.000 τον χρόνο, γνωρίζοντας ότι άμα πάει πολύ ψηλά απλώς δεν μαζεύεται αρκετός κόσμος-στόχος, άμα μείνει πολύ χαμηλά θα τραυματίσει δυνητικά πολύ το εκλογικό σώμα). Αντίθετα, ταύτισε τους «πλούσιους» με εκείνους που φοροδιαφεύγουν. Αντί δηλαδή για τους «έχοντες» που σταθερά στοχοποιούνται, αναφέρθηκε στους «απέχοντες» της δημοσιονομικής πραγματικότητας....
Το τρίτο βήμα: πάλι στα πλαίσια συνέντευξης (στο ΚΟΚΚΙΝΟ), καταπιάστηκε με το διαβόητο «επαχθές χρέος». Χωρίς περιστροφές, είπε ότι είναι περιορισμένο – πάντως ανεπαρκές προκειμένου να δημιουργήσει, αποκηρυσσόμενο, αξιόλογη ελάφρυνση από πλευράς συνολικού χρέους. Το προσδιόρισε μόλις στο 5% του σημερινού χρέους (αν είναι 320 δις, δηλαδή, μιλάμε για κάτι σαν 15 δις: όχι βέβαια αμελητέο ποσό, αλλά...) , προερχόμενο από τα εξοπλιστικά, συν το δάνειο για την ηλεκτροκίνηση του ΟΣΕ που αναλώθηκε συνειδητά καταναλωτικά.
Όλη η υπόλοιπη συζήτηση για επαναδιαπραγμάτευση και κούρεμα χρέους κατά Σταθάκη θα μετακινηθεί, αναγκαστικά, στο μέτωπο της μη-βιωσιμότητας του χρέους. δηλαδή; Δηλαδή στην (συμφωνημένη: αυτή είναι πάλιν η ουσία) αναγνώριση ότι το Ελληνικό χρέος θα πνίξει την οικονομία/την χώρα, και γι αυτό χρειάζεται/πρέπει/δεν μπορεί παρά να υπάρξει haircut – όχι σε μια λογική «Δεν πληρώνω! Δεν πληρώνω!».
Είναι ενδιαφέρον ότι τις δυο τελευταίες τοποθετήσεις Σταθάκη, ήρθε να στηρίξει μιλώντας στον Ν. Ευαγγελάτο του ΣΚΑΙ ο Γιάννης Μηλιός. Γιατί το λέμε; Διότι ο Μηλιός είναι, στον ΣΥΡΙΖΑ, ο αρμόδιος για την οικονομική πολιτική – ο Σταθάκης έχει τα θέματα ανάπτυξης. Ενδιαφέρον, το όλο σκηνικό!

Ξαναδιαβάζοντας ΕΡΤ/ΔΤ/ΝΕΡΙΤ

Δημοσιεύτηκε στο protagon.gr στις 26-1-2014

Ξεκίνησε ο Νίκος Μιχαλίτσης από το ΕΚΚΕ – δεν βρήκε τον δρόμο που οδηγεί στα λημέρια των κάθε λογής εξουσιών, αλλά βάδισε μια διαδρομή που τον έκανε ως Τεχνικό Διευθυντή κεντρικό αρμό σε τεχνικό επίπεδο της αλήστου μνήμης ΕΡΤ. (Ήταν άνθρωπος με καθοριστικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό της τηλεόρασης στην δορυφορική μετάδοση σήματος, στην ουσία της ψηφιακής εποχής κοκ.). Όταν ήρθε η ώρα του «μαύρου» στις οθόνες, βρέθηκε στο κέντρο όσων στην άλλοτε ΕΡΤ επιχείρησαν να αρθρώσουν έναν λόγο «απέναντι», όχι όμως με την παραδοσιακή ξύλινη γλώσσα του αμετανόητου συνδικαλισμού χαρακωμάτων. Συνέβαλε πρακτικά στο να συνεχίσει – για κάποια διάστημα – να εκπέμπει ο χώρος εκείνος /ΕΡΤopen κάτι σαν πρόγραμμα, τα γνωστά.

Γιατί ξαναπιάνουμε αυτό το, θάλεγε κανείς λησμονημένο, νήμα του τι συνέβη και τι ζυμώσεις συνεχίζονται στην άλλοτε ΕΡΤ; Στο κάτω-κάτω της γραφής, η Δ.Τ. σήμερα λειτουργεί (κάπως), η ΝΕΡΙΤ δομείται (καλά, μια λέξη είπαμε!). Ενώ από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ η γραφή στον τοίχο είναι σαφής: «άμα έρθουμε στα πράγματα, το ρολόι θα γυρίσει πίσω» (αυτή είναι η πλέον ευγενική διατύπωση).

Έπεσε στα χέρια μας – όχι δύσκολο: κυκλοφόρησε διαδικτυακά αρκετά – το κείμενο εισήγησης Μιχαλίτση στην «συνέλευση των εργαζόμενων στην ΕΡΤ» της περασμένης Παρασκευής. (Αν καταλάβαμε καλά, η ώς άνω συνέλευση κατέληξε σε «ομόφωνη απόρριψη όποιας συμμετοχής στην διαδικασία ΝΕΡΙΤ», θεωρώντας «κατάπτυστη και φωτογραφική την προκήρυξη για [....] στελέχωση του κατ' επίφαση «δημόσιου» τηλεοπτικού φορέα» κλπ. Με δέσμευση να «κρατήσουμε ανοιχτή την φωνή της ΕΡΤ στην κοινωνία μέχρι την οριστική λειτουργία της, που σύντομα έρχεται»). Και, διατρέχοντας το κείμενο, με φόντο την αναμενόμενη/αναπόφευκτη μαχητική γλώσσα, βρήκαμε κάτι σπάνιο για τους καιρούς μας: ένα πνεύμα ενότητας, ακόμη και καταλλαγής.

Εξηγεί πώς λειτουργεί η ανάγκη ενότητας «στο δικό μας στρατόπεδο» (εντάξει, σε συνέλευση απευθύνεται!), πώς εξασφαλίζεται «με την συμμετοχή στις αποφάσεις με δημοκρατικό τρόπο ΟΛΩΝ όσων θέλουν και μπορούν». Αντιτίθεται στα ««καπετανάτα» που διαβρώνουν και μπορούν να εκφυλίσουν οποιονδήποτε αγώνα», ζητάει «να αναλαμβάνεται η πρωτοβουλία και να μην αφήνεται η Κυβέρνηση να διαμορφώνει την ατζέντα». Προπαντός όμως, και ενώ – αυτονόητα – ζητάει την μη-συμμετοχή στις προκηρύξεις για την ΝΕΡΙΤ, που θα αποδυνάμωνε νομικα την θέση των απολυμένων της νύχτας του «μαύρου» της ΕΡΤ, διατυπώνει το πιο σημαντικό: «δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε, ότι ένας αριθμός συναδέλφων και συναγωνιστών μας θα σπεύσει να καταθέσει αίτηση, λόγω της οικονομικής εξαθλίωσης που τους έχουν επιβάλει. [...] Ήταν και παραμένουν συναγωνιστές μας. Πρέπει να τους ζητήσουμε να συνεχίσουν να είναι κοντά μας [...Όμως] μην τους χαρίσουμε στο αντίπαλο με μικρονοϊκή στάση».

Κατέληγε η εισήγηση Μιχαλίτση με πρόταση-πρόσκληση για δημιουργία «νομικής υπόστασης για παραγωγή προγράμματος», με την μορφή Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης κλπ.: αναφορικά πράγματα, αυτά!

Δεν ξέρουμε πώς διαβάζονται/πώς ακούγονται – παρόμοια κείμενα και θέσεις. Είτε από τους «εκτός των τειχών» απολυμένους που ζουν την βαριά κατάσταση του ξηλώματος της ζωής τους, είτε απ' όσους προσχώρησαν το νέο σχήμα – και ζουν μια ψυχρότητα αν μη εχθρότητα των άλλων. (Όποιος πηγαίνει στην Δ.Τ, το βλέπει, σχεδόν το αγγίζει το βαρύ κλίμα). Δεν ξέρουμε, ακόμη περισσότερο, πώς διαβάζονται από τους εξουσιαστές: Εκείνους που, από την μια όχθη συνεχίζουν να επιχειρούν να χτίσουν την μετάβαση στην ΝΕΡΙΤ με πολύ λιγότερη τεχνική και δημοσιογραφική έμπνευση απ' όση θα χρειαζόταν (οι αρχιτέκτονες του «μαύρου», sorry, θάπρεπε να διαβάσουν κάτι για την σοφία του mea culpa, της μεταμέλειας, και να αναζητήσουν άλλο ύφος κι άλλες προσεγγίσεις στους σχεδιασμούς). Εκείνους που, από την άλλη όχθη, λειτουργούν με τον «αναπόφευκτο» σχεδιασμό του πώς θα γυρίσουν το ρολόι πίσω (όμως στις τάξεις στους κυκλοφορούν, με ανάλογο ύφος κυριαρχίας, οι φορείς του ρεβανσισμού). Θα ακουστεί απλοϊκό και «εκτός εποχής»: πλην, άμα κατόρθωναν και οι δυο ορδές εξουσιαστών να ξεκαβαλήσουν τα πολεμικά – δήθεν – άτια τους, που στην ουσία δεν είναι παρά ψοφάλογα, αν λάμβαναν υπόψη το ότι την τηλεόραση (κάθε Μέσο Ενημέρωσης) την κάνουν άνθρωποι, άνθρωποι συγκεκριμένοι, και άμα με βάση αυτό – και όχι τις ονειρώξεις εξουσίας – πορεύονταν, τότε κάτι καλό θάχαν κάνει.

Για τους άλλους. Και, εν τέλει, για τον εαυτό της.

Subcategories

  • Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας


    Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο.


     

    Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο. Όμως, έτσι, όπως επενδύθηκαν - με πολύ σώου, με πληθωρικές δηλώσεις, με πενιχρό πολιτικό περιεχόμενο πλην της διάθεσης κόντρας και τα κάποια στοιχεία αναδίπλωσης - οι ημέρες μετά το ξεκίνημα των Ευρωπαϊκών περιπλανήσεων Τσίπρα και (κυρίως!) Βαρουφάκη, αληθινά θυμίζουν το Se hace camino al andar/ Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας.
    Έτσι, με αναζήτηση ενός κάποιου περιεχομένου για την πληθωρική φόρμα, φθάσαμε στις Προγραμματικές Δηλώσεις, που κινδυνεύουν να είναι το πιο αστραπιαία μεταφραζόμενο κείμενο στην διεθνή σκηνή! Με το καημένο το "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" να επιχειρείται να αποκτήσει αποτύπωση που και τους "έξω" να μην συνταράξει περισσότερο, κι εμάς τους "μέσα" να κρατήσει σε ενθουσιασμό.
    Ενώ όμως φαίνεται ότι τελικά θα καταλήξουμε και με Φόρο Επιδεικτικής Κατανάλωσης (αντί του πεζού Φόρου Πολυτελείας: ο Ανδρέας Παπανδρέου θα δάκρυζε, βλέποντας υλοποίηση Thorstein Verblen) και με Ταμείο Εθνικού Πλούτου (αντί για ΤΑΙΠΕΔ: σοφή η ιδέα να συνδυαστεί η εκποίηση/αξιοποίηση με την υπόσχεση για διάσωση του Ασφαλιστικού), συν μια καμπάνια κατά των ολιγαρχών και της ("μεγάλης") φοροδιαφυγής, τα διαβολεμένα τα νούμερα δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο. Στο EuroWorkingGroup η εξήγηση ήταν... οι Προγραμματικές που δεν είχαν αναγνωσθεί! Στο δίδυμο Eurogroup της 11ης/16ης Φεβρουαρίου, το ζήτημα κινδυνεύει να είναι σαφώς πιο δυσάρεστο (η Κορυφή της 12ης είναι ούτως ή άλλως "πολιτική"). Στην σταθερή πίεση των "εταίρων" για νούμερα, για ποσοτικοποίηση των πολιτικών όχι απλώς συγκεκριμένη αλλά και πειστική, η Ελληνική στάση είναι Βαρουφακική: "Give us time and give us space". Που στην πραγματικότητα έχει την ακόλουθη απόδοση: "Δώστε μας χρόνο να σκεφθούμε τι θέλουμε/Δώστε μας περιθώρια μέχρις ότου εσείς (οι "εταίροι") σκεφθείτε τι θα μπορούσατε να δώσετε/πού και πώς θα μπορούσατε να χαλαρώσετε ένα κακοσχεδιασμένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο Πρόγραμμα, στο οποίο εμείς ζούμε και πνιγόμαστε (και το βλέπετε) εδώ και 5 χρόνια".
    Στην πιεστική απαίτηση των "εταίρων" για νούμερα, για στοιχεία , η Ελληνική πλευρά αντιπαρατάσσει ενδιαφέρουσες διαβεβαιώσεις, όπως για δημοσιονομική ισορροπία, ή πάλι για (ήπιο) πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρόβλημα πού είναι; Έρχεται η δική μας διαβεβαίωση, π.χ. του τύπου: "Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα διαρρυθμιστεί χρονικά, αλλά δεν έχει και δημοσιονομική επίπτωση, άσε που θα σημάνει πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, άρα... μείωση των απαιτήσεων του Ασφαλιστικού από τον Προϋπολογισμό". Η άλλη πλευρά σπεύδει να παρατηρήσει: "Ωραία, όμως έχετε υπολογίσει πόσο η αύξηση κατωτάτων θα σημάνει σε αύξηση π.χ. του επιδόματος ανεργίας; Και πόσο στα επιδόματα μητρότητας; Πόσο και πώς θα "περάσει" στον υπολογισμό των συντάξεων; Α, ναι, και με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, πώς την βλέπετε την εισπραξιμότητα;"
    Αυτού του είδους την προσέγγιση, πάτε την τώρα και απλώστε την σ' όλο το φάσμα των Προγραμματικών όπως θα μεταφράζονται σε Πρόγραμμα - όχι πλέον "Θεσσαλονίκης", αλλά "ηπίως ψαλιδισμένο" ώστε να φαντάζει συμβατό με μια συζήτηση Eurogroup...
    Ή δείτε πάλι, την προσέγγιση να ζητηθεί η συμβολική αντικατάσταση της Τρόικας - η οποία και μισήθηκε, αλλά και απέτυχε ως "ελεγκτής" - με κάτι "άλλο". Σαν στοιχείο αυτού του "άλλου" κάποια στιγμή συζητήθηκε (όχι δε μόνον στην Αθήνα) και ο ΟΟΣΑ. Τον οποίο, βέβαια, γνώρισε πρόσφατα η ελληνική κοινή γνώμη ως εμπνευστή του διαβόητου toolkit/της εργαλειοθήκης: έκανε περισσότερο κακό η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό, έτσι όπως έγινε, παρά ο,τιδήποτε άλλο στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων.
    Ο ΟΟΣΑ, οργανισμός με εγγενώς διακρατική υφή, ενώ έχει και γνώση και λόγο - και δεν διστάζει να εκφραστεί με σαφήνεια και ένταση - δεν έχει συσχετισθεί με την γεύση επιβολής του ΔΝΤ και των Βρυξελλών. Εχει δε πρόσφατα "γνωρίσει" (με αφορμή το toolkit) την Ελληνική πραγματικότητα απο κοντά, έχει παίξει ρόλο υποβοήθησης των συνεννοήσεων ο Γενικός Διευθυντής του Ανχελ Γκουρία, που θάναι (στις 11 Φεβρουαρίου, κι αυτός!) στην Αθήνα.
    Όμως , με εμάς να αναζητούμε τον όποιο δρόμο περπατώντας, χρειάζεται παρόμοιες τομές να τις προωθήσει η "άλλη πλευρά". Καθώς και να παρατείνει (με δική της πρωτοβουλία;) τον χρόνο που τελειώνει.
    This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

     

    Το κείμενο του Α.Δ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ  δημοσιεύτηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 9.2.2015

    Article Count:
    0