Tuesday, 23 April 2024
Λεονόρ Λουμινέ (Léonor Lumineau, LL): Πόσο μπορεί να αντέξει η Ισπανία με τόσο ψηλά επιτόκια;
PB: Μπορεί να αντέξει μερικούς μήνες, αφού η Ισπανία έχει ήδη ικανοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις φετινές δανειακές της υποχρεώσεις. Αν το ισπανικό κράτος δεν χρειαστεί άλλα χρήματα, δεν θα πληγεί από τα τόσο ψηλά επιτόκια. Το χειρότερο για την Ισπανία είναι πως φέτος θα εμφανίσει πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αν συνεχιστούν αυτές οι συνθήκες, το χρέος της Ισπανίας μπορεί να αρχίσει να αυξάνει σαν χιονοστιβάδα, δημιουργώντας μακροπρόθεσμα πελώριες οικονομικές ανάγκες. Η επιδείνωση της κατάστασης της Ισπανίας τους τελευταίους έξι μήνες έχει έτσι δύο διαστάσεις: η οικονομική δραστηριότητα είναι πολύ ασθενής και τα επιτόκια δανεισμού της πολύ ψηλά.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκαναν λάθος εκτίμηση: εξέλαβαν το πρόβλημα αντίστροφα, και θεώρησαν πως η δημοσιονομική εξισορρόπηση με μέτρα λιτότητας θα υποβοηθούσε την ανάπτυξη. Αλλά οι αγορές θα καθησυχαστούν μόνο αν υπάρξει ανάπτυξη. Η στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης θα μπορούσε να είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης, κάτι που σχεδόν αυτομάτως θα βελτίωνε και την δημοσιονομική κατάσταση.
Το 2009 οι Ευρωπαίοι δεσμεύτηκαν στους G20 να μην σπεύσουν να προχωρήσουν σε δημοσιονομική λιτότητα. Στις αρχές του 2010 όμως, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα με την Ελλάδα, αυτές οι υποσχέσεις ξεχάστηκαν και η λιτότητα ξανάγινε προτεραιότητα. Αλλά η υπερχρέωση είναι συνέπεια της κρίσης, όχι το αίτιό της. Χρειάζεται να τακτοποιήσουμε τις προτεραιότητές μας: πρώτα πρέπει να αποκαταστήσουμε την ανάπτυξη και μετά να μειώσουμε το χρέος. Κατά βάθος αυτή είναι η αμερικανική στρατηγική, που απέδωσε καρπούς: πολύ χαμηλό κόστος δανεισμού και μια οικονομία που επανέρχεται σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Η νίκη των σοσιαλιστών στη Γαλλία επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της ανάπτυξης. Αλλά είναι δύσκολο να συγκεκριμενοποιηθεί αυτή η αλλαγή με απτά οικονομικά μέτρα. Να θυμόμαστε πως η νομισματική πολιτική σε μεγάλο βαθμό έχει ξεφύγει από τα χέρια των κυβερνήσεων κι έχει περάσει στην «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ). Από αυτήν περιμένουμε μια πιο δραστήρια αναπτυξιακή πολιτική, με μείωση των επιτοκίων και παρέμβαση στην αγορά ομολόγων. Αυτό που περιμένουν οι αγορές είναι πιο αποφασιστικές παρεμβάσεις από την ΕΚΤ. Τα κλειδιά των εξελίξεων βρίσκονται ως επί το πλείστον στα χέρια της.
LL: Μετά την Ισπανία, θα ακολουθήσει η Ιταλία;
PB: Πολύ πιθανό, διότι οι ρυθμοί ανάπτυξης επιβραδύνονται και στην Ιταλία, εν πολλοίς για παρόμοιους λόγους: τη δρακόντεια λιτότητα σε πολύ περιορισμένο χρόνο. Από τη Δευτέρα (11/6) η Ιταλία επλήγη από την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού της Ισπανίας. Υπάρχει επέκταση της κρίσης. Οι αγορές αυτο-πανικοβάλλονται. Η υποψία και μόνο πως μια χώρα μπορεί να εμφανίζει πρόβλημα αναχρηματοδότησης μπορεί να της δημιουργήσει πρόβλημα. Αναρωτιούνται: ποιος είναι ο επόμενος; Επιπλέον, η οικονομική κατάσταση της Ισπανίας και της Ιταλίας μοιάζουν πολύ: αυστηρά μέτρα λιτότητας, εξαιρετικά χαμηλή ανάπτυξη, εκπληκτικά ψηλή ανεργία. Οι αγορές έχουν εισέρθει σε μια κατάσταση ανορθολογισμού και προβατηδόν πουλούν ό,τι τους φαίνεται πιο ριψοκίνδυνο: τα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα, για να αγοράσουν ό,τι τους φαίνεται πιο σίγουρο, τα γερμανικά ομόλογα επί παραδείγματι.
Στη Γαλλία η κατάσταση δεν είναι καταστροφική. Βρισκόμαστε στην καλή πλευρά των χωρών, εκείνη όπου τα επιτόκια δανεισμού τους σταδιακά μειώνονται. Η αναχρηματοδότηση άρα γίνεται φτηνότερη. Έχουμε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, που όμως συγκαταλέγονται στους καλύτερους της Ευρώπης, μιας που δεν εφαρμόσαμε πολύ αυστηρές πολιτικές λιτότητας και είχαμε την εξυπνάδα να διατηρήσουμε λιγάκι ανάπτυξη. Για τις αγορές, αυτό είναι το κύριο.
LL: Πώς βλέπουν οι αγορές το μέλλον της ευρωζώνης; Αναμένουν την αποχώρηση της Ελλάδας;
PB: Οι αγορές είναι πολύ ανήσυχες και οι φόβοι τους αυτοτροφοδοτούνται. Σκέφτονται πως αν Ισπανία δεν έχει πια τα μέσα να στηρίξει ούτε καν τις τράπεζές της, θα πει πως τα πράγματα εκεί είναι στ' αλήθεια άσχημα. Οι έντρομοι επενδυτές πουλούν άρα τα χρεόγραφά τους, πράγμα που μειώνει την αξία τους κι αυξάνει το κόστος του δανεισμού. Υπάρχουν κερδοσκόποι που μπορούν να εκμεταλλευτούν παρόμοιες καταστάσεις.
Υπάρχουν στιγμές που οι αγορές αντιδρούν με υπερβολικό τρόπο. Κι αυτό ισχύει και για τις θετικές και για τις αρνητικές τους αντιδράσεις. Εδώ και δεκαπέντε μέρες π.χ. τα επιτόκια δανεισμού κατέρρευσαν στη Γερμανία και τη Γαλλία, χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος. Στις αντιδράσεις των αγορών, υπάρχει μια διάσταση ελαφρώς ανορθολογική. Παγκοσμίως, η προσοχή τους έχει επικεντρωθεί στην Ευρώπη.
Οι επενδυτές δεν αναμένουν αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη ως το τέλος του χρόνου. Αλλά τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας παραμένουν στα ύψη, πράγμα που σημαίνει πως μακροπρόθεσμα προεξοφλούν και αυτήν την περίπτωση. Υπάρχει ένας διάχυτος φόβος.
*Δείτε εδώ τη συνέντευξη όπως δημοσιεύτηκε στο ppol.gr στις 16-06-2012.
