Παρασκευή, 19 Απρίλιος 2024
Η στήριξη Ευρωπαίων αξιωματούχων και Σοσιαλδημοκρατών προς τον Αλέξη Τσίπρα έχει προκαλέσει σύγχυση στην Κεντροαριστερά του τόπου μας, καθώς δεν συμβιβάζεται με το «αφήγημά» της που θέλει τον ΣΥΡΙΖΑ επικίνδυνο για τη δημοκρατία, ούτε προοδευτικό ούτε φιλοευρωπαϊκό.
Ετσι, αντί να προβληματιστεί αν «ο γιαλός είναι στραβός ή αυτή στραβά αρμενίζει», μετέρχεται απίθανες ακροβασίες για να πείσει πως κακώς η Ευρώπη στηρίζει τον Τσίπρα. Δυστυχώς δε στην εκστρατεία αυτή συμμετέχουν πρόσωπα που στην επιστημονική και πολιτική τους σταδιοδρομία διακρίνονται από σοβαρότητα και μέτρο.
Ενα τέτοιο άρθρο, με αφορμή την πρόσκληση Τσίπρα στο συνέδριο του SPD, δημοσίευσε ο καθηγητής Παναγιώτης Ιωακειμίδης («Τα Νέα», 19/11), ένας από τους πλέον ειδήμονες σε ευρωπαϊκά θέματα στη χώρα μας. Αξίζει νομίζω να σχολιαστεί.
Ο αρθρογράφος παραθέτει τρεις λόγους για τους οποίους οι Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες δεν θα έπρεπε να «εναγκαλίζονται» τον Τσίπρα:
Πρώτον, επειδή, λέει, δεν είναι Σοσιαλδημοκράτης. Ομως ούτε ο Τσίπρας ισχυρίζεται κάτι τέτοιο ούτε οι Γερμανοί τον κάλεσαν ως Σοσιαλδημοκράτη. Να υποθέσω πως ο αρθρογράφος απορρίπτει τον διάλογο με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς; Αλλά, προσθέτει, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να είναι συνομιλητής των Σοσιαλδημοκρατών επειδή εφαρμόζει πολιτική λιτότητας. Εδώ πια πρόκειται για θέατρο του παραλόγου.
Ο Τσίπρας κατηγορείται πως εφαρμόζει τη λιτότητα που επέβαλαν οι δανειστές, με σύμφωνη την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία (και τον Σοσιαλδημοκράτη Ντάισελμπλουμ σε ρόλο-κλειδί). Και που, όταν προσπάθησε να την αποφύγει, σύσσωμοι -και βέβαια και το ΠΑΣΟΚ,-τον κατήγγειλαν, με τον τότε πρόεδρο του SPD Γκάμπριελ να συναινεί δημόσια στο σχέδιο Σόιμπλε για αποπομπή μας από την ευρωζώνη.
Το ΠΑΣΟΚ όμως, που εφάρμοσε την ίδια και πιο έντονη πολιτική λιτότητας από κοινού με τη Ν.Δ., είναι έγκυρος Σοσιαλδημοκράτης συνομιλητής! Αλλά και, παραδόξως, τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα για να αμβλυνθούν κάπως οι επιπτώσεις της λιτότητας χαρακτηρίζονται περιφρονητικά «επιδοματική» πολιτική (αν και το ΚΙΝ.ΑΛΛ. τα ψηφίζει!).
Ας σοβαρευτούμε. Στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σχοινί. Η προσπάθεια να βγει το ΚΙΝ.ΑΛΛ. «από τα αριστερά» στην κυβέρνηση στην οικονομική πολιτική εν ονόματι της Σοσιαλδημοκρατίας μόνο χαμόγελα προκαλεί.
Δεύτερον, ο ΣΥΡΙΖΑ, λέει ο Ιωακειμίδης, δεν είναι γνήσιο ευρωπαϊκό κόμμα επειδή δεν συμμερίζεται τα ομοσπονδιακά του οράματα (που, παρεμπιπτόντως, είναι και δικά μου). Και όμως δεν αγνοεί πως αρκετά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα δεν υποστηρίζουν το βάθεμα της ολοκλήρωσης. Ο Τσίπρας, χάρη και στις παραδοσιακές ελληνικές θέσεις (στη διαμόρφωση των οποίων έχει συμβάλει και ο Ιωακειμίδης) και στην κληρονομιά της ανανεωτικής Αριστεράς, είναι πολύ πιο «Ευρωπαίος» από πολλούς Ευρωπαίους Σοσιαλδημοκράτες.
Κυρίως όμως ο Τσίπρας είναι «Ευρωπαίος» επειδή πήρε μιαν οργισμένη κοινωνία που την τσάκισαν τα μνημόνια της σημερινής Ευρώπης και την κράτησε σε ευρωπαϊκά μονοπάτια. Σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στις περισσότερες χώρες όπου κυβερνούσαν ή συγκυβερνούσαν Σοσιαλδημοκράτες και όπου η οργή –για πολύ λιγότερα από όσα υπέστησαν οι Ελληνες– οδήγησε στον αντιευρωπαϊσμό και την Ακροδεξιά. Ακόμη, είναι «Ευρωπαίος» επειδή τόλμησε να προχωρήσει σε μια ευρωπαϊκή λύση του Μακεδονικού την ώρα που οι ντόπιοι «Ευρωπαίοι», Δεξιοί και Σοσιαλδημοκράτες, βυθίζονται στον εθνικισμό για μικροκομματικές σκοπιμότητες.
Ομως, ο Τσίπρας δεν είναι, λέει, Ευρωπαίος και επειδή «πολιτικά προσδένει ολοένα και βαθύτερα τη χώρα με τις ΗΠΑ». Από πού προκύπτει; Υποθέτω από τις δηλώσεις Καμμένου στη Ουάσινγκτον περί νέων αμερικανικών βάσεων που ο αρθρογράφος έσπευσε να αποδεχθεί ως αληθείς («Τα Νέα» 12/10/18).
Δηλαδή, οι Ελληνες Σοσιαλδημοκράτες τι λένε; Καταγγέλλουν πως εγκαταστάθηκαν νέες βάσεις και ζητούν να φύγουν; Και απαιτούν από τους Ευρωπαίους συντρόφους τους να μη συνομιλούν με τον Τσίπρα ως υπερβολικά φιλοαμερικανό; Ελεος, αντιιμπεριαλιστές!
Στο τρίτο του επιχείρημα, ο αρθρογράφος θα μπορούσε ίσως να κερδίσει κάποιο ακροατήριο. Οι Σοσιαλδημοκράτες, λέει, δεν θα έπρεπε να καλούν τον Τσίπρα, αφού επέλεξε ως συγκυβερνήτη τον «ακροδεξιό» Καμμένο. Πράγματι, ένας Σοσιαλδημοκράτης δεν θα είναι ευτυχής από τη συμμαχία με τους ΑΝ.ΕΛΛ.
Παρ' όλο που η συνεργασία Σοσιαλδημοκρατών με σκληρά δεξιά κόμματα δεν είναι άγνωστη στην Ευρώπη. Παρ' όλο που δεν είναι βέβαιο πως ο Καμμένος είναι πιο δεξιός από αρκετούς πολιτικούς που φωλιάζουν σε κόμματα που συγκυβερνούν με Σοσιαλδημοκράτες. Παρ' όλο που όλοι θυμούνται τη συνεργασία Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ για την κυβέρνηση Παπαδήμου. Παρ' όλο, τέλος, που το ποιος έχει το πάνω χέρι στα μείζονα φάνηκε με το Μακεδονικό, όπου ο μεν Καμμένος παραμερίστηκε, ενώ οι Σαμαράς/Γεωργιάδης επιβλήθηκαν στη Ν.Δ.
Παρά ταύτα, είναι μάλλον βέβαιο πως οι Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες (όπως και όλοι σχεδόν που στηρίζουμε τον Τσίπρα) θεωρούν τη συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. «παρά φύσιν». Και, λογικά, θα θέτουν το ερώτημα: γιατί η συνεργασία αυτή, που πνέει εξάλλου τα λοίσθια, να μην αντικατασταθεί από μια συμμαχία Αριστεράς-Κεντροαριστεράς που θα απέτρεπε την επιστροφή της Δεξιάς; Α, όχι, απαντά το ΚΙΝ.ΑΛΛ. Στόχος μας είναι η στρατηγική ήττα (βλέπε η συντριβή) του ΣΥΡΙΖΑ.
Που θα επιτευχθεί βέβαια μόνο μέσω μιας κυβέρνησης με κορμό τη Δεξιά, καταλαβαίνει ο κάθε λογικός άνθρωπος. Δηλαδή με μια κυβέρνηση αυτών που έφεραν την κρίση, απορρίπτουν τη λύση στο Μακεδονικό και που η κύρια συνιστώσα τους, νεοφιλελεύθερη και διολισθαίνουσα συνεχώς προς τα δεξιά, θα ενισχύει το ΕΛΚ και θα συναγελάζεται σ' αυτό με τους Ορμπαν και Γκρούεφσκι. Χίλιες φορές ΣΥΡΙΖΑ, θα σκέφτονται εύλογα οι περισσότεροι Ευρωπαίοι Σοσιαλδημοκράτες,
Πού καταλήγει ο Ιωακειμίδης; Αφού ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ούτε σοσιαλδημοκρατικός ούτε «γνήσια ευρωπαϊκός», οι Σοσιαλδημοκράτες τον εναγκαλίζονται για να προσθέσουν «δύο-τρεις» έδρες στη δύναμή τους στο Ευρωκοινοβούλιο στο πλαίσιο ενός «κυνικού παιχνιδιού εξουσίας», «χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο».
Είναι κατ' αρχάς ενδιαφέρον πως κάποιος τόσο πεπειραμένος στα ευρωπαϊκά ανακαλύπτει σήμερα πως η «Ευρώπη» και οι Σοσιαλδημοκράτες της δεν έχουν πάντα ευγενή κίνητρα ιδεολογίας και αλληλεγγύης, αλλά συχνά καθοδηγούνται από στενά κομματικά και εθνικά συμφέροντα. Οταν αυτό επισημαινόταν προ ετών για τα τερατώδη μνημόνια, οι «εκσυγχρονιστές» κατήγγελλαν κάθε αμφισβήτηση του καλοπροαίρετου των εταίρων μας ως έγκλημα καθοσιώσεως και απόδειξη αντιευρωπαϊσμού.
Να λοιπόν που τώρα προσγειώνονται στην πραγματική ευρωπαϊκή πολιτική. Θα μπορούσε λ.χ. να παρατηρηθεί πως ένας από τους λόγους των εγκωμίων προς τον Τσίπρα είναι πως, με τους πονοκέφαλους που έχουν σήμερα (Ιταλία, Τραμπ, Brexit, Ακροδεξιές), οι Ευρωπαίοι είναι ευτυχείς που η Ελλάδα έφυγε από την ατζέντα των προβλημάτων και μπορούν μάλιστα να τη διαφημίζουν ως success story, χωρίς να τους πολυαπασχολεί τι θα γίνει σε μερικά χρόνια κι αν η πορεία στην οποία μας έβαλαν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Ακριβώς όπως το 2012-15 μπάλωσαν την ευρωζώνη και τις τράπεζές τους με τα μνημόνια, αδιαφορώντας για τις ευρύτερες επιπτώσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Ομως όσοι διαγιγνώσκουν πως για τους Σοσιαλδημοκράτες η όλη υπόθεση αφορά μόνο τις (περισσότερες πάντως από «2-3») έδρες του ΣΥΡΙΖΑ στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο κάνουν μεγάλο λάθος. Στην καταρρέουσα ευρωπαϊκή σοΣιαλδημοκρατία διεξάγεται σήμερα μια σύγκρουση, από την οποία θα κριθεί η επιβίωσή της, όπως και αυτή του συνόλου της Αριστεράς, ίσως δε και της Ευρώπης. Από τη μια είναι η πεπατημένη της ομηρίας στον νεοφιλελευθερισμό και τις κυβερνητικές συμπαρατάξεις με μια Δεξιά που μετακινείται ραγδαία προς την Ακροδεξιά.
Από την άλλη μια αριστερή στροφή, με απόρριψη της λιτότητας και των ακραίων ανισοτήτων και με επίκεντρο την αλληλεγγύη. Ο δεύτερος δρόμος απαιτεί τη σύγκλιση όλων των συνιστωσών της φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς και των Πρασίνων. Η συνεργασία με τον Τσίπρα, που είναι ο πλέον αξιόπιστος και φιλοευρωπαίος εκπρόσωπος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, συμβολίζει αυτόν ακριβώς τον δρόμο. Γι' αυτό και τον κάλεσαν και τον χειροκρότησαν στο SPD.
Το ΠΑΣΟΚ, που οι ιστορικές του καταβολές το τοποθετούν, έστω και ιδιόμορφα, στην Αριστερά της Σοσιαλδημοκρατίας, μεταλλάχθηκε τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα πιο δεξιά κόμματα του χώρου. Και το πλήρωσε με τη συρρίκνωση που έγινε γνωστή διεθνώς ως «πασοκοποίηση». Σήμερα οι επίγονοί του καλούνται, μάλλον για τελευταία φορά, να πάρουν θέση στη μεγάλη μάχη που διεξάγεται και να συμπαραταχθούν με τις δυνάμεις που επιζητούν έναν άλλο, αριστερό δρόμο για τη Σοσιαλδημοκρατία.
Στην Ελλάδα αυτό θα σήμαινε να εγκαταλείψουν τον υστερικό αντι-ΣΥΡΙΖΑϊσμό, τις ιδεολογικοπολιτικές ακροβασίες και τα φρούδα όνειρα επιστροφής στα «περασμένα μεγαλεία» και να αναζητήσουν διάλογο και συγκλίσεις με το κόμμα που αποτελεί τον κύριο κορμό της προοδευτικής παράταξης στη χώρα μας. Μόνο έτσι, φοβάμαι, θα αποφύγουν την παραπέρα συρρίκνωση, αλλά, κυρίως, θα συμβάλουν στη συγκρότηση αξιόπιστης εναλλακτικής σε μια επερχόμενη σκληρή Δεξιά, σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Εννοείται βέβαια ότι και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να συμβάλει στη συγκρότηση μιας τέτοιας εναλλακτικής, όχι μόνο συγκλίνοντας με την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία και ενισχύοντας το κοινωνικό του προφίλ, αλλά και εγκαταλείποντας πολιτικές, όπως η άκρατη σκανδαλολογία, που θυμίζουν περισσότερο δεξιούς λαϊκισμούς.
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 28/11/2018.
Γράφει ο Γιούργκεν Χάμπερμας: «Δυστυχώς οι Σοσιαλδημοκράτες, ενώ έχουν συνδέσει την ύπαρξή τους με την ιστορική μοίρα της Γερμανίας, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην ιστορική αποστολή τους: να εξημερώσουν τον καπιταλισμό. Αναζητούνται πολιτικά υποκείμενα τα οποία θα επωμιστούν αυτόν τον ρόλο. Οι επικείμενες ευρωεκλογές αποτελούν ένα στοίχημα γι' αυτό το σχέδιο» («Εφ.Συν.» 29-10-2018).
Μέσα σε μία παράγραφο πολλά κρίσιμα ζητήματα. Ας ξεκινήσουμε από τα εύκολα.
Οντως, η Σοσιαλδημοκρατία έχει αποτύχει παταγωδώς να παίξει τον ρόλο στον οποίον αναφέρεται ο Γερμανός φιλόσοφος. Δεν αντιστάθηκε στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, δεν υπερασπίστηκε τα συμφέροντα των τάξεων που παραδοσιακά ήταν το ακροατήριό της, προσχώρησε αμαχητί στη στρατηγική του αντιπάλου.
Για την ενδοτική στάση της απέναντι στις αχαλίνωτες δυνάμεις της αγοράς πλήρωσε βαρύ τίμημα. Στη Γερμανία υποχωρεί ατάκτως, στη Γαλλία έχει εξαφανιστεί, στην Ολλανδία ψάχνεται, στην Ιταλία είναι σε βαθιά κρίση, στην Ελλάδα βλέπουμε την εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ.
Μοναδικές εξαιρέσεις, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Αγγλία. Γιατί σ' αυτές τις χώρες έσπασε ο κανόνας; Μα, επειδή οι νέες ηγεσίες εξουδετέρωσαν τις βαρονίες που ήλεγχαν τα κόμματα και τα είχαν μετατρέψει σε ουραγούς της Δεξιάς.
Σωστά λέει ο Χάμπερμας ότι ο ιστορικός ρόλος της Σοσιαλδημοκρατίας ήταν η εξημέρωση του καπιταλισμού. Αυτή άλλωστε ήταν η αιτία της πρώτης διάσπασης του σοσιαλιστικού κινήματος. Γύρω από το δίλημμα «μεταρρύθμιση ή επανάσταση;» διεξήχθη η μεγάλη μάχη πριν από εκατό και βάλε χρόνια.
Υπήρξε περίοδος (χρυσή 35ετία) στη μεταπολεμική Ιστορία που πράγματι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα από θέσεις εξουσίας πέτυχαν τον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού. Κατάφεραν να δημιουργήσουν –στη Σκανδιναβία ήταν η πιο προωθημένη εκδοχή– κράτος δικαίου, συμμετοχικούς θεσμούς, εκτεταμένα δίκτυα προστασίας.
Πρόσφεραν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στην Παιδεία και την Υγεία, κράτησαν χαμηλά την ανεργία, οι εργαζόμενοι είχαν ικανοποιητικές αποδοχές, συγκρότησαν μηχανισμούς που εμπόδιζαν την απληστία του μεγάλου κεφαλαίου και περιόρισαν τις ανισότητες με την προοδευτική φορολογία.
Βοήθησε σ' αυτό και η παρουσία του αντίπαλου δέους (τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού) το οποίο λειτουργούσε σαν μπαμπούλας για τις αστικές τάξεις των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Το σύστημα δεν ανετράπη, έγινε όμως πιο ανθρώπινο.
Είναι σήμερα αυτό εφικτό; Μπορεί, δηλαδή, να αναπτυχθεί ένα κίνημα το οποίο θα θέσει, όχι πια μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά σε περιφερειακό (Ευρώπη), ακόμη και σε παγκόσμιο, ως στόχο του την εξημέρωση του καπιταλισμού;
Οι γνώμες διχάζονται. Οι νεοφιλελεύθεροι λένε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Η ριζοσπαστική, κινηματική Αριστερά και οι κομμουνιστές, όπου επιβιώνουν, υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός στη σημερινή τούρμπο μορφή του δεν παίρνει επιδιόρθωση, δεν συμφωνούν όμως στο διά ταύτα, ενώ δεν λείπουν οι ιδεολογικοί καβγάδες και οι δίκες προθέσεων για παλιές και νέες... αμαρτίες.
Οι Σοσιαλδημοκράτες δεν μπορούν να ξεπεράσουν την προγραμματική αμηχανία τους. Ο Χάμπερμας λέει πως αναζητούνται πολιτικά υποκείμενα προκειμένου να παίξουν αυτόν τον ρόλο και θεωρεί ότι οι επικείμενες ευρωεκλογές αποτελούν ένα στοίχημα γι' αυτό το σχέδιο.
Πολλοί πάντως, παρατηρώντας τις τάσεις στα εκλογικά σώματα, φοβούνται ότι από τις ευρωεκλογές δεν θα προκύψει το σχέδιο για την εξημέρωση του καπιταλισμού, αλλά ένα σχέδιο για την πλήρη αποθηρίωσή του που θα πηγαίνει παρέα με τη συρρίκνωση της δημοκρατίας.
*Δημοσιεύτηκε στο tvxs.gr την 1/11/2018.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Η Fondation Gabriel Péri (Ίδρυμα Gabriel Péri ) και ο Όμιλος «Δημοκρατία-Πολιτισμός», διοργανώνουν εκδήλωση/συζήτηση με αφορμή την συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατο του σημαντικού Έλληνα ακαδημαϊκού, οικονομολόγου, στοχαστή, διανοούμενου και συγγραφέα Κώστα Βεργόπουλου.
Η εκδήλωση/ συζήτηση θα πραγματοποιηθεί την Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2018 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, oδός Φραγκούλη 11 και Αλεξάνδρου Πάντου (ακριβώς δίπλα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο) στις 19.00 μ.μ.
Για το επιστημονικό έργο, την συγγραφική δουλειά, την ακαδημαϊκή διαδρομή και την προσωπικότητα του Κώστα Βεργόπουλου μιλούν οι :
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Κώστας Ζουράρις, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII, Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων.
Μιχάλης Βακαλούλης, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII, Εκπρόσωπος της Fondation Gabriel Peri.
Κώστας Μελάς , Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πρόεδρος του Ομίλου «Δημοκρατία – Πολιτισμός».
Συντονιστής της συζήτησης ο Κωστής Μελαχρoινός, οικονομολόγος.
Την εκδήλωση παρουσιάζει ο Αλφόνσος Βιτάλης, Δημοσιογράφος/ Πολιτικός Επιστήμων
Θα προβληθεί ντοκιμαντέρ με αναφορά στη ζωή του Κ. Βεργόπουλου, ενώ θα παρέμβει και ο υιός του Βασίλης Βεργόπουλος.
Πρόσκληση
Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ σας προσκαλεί, με αφορμή
την κυκλοφορία του βιβλίου "Ρεαλιστικές Ουτοπίες" του Έρικ Όλιν Ράιτ
στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ασίνη, σε συζήτηση με θέμα
«Αριστερά, Κυβέρνηση και Ρεαλιστικές Ουτοπίες»
στον Πολυχώρο του
Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής, ώρα: 19.00-21.00, την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2018.
Τι σημαίνει «αριστερή διακυβέρνηση» σήμερα και με ποιον τρόπο μπορεί η εμπειρία ανάλογων εγχειρημάτων να συμβάλει στην ανανέωση της πολιτικής σκέψης της Αριστεράς; Ποιοι δρόμοι διανοίγονται στις μέρες μας προς την κοινωνική χειραφέτηση και πώς; Ποια η θέση της ριζοσπαστικής θεωρίας και πρακτικής απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις;
Στα ερωτήματα αυτά θα αναζητηθούν απαντήσεις στο πλαίσιο συζήτησης που διοργανώνει το ΕΝΑ με θέμα «Αριστερά, Κυβέρνηση και Ρεαλιστικές Ουτοπίες» με αφορμή την έκδοση του βιβλίου Ρεαλιστικές Ουτοπίες του Έρικ Όλιν Ράιτ, από τις εκδόσεις Ασίνη.
Το έργο του Ράιτ κατέχει κεντρική θέση στην ιστορική και διανοητική πορεία της νεο-μαρξιστικής παράδοσης. Η μετάφραση του βιβλίου του φέρνει το ελληνικό κοινό σε επαφή με ένα πρωτότυπο εγχείρημα ανασυγκρότησης μιας πολυεπίπεδης στρατηγικής με ορίζοντα τον κοινωνικό μετασχηματισμό.
Ομιλητές:
Γιάννης Δραγασάκης, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Υπουργός Οικονομίας & Ανάπτυξης
Ευκλείδης Τσακαλώτος, Υπουργός Οικονομικών, Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΕΚΠΑ
Στη συζήτηση θα παρέμβουν οι μεταφραστές:
Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης Παντείου Πανεπιστημίου
Έλενα Παπαδοπούλου, Γενική Γραμματέας Υπουργείου Οικονομικών, Οικονομολόγος
Ιnfo: https://www.enainstitute.org/
Το ζητούμενο είναι να δοθεί η απαραίτητη υποστήριξη και να ενσωματώσουν οι αγρότες τις νέες μεθόδους καλλιέργειας, λέει στα «ΝΕΑ» ο Διευθυντής του Τομέα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων του ΟΗΕ.
Σήμερα κυριαρχεί η αντίληψη ότι η κρίση επισιτιστικής ασφάλειας επικρέμαται ξανά ως απειλή πάνω από την ανθρωπότητα μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Η εκρηκτική αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή προβλέπεται να ασκήσει σημαντικές πιέσεις στη διαθεσιμότητα και στην εξασφάλιση ποιοτικής και θρεπτικής τροφής για σημαντικά τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο κ. Κώστας Σταμούλης, Διευθυντής του Τομέα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων του ΟΗΕ (FAO), όμως διαφωνεί με τις πιο απαισιόδοξες φωνές θεωρώντας ότι μια κρίση διατροφικής ασφάλειας, που θα έφερνε πολλές κοινωνίες ειδικά στις φτωχότερες χώρες σε πλήρη ανατροπή, είναι εφικτό να αποτραπεί. Έχοντας κατακτήσει μια πολύ μεγάλη εμπειρία ως υψηλό στέλεχος του FAO όπου εργάζεται εδώ και 28 χρόνια για την προώθηση πολιτικών ανάπτυξης και βελτίωσης της γεωργίας και της επισιτιστικής ασφάλειας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο κ. Σταμούλης μιλώντας για τις προκλήσεις της γεωργίας του μέλλοντος εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξος. Όπως εξηγεί, σύμφωνα με πρόσφατες προβλέψεις του FAO χρειάζεται αύξηση της αγροτικής παραγωγής κατά 50% για να καλύψει τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού, ο οποίος αναμένεται να αγγίξει τα 9,8 δισ. ώς το 2050. Ο κ. Σταμούλης σημειώνει ότι «ήδη από το 1960 έχει γίνει τεράστια πρόοδος και έχει τριπλασιαστεί η ποσότητα της παραγόμενης τροφής. Στη βάση της προηγούμενης εμπειρίας μπορούμε επομένως να ελπίζουμε ρεαλιστικά ότι και η νέα πρόκληση θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί».
Το μέλλον είναι εδώ. Οι τεχνολογίες της γεωργίας του μέλλοντος είναι ήδη γνωστές, υποστηρίζει ο κ. Σταμούλης, υπογραμμίζοντας ότι τα μέσα που χρειάζονται οι χώρες για να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες επισιτισμού είναι εν πολλοίς αυτά που «υπάρχουν στο ράφι» και έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί. «Ακούμε για νανοτεχνολογίες, για ευφυή συστήματα γεωργίας, ηλεκτρονική παρακολούθηση του χωραφιού, δορυφορικές εφαρμογές που καθοδηγούν τους καλλιεργητές στη διαχείριση του αγρού, αλλά στη σημερινή πραγματικότητα και για το κοντινό και μεσοπρόθεσμο μέλλον οι πολύτιμες τεχνολογίες και οι σημαντικές εφαρμογές που μπορούν να δώσουν λύση είναι αυτές που έχουμε στα χέρια μας. Το μεγάλο στοίχημα είναι να γίνουν κτήμα και των αγροτών των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίοι προς το παρόν δεν μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν λόγω ανέχειας. Το ζητούμενο είναι λοιπόν να δοθεί η απαραίτητη υποστήριξη και να ενσωματώσουν τις νέες μεθόδους καλλιέργειας αναθεωρώντας και αναβαθμίζοντας τα συστατικά στοιχεία της γεωργίας, χρησιμοποιώντας βελτιωμένες ποικιλίες φυτών που αποδίδουν πολλαπλάσια, μαζί με καλύτερη λίπανση, προστασία από ασθένειες και χρήση άρδευσης οι αναπτυσσόμενες χώρες όπου ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας – με βιώσιμο τρόπο – (sustainable intensification) παραμένει ακόμη το μεγάλο στοίχημα», θα πει ο κ. Σταμούλης.
Χάσμα Βορρά – Νότου. Βέβαια το οικονομικό και τεχνολογικό χάσμα που χωρίζει τις αναπτυσσόμενες χώρες από τις πιο πλούσιες περιοχές του πλανήτη θα παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της ανάγκης για τροφή. Αυτό γιατί οι τεχνολογίες που θα δημιουργήσουν νέα γνώση και καινοτόμες εφαρμογές που υπόσχονται να αλλάξουν τη φυσιογνωμία της γεωργίας του μέλλοντος και τις ζωές των ανθρώπων βρίσκονται κυρίως στα χέρια των αναπτυγμένων χωρών. «Δυστυχώς στη γεωργία όπως και στους υπόλοιπους τομείς εμφανίζεται μεγάλη ανισότητα και τεχνολογικό χάσμα ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες και τις αναπτυγμένες οικονομίες και η έρευνα που μπορεί να θέσει τις βάσεις για την ευημερία και την ανάπτυξη παραμένει χαρτί των ισχυρών», θα πει ο κ. Σταμούλης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η έρευνα στη γενετική, όπου ειδικοί διασταυρώνουν ποικιλίες για να δημιουργήσουν νέα βελτιωμένα φυτά με καλύτερα χαρακτηριστικά, όπως μεγαλύτερες αποδόσεις, αλλά και αντοχή στο καλλιεργητικό στρες, όπως είναι η ξηρασία ή η πλημμύρα. Όμως η γενετική βελτίωση γίνεται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα του δυτικού κόσμου με αποτέλεσμα να βελτιώνονται τα φυτά που καλλιεργούνται στις ανεπτυγμένες χώρες και όχι αυτά που αποτελούν βασικά συστατικά της διατροφής των αναπτυσσόμενων χωρών. «Σήμερα πολλά σημαντικά είδη όπως η κάσαβα ή το σόργο που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε αναπτυσσόμενες περιοχές βλέπουμε να μένουν «ορφανά», δηλαδή να μην αποτελούν είδη ενδιαφέροντος κι έρευνας στα επιστημονικά εργαστήρια», σημειώνει ο κ. Σταμούλης.
Για να διορθώσει τις απώλειες στη βιοποικιλότητα και να διαφυλάξει τη γεωργική παραγωγή του μέλλοντος, ο FAO ίδρυσε από το 1970 και σε συνεργασία με χώρες δίκτυο τραπεζών σπόρων. Αλλά και η Ελλάδα έχει τη δική της «Κιβωτό σπόρων» που αποτελεί εγγύηση ζωής για το μέλλον. «Ήδη από το 1970 στην Ελλάδα δημιουργήθηκε με κονδύλια του FAO η Ελληνική Τράπεζα Γενετικού Υλικού που διατηρεί δείγματα από σπάνια φυτά της ελληνικής γης, τα περισσότερα από τα οποία έχουν εξαφανιστεί σήμερα. Η τράπεζα που έχει μια ιδιαίτερα πλούσια συλλογή σε ένα πολύ σημαντικό είδος, το άγριο σιτάρι, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία νέων τροφών στο μέλλον», θα πει ο κ. Σταμούλης. Η Ελληνική Τράπεζα Γενετικού Υλικού, με έδρα τη Θέρμη, Θεσσαλονίκης, τελεί πλέον υπό τη διαχείριση του ελληνικού Δημοσίου, ανήκει στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛΓΟ Δήμητρα) του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, και αποτελεί μία από τις 1.500 τράπεζες γενετικού υλικού που λειτουργούν παγκοσμίως.
*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 30/10/2018.
